Kırgız Mucizesi döneminde zaman ve mekânın dansı: Romandan uyarlanan filmlerde kronotop analizi
The dance of time and space during the Kyrgyz Miracle period: Chronotope analysis in movies adapted from the novel
- Tez No: 947459
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZGE GÜVEN AKDOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Radyo-Televizyon ve Sinema Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
Zaman ve mekân, anlatının yalnızca fiziksel zeminini oluşturmakla kalmaz; aynı zamanda karakterlerin içsel dünyalarını şekillendiren ve olayların gelişim sürecini yönlendiren temel bileşenlerdendir. Anlatı sanatlarında bu iki öğenin karşılıklı etkileşimini anlamaya yönelik çabalar, özellikle Mikhail Bakhtin'in geliştirdiği kronotop kavramı etrafında şekillenmiştir. Başlangıçta Einstein'ın Görelilik Teorisi çerçevesinde matematiksel bilimlerde kullanılan bu terim, 1925 yılında fizyolog Aleksey Alekseeviç Ukhtomsky tarafından fizyolojik bağlamda yeniden kullanmış, daha sonra Bakhtin tarafından geliştirilmiş olup öncelikle edebiyat alanında kullanılmış, daha sonra anlatıya dayalı sinema gibi görsel anlatımlarda zaman ve mekân ilişkisini değerlendirmek için önemli bir teorik çerçeve sunmuştur. Bu çalışmada, Kırgız sinemasının Kırgız Mucizesi olarak adlandırılan dönemine ait sinema eserlerinde zaman ve mekân kurgusu, Bakhtin'in kronotop kavramından yararlanılarak analiz edilmektedir. Bu dönem, toplumsal dönüşümler ile bireysel özgürlük arayışlarının estetik ve anlatı düzleminde ifadesi açısından önemli bir kırılma noktası teşkil etmektedir. Bu nedenle Kırgız Mucizesi dönemi, kronotop incelemeleri açısından hem tarihsel hem de anlatı bilimsel bağlamda zengin bir inceleme zemini sunmaktadır. Çalışma kapsamında, Cengiz Aytmatov'un eserlerinden uyarlanan ve Kırgız sinemasının önemli yapımları arasında yer alan Kızıl Alma (Kızıl Elma, 1975), Ak Keme (Beyaz Gemi, 1975), Samançını Colu (Toprak Ana, 1967) filmleri amaçsal örneklem olarak ele alınmıştır. Yapılan çözümlemeler sonucunda, her üç filmde de kronotop kavramının yalnızca anlatının fiziksel zemini olarak değil, aynı zamanda anlatının temel yapıtaşlarından biri olarak işlev gördüğü görülmüştür. Karakterlerin içsel ve dışsal yolculukları ile anlatının bütünleştiği, estetik ve tematik açıdan kronotopun sinemada güçlü bir anlatım aracı olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Ayrıca, bu filmlerin dönemin sosyo-kültürel ve ideolojik bağlamını da kronotop aracılığıyla yansıttığı kapsamlı biçimde ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
Time and space not only constitute the physical setting of a narrative but also serve as fundamental components that shape characters' inner worlds and guide the progression of events. Efforts to understand the reciprocal interaction between these two elements in narrative arts have largely centered around Mikhail Bakhtin's concept of the chronotope. Originally used within the framework of Einstein's Theory of Relativity in mathematical sciences, this term was repurposed in a physiological context by the physiologist Aleksey Ukhtomsky in 1925. Later, Bakhtin developed the concept primarily for literary studies, and subsequently, it has provided a significant theoretical framework for examining the relationship between time and space in visual narratives such as cinema. This study analyzes the construction of time and space in films from the period of Kyrgyz cinema known as the Kyrgyz Miracle, employing Bakhtin's chronotope concept. This era represents a critical turning point in terms of expressing social transformations and individual quests for freedom at both aesthetic and narrative levels. Consequently, the Kyrgyz Miracle period offers a rich ground for chronotope studies, both historically and narratologically. Within the scope of this research, films adapted from the works of Chingiz Aitmatov-namely Kızıl Alma (Red Apple, 1975), Ak Keme (White Ship, 1975), and Samançını Colu (Mother Earth, 1967)-which are significant productions in Kyrgyz cinema, have been selected as purposive samples. The analyses reveal that in all three films, the chronotope functions not merely as the physical setting of the narrative but also as a fundamental structural element. It is shown that the integration of characters' internal and external journeys with the narrative aligns closely with the chronotope, which serves as a powerful aesthetic and thematic device in cinema. Moreover, these films comprehensively reflect the socio-cultural and ideological context of their time through the medium of the chronotope.
Benzer Tezler
- Bir auteur yönetmen olarak Aktan Arym Kubat sineması ve ideoloji
Артхаус режиссеру Актан Арым Кубаттын киносу жана идеология
AYZADA ALİYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İletişim BilimleriKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİletişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI YURDİGÜL
- Kırgızistan sinemasında kadın temsili: Kırgız mucizesi filmlerin incelenmesi (1960-1980)
Female representation Kyrgyzstan sinema: the Kyrgyz miracle films (1960-1980)
ERKEAIYM TEMIRBOLOTOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Radyo-TelevizyonAnadolu ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL NEZİH ORHON
- Kırgız Tuusu Gazetesinin ilk yılı ve Kırgız basınının doğuşu
First year of Kyrgyz Tuusi Newspaper and the birth of the Kyrgys press
ELMİRA SALKARBEKOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
GazetecilikNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİKMET KORAŞ
- Simbat Maksutova'nın 'Asar' adlı eserindeki zarf-fiiller ve işlevleri
Adverb-verbs and their functions in Simbat Maksutova's work named 'Asar'
SEMA NUR ARİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimFırat ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ÖZEREN
- Kırgız yazar Asanbek Stamov'un hayatı, edebî kişiliği ve hikâyeleri
Life, literary personality and stories of Kyrgyz novelist Asanbek Stamov
ZEYNEP GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERAH TÜRKER İLTER