Çocuklarda dijital reklam okuryazarlığı: Farkındalık, anlaşılma ve algılanma
Digital advertising literacy in children: Awareness, understanding and comprehension
- Tez No: 947655
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN KEMAL SUHER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Reklamcılık, Advertising
- Anahtar Kelimeler: Çocuk, Medya, Medya Okuryazarlığı, Dijital Reklamlar, Dijital Reklam Okuryazarlığı, Child, Media, Media Literacy, Digital Advertisements, Digital Advertising Literacy
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bahçeşehir Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Reklamcılık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Reklamcılık ve Halkla İlişkiler Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 222
Özet
Bu çalışma, 7-15 Yaş çocukların çevrimiçi platformlarda sıkça maruz kaldıkları dijital reklamlara yönelik algı, farkındalık ve eleştirel düşünme becerilerini yaş gruplarına göre inceleyerek, reklam okuryazarlığı seviyelerini tespit etmeyi amaçlamıştır. Nitel ve nicel araştırma türlerinin birlikte kullanıldığı karma araştırma yöntemi, elde edilen verilerin daha bütüncül ve kapsamlı olması açısından tercih edilmiştir. Keşfedici sıralı karma yöntem kullanılarak yürütülen araştırmada, 7-15 yaş arası çocuklarla gerçekleştirilen odak grup görüşmeleri ve ardından uygulanan anketler aracılığıyla hem nitel hem de nicel veriler toplanmıştır. Ayrıca, öğrenci verileri, veli ve öğretmen görüşleriyle karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Araştırma bulguları, çocukların yaşları ilerledikçe reklamlara yönelik farkındalıklarının arttığını, ancak bu farkındalığın zamanla eleştirel bir reddedişe ve duygusal düzeyde olumsuz bir tutuma dönüştüğünü ortaya koymuştur. Özellikle 13-15 yaş grubu, reklamları sıkıcı, manipülatif, ısrarcı, kişisel alanı ihlal edici olarak değerlendirmişlerdir. Öğretmen ve veli görüşlerinde ise, çocukların medya ile etkileşim düzeyleri konusunda birbirlerinden ve çocuklardan farklılaşan değerlendirmeler elde edilmiştir. Araştırma sonucunda, yalnızca çocuklara değil, aynı zamanda öğretmen ve ebeveynlere yönelik medya okuryazarlığı eğitimlerinin geliştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Araştırmada, öğrencilerin yanı sıra ebeveynleri ve öğretmenleri de kapsadığından dolayı reklam verenlere ve reklam ajanslarına bu kırılgan hedef kitle ile ilgili reklam tüketimleri ve algıları açısından kılavuz niteliği taşıyan bulgulara ulaşmıştır. Bu çalışma, reklamların çocuklar üzerindeki etkilerini etik ve yasal boyutlarıyla değerlendirme fırsatı sunarak, ilgili düzenlemelerin yeterliliği üzerine süregelen tartışmalara da bilimsel bir zemin sağlamaktır. Ayrıca, reklam sektörüne çocuklara yönelik içeriklerde etik, saygılı ve şeffaf stratejiler benimseme çağrısı içermektedir.
Özet (Çeviri)
This study determined the advertising literacy levels of children aged 7-15 by examining their perception, awareness and critical-thinking skills towards digital advertisements they are frequently exposed to online, relative to their age groups. The mixed-research method, where qualitative and quantitative research types are used together, ensured the data obtained is holistic and comprehensive. In the research conducted using the exploratory sequential-mixed method, qualitative and quantitative data were collected through focus-group interviews with children aged 7-15 and subsequent surveys. Student, parent, and teacher data were analyzed comparatively. Findings revealed that children's awareness of advertisements increases with age, but morphs into critical rejection and an emotionally negative attitude. Particularly the 13-15 group evaluated advertisements as boring, manipulative, insistent and intrusive. Different evaluations were obtained from teachers and parents regarding children's levels of interaction with media from each other, and children. Results emphasized that media literacy training should be developed for children, and also for teachers and parents. Since the research covers parents and teachers along with students, its findings provide guidance for advertisers and agencies on advertising consumption and perceptions about this fragile target group. This study allows to evaluate advertisements' effects on children on ethical and legal dimensions, and provides a scientific basis for ongoing discussions regarding the adequacy of relevant regulations. A call to the advertising sector to adopt ethical, respectful and transparanı strategies in content aimed at children is included.
Benzer Tezler
- Tüketime dayalı bilinç endüstrisi ve reklam bağlamında bir dijital reklam okuryazarlığı eğitim modeli önerisi
A digital advertising literacy education model proposal in the context of consumption-based consciousness industry and advertising
MEVLÜDE NUR ERDEM
Doktora
Türkçe
2014
ReklamcılıkKocaeli Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİHA NURDAN TAŞKIRAN
- Yetişkinlerin dijital reklam okuryazarlığına yönelik bir model önerisi
A model proposal on adults' digital advertising literacy
HEDİYE AYDOĞAN
Doktora
Türkçe
2021
ReklamcılıkAkdeniz ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET AYHAN
- Fenomen öğretmenlik ve çocuk hakları üzerine bir içerik analizi
A content analysis on fenomen teaching and children's rights
DOĞUKAN KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NUR HÜMEYRA ÖZDEMİR EREN
- Dijital emek bağlamında sosyal medya ve kayıt dışı çocuk işçiler: Reklam yerleştirme örnek olay incelemesi
Social media and informal child labor in the context of digital labor: Advertising placement case study
ALMAZ IBRAHIMOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halkla İlişkilerİstanbul ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLNUR TANDAÇGÜNEŞ KAHRAMAN
- Takviye edici gıdalarda reklam
Advertisements in food supplement
ELİF İLAYDA HARORLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
HukukMarmara ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RABİA EDA GİRAY