Mehmet Şemsettin Ulusoy'un Eş'âr-ı Şemsî adlı dîvânında Hz. Ali sevgisi
Mehmet Şemsettin Ulusoy's love for Hz. Ali in his dîvân named Eş'âr-ı Şemsî
- Tez No: 947499
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ARZU EYLÜL YALÇINKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı, Religion, History, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Üsküdar Üniversitesi
- Enstitü: Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 196
Özet
Bu çalışmada, 1925'te tekke ve zâviyelerin kapatılmasına kadar Mısrî Dergâhı'nın son postnişîni olan Mehmet Şemsettin Ulusoy'un (ö. 1936) Eş'âr-ı Şemsî adlı eserinde Hz. Ali'ye (ö. 40/661), duyduğu derin sevgi ve bağlılık incelenecektir. Ulusoy, sadece son postnişîn olarak değil, aynı zamanda üretken bir mutasavvıf, şair ve yazar olarak da tanınmaktadır. Hz. Peygamber'e; Hz. Ali, Ehl-i Beyt ve Niyâzî-i Mısrî'ye (ö. 1105/1694) beslediği muhabbeti anlattığı ve Bursa'nın dînî ve tasavvufî hayatı üzerine önemli bilgileri aktardığı Eş'âr-ı Şemsî, toplamda 753 manzûmeden oluşmaktadır. Bu manzûmeler içinde Hz. Ali sevgisine yönelik beyitler önemli bir yer tutmaktadır. Çalışmada Hz. Ali ile özleşen üç kavram; fütüvvet, ilim ve velâyet üzerinden incelemeler yapılmıştır. Klasik metinlerde, eski ve köklü tarikatlarda, Anadolu'da etkili olan bazı tarikatlarda Hz. Ali'nin bu üç kavram ile ilintili olarak nasıl konumlandırıldığını incelenmiştir. Ardından Halvetî Mısriyye tarikatında dolayısı ile Niyâzî-i Mısrî'nin Hz. Ali sevgisi, kavramlar doğrultusunda işlenmiştir. Niyâzî-i Mısrî'nin tasavvufî düşünceleri ve Hz. Ali'ye duyduğu muhabbet, Ulusoy'un manevi dünyasını şekillendiren ve eserlerine yansıyan önemli unsurlar arasında yer almaktadır. Ulusoy'un, Hz. Ali hakkındaki eleştirilere Ehl-i Sünnet perspektifinden getirdiği savunmacı yaklaşımı şiirlerinde açıkça okunmaktadır. Bu çalışma, tasavvuf edebiyatının yakın dönem örneklerinden biri olan Eş'âr-ı Şemsî'nin, Hz. Ali'nin manevi konumunu ve eserin yazıldığı dönemde Mısriyye tarikatının görüşlerini yansıtmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines the profound love and devotion expressed for ʿAlī ibn Abī Ṭālib (d. 40/661) in Eşʿâr-ı Şemsî, a work by Mehmet Şemsettin Ulusoy (d. 1936), the last postnişin (spiritual head) of the Mısrî Dervish Lodge before its closure in 1925 along with other Sufi lodges and zâwiyas. Ulusoy is recognized not only as the final postnişin of the lodge but also as a prolific Sufi, poet, and author. Eşʿâr-ı Şemsî, composed of 753 poems, conveys his deep affection for the Prophet Muhammad, Hazrat Ali, the Ahl al-Bayt, and Niyâzî-i Mısrî (d. 1105/1694), and offers significant insights into the religious and Sufi life of Bursa. Among these poems, those that express love for Hazrat Ali hold particular prominence. The study focuses on three key concepts associated with Hazrat Ali —futuwwa (chivalry), ʿilm (sacred knowledge), and walāya (spiritual authority). It explores how Hazrat Ali is positioned with regard to these concepts in classical texts, traditional Sufi orders, and Anatolian Sufi traditions. Furthermore, it analyzes the love for Hazrat Ali within the Halvetī-Mısriyye order, specifically in the thought of Niyâzî-i Mısrî. Mısrî's Sufi worldview and his reverence for Hazrat Ali significantly shaped Ulusoy's spiritual outlook and literary expression. Ulusoy's poems also reflect a clear apologetic stance in defense of Hazrat Ali, articulated from a Sunni perspective. As a late example of Sufi literature, Eşʿâr-ı Şemsî not only reflects the spiritual status of Hazrat Ali but also conveys the theological and mystical perspectives of the Mısriyye order during a time of profound socio-political transformation.
Benzer Tezler
- Mehmet Şemseddin Ulusoy'un Eş'ȃr-ı Şemsȋ adlı dȋvȃn'ı (inceleme-metin)
Divan of Mehmet Şemseddin Ulusoy Eş'ar-i Şemsi (Research-text)
MUSTAFA EFE
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıUludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL KEMİKLİ
- Bir sûfi olarak Mehmet Şemsettin Ulusoy'un şehir algısı
Şemsettin Ulusoy's city perception as a sûfî
BETÜL TARAKÇI
Doktora
Türkçe
2022
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH ÇİFT
- Mehmet Şemseddin Ulusoy Misbâr-ı Şemsî (inceleme - metin)
Mehmet Şemseddin Ulusoy Misbâr-ı Şemsî (examination – text)
BÜŞRA KARTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıBursa Uludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. MURAT YURTSEVER
- Mehmed Şemseddîn Ulusoy'un 'Diyâr-ı Şemsî' adlı yazma eserindeki Mûsikîşinâslar
Musician in the manuscript the title of which is 'Diyâr-ı Şemsî' of Mehmed Şemseddîn Ulusoy
SELİME KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MüzikBursa Uludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET ZİNNUR KANIK
- Dildar-i Şemsi
Başlık çevirisi yok
YUSUF KABAKCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DinUludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ASIM YEDİYILDIZ