Fârâbî mantığında matematik ilimlerin yeri-Matematiksel örnekler üzerinden bir inceleme-
The place of mathematical sciences in Fârâbî's logic-An analysis through mathematical examples-
- Tez No: 946555
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜLYA ALTUNYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Felsefe, Matematik, Religion, Philosophy, Mathematics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 121
Özet
Fârâbî mantığında, aklî formların dilde doğru ifade edilip anlaşılabilmesi için dilin yapısal özelliklerinin kurallarını sistemleştiren dil ilimleriyle mantık arasında yakın bir ilişki vardır. Bu nedenle Fârâbî İlimlerin Sayımı adlı eserinde ilimleri sınıflandırırken ilk sıraya dil ilimlerini ve ikinci sıraya mantık ilmini yerleştirir. Fârâbî, mantığı diğer ilimlerin hem yöntemi hem de ölçütü olarak konumlandırırken, bu işlevini büyük ölçüde matematiksel düşünce biçiminden aldığı ilkeler doğrultusunda temellendirmiştir. Fârâbî mantık konularını matematik örneklerle daha açık ve anlaşılır hale getirip mantık ve matematik arasında bir köprü kurmuştur. Fârâbî, bilgiyi tasavvur ve tasdik olmak üzere iki kısımda ele almaktadır. Fârâbî'nin bilgiyi tasavvur ve tasdik şeklindeki bu ayırımı, İslam mantık geleneğinde mantık konularının tasavvurat ve tasdikat olarak iki ana bölümde sistemleştirilmesinin yolunu açmıştır. Fârâbî, mantığında tasavvurat konusunu, kavramlar ve tanım olarak temel iki kısımda ele alırken, tasdikat konusunu, önermeler, kıyas ve beş sanat olarak üç kısımda anlatmış ve bu konuları anlatırken matematik örneklerden istifade etmiştir. Fârâbî, mantık ve matematiği birbirini tamamlayan iki disiplin olarak değerlendirmektedir ve soyut kavramları matematiksel somut kavramlarla ilişkilendirip disiplinler arası bir bağ kurmaktadır.
Özet (Çeviri)
Al-Fârâbî's conception of logic is grounded in the profound relationship between the structural features of language and the principles of rational thought. According to him, the accurate expression and comprehension of intellectual forms are only possible through a systematic investigation of the structural rules of language. Hence, in his work Enumeration of the Sciences, he places the linguistic sciences at the forefront of his classification, followed by logic. Al-Fârâbî positions logic not only as an independent discipline but also as the methodological foundation and criterion for all other sciences. This functional role of logic is largely rooted in the principles derived from mathematical modes of thinking. By employing mathematical examples to elucidate logical topics, he establishes a theoretical bridge between logic and mathematics. Al-Fārābī classifies knowledge into two primary categories: conceptualization (taṣawwur) and assertion (taṣdīq). This division laid the foundation for the later Islamic logical tradition, in which the discipline of logic was systematically organized into two main sections: tasawwurāt (concepts) and taṣdīqāt (judgments). Within the realm of tasawwurāt, he focuses on concepts and definitions, while the domain of taṣdīqāt encompasses propositions, syllogisms, and the five arts—rhetoric, poetry, dialectic, sophistry, and demonstration. In addressing these topics, al-Fārābī frequently draws upon mathematical examples to concretize abstract logical ideas. In conclusion, al-Fārābī views logic and mathematics as mutually reinforcing disciplines. While logic serves as a tool for organizing language and shaping thought, its foundation is grounded in the precision and clarity characteristic of mathematical reasoning. In this regard, al-Fārābī's approach to logic represents an early and significant example of an interdisciplinary methodology.
Benzer Tezler
- Farabi ve İbn Haldun'da ilimler tasnifi
Classification of sciences in Farabi and Ibn Khaldun
MUHAMMED ZÜBEYR KARAOĞLAN
- Fârâbî mantığında sofistik sanat
Sophistical art in al-Farabi's logic
FURKAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
FelsefeTrabzon ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ TEKİN
- Fârâbî'de tümevarım yöntemi
Induction method in Fârâbî
RÜMEYSA NUR ŞEVKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
FelsefeSüleyman Demirel ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUNUS EMRE AKBAY
- İbni Sina mantığında önermeler (Aristo ve Farabi, İbni Hazm ve Gazali ile karşılaştırmalı)
Başlık çevirisi yok
M. NACİ BOLAY
- Fârâbî, İbn Sînâ ve Gazzâlî mantığında dilbilim kavramları
Linguistic terms in Al-Farabi, İbn Sina and Al-Ghazali's logic
ALİYE GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DilbilimMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ DURUSOY