Geri Dön

Kültür ve dil bağlamında dövüş horozu ve horoz dövüşleri (Van-Erciş-örneği)

Gamecocks and cockfighting in the context of culture and language (The case of Van-Erciş)

PDF İndir

  1. Tez No: 947678
  2. Yazar: ORHAN SABAK
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. METİN EREN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
  6. Anahtar Kelimeler: Antrozooloji, halk dilbilimi, horoz dövüşü, kültür, sosyolekt, Anthrozoology, folk linguistics, cockfighting, culture, sociolinguistics Quantity of page: xviii+340
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 361

Özet

Yüksek Lisans Tezi Orhan SABAK VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Mayıs, 2025 KÜLTÜR VE DİL BAĞLAMINDA DÖVÜŞ HOROZU VE HOROZ DÖVÜŞLERİ (VANERCİŞ-ÖRNEĞİ) ÖZET İnsan etkileşimlerinin (insan-insan, insan-doğa, insan-hayvan) olgusal sonuçları olan dil ve kültürün oluşum süreçleri, kültürün ve dil kullanımının onları meydana getiren sosyal bir grup üzerindeki etkileri, grup üyelerinin karakter ve performans özelliklerine yön vermesi bu çalışmanın konusudur. İnsandaki dil mekanizmasının oluşturduğu kültür ve dil olgularının aynı zamanda insanı dönüştürdüğü incelenerek insandaki dil kadar dildeki insanın varlığı tartışılmıştır. Araştırma nesnesi olarak dövüş horozu ve horoz dövüşleri seçilmiştir. Bu araştırmada, sosyal grup ise horozculardır. Araştırma sahası olarak seçilen Erciş'te beş yıllık bir saha çalışması kapsamında dövüş horozlarının üretilmesi, beslenmesi, sınıflandırılması, eğitilmesi, müsabaka yapması süreçlerine ait veriler; sahada uzun süre kalınarak görüşme, gözlem, mülakat, video ve ses kaydı gibi yöntemlerle derlenmiştir. Aynı zamanda müsabaka öncesi ve sonrasında oluşan sosyal ağ ve müsabakalar, antropolojinin ve halkbiliminin“ortama uy”prensibiyle müsabakalara ve sonrasındaki sözlü iletişim ortamlarına katılınarak, kayıt altına alınıp incelenmiştir. Bu doğrultuda müsabaka hayvanları arasından örneklem olarak seçilen dövüş horozlarının yetiştirilme süreçlerinin etrafında oluşan insan-hayvan etkileşiminin kültürel olguları antrozoolojik folklor kapsamında ele alınmıştır. İnsan-insan iletişiminin olgusal sonuçları, süreçlerin dilsel, psikokültürel, ekonomik yönleri analiz edilmiştir. Sosyal bir grup olan dövüş horozu yetiştiricileri ile kurallı, odaklı, sözlü, sosyal bir organizasyon olan horoz dövüşleri; horozlar ve eğitmenleri(sahipleri-seyisleri) arasındaki etkileşim üzerinden antrozoolojik unsurlar, horoz yetiştirme ve müsabaka süreçlerinde oluşan dilsel olgular kapsamında açıklanmıştır. Toplum içerisinde bir alt grup olarak kendilerine“camia”diyen horozcuların birbirleriyle ve horozlarla iletişiminin yarattığı mesleki dil ve kültürün insan yaşamı üzerindeki etkisine odaklanılmıştır. Araştırma devam ederken sosyal bir grup olan horozcuların kullandığı dilin anlaşılmaya, açıklanmaya muhtaç olduğu, kendileri dışında kimsenin anlayamayacağı, performans sırasında kullandıkları tiyatral dil açıklanmadan konu ile ilgili diğer süreçlerin anlatılamayacağı, anlaşılamayacağı tespit edilmiştir. Böylece grubun kullandığı söz varlığı tespit edilerek sosyolekt kapsamında değerlendirilmiş; bu sosyolekt halk dilbilimi, toplumsaldilbilim(sosyolinguistik) açısından değerlendirilmiştir. Bu kapsamda sürece ait söz varlığı örtmece anlam, cinsiyet dili, sosyal dil, mecaz göndermeler, ses kullanım sıklığı yönünden incelenmiş; dövüş horozu yetiştirme ve dövüştürme süreçlerinde oluşan mecazlar, maddi-manevi kültür unsurları ve söz varlığı, dilbilimsel görecelik, antrozoolojik kültür, halk hayvanbilimi, halk dilbilimi kapsamlarında incelenmiştir. Söz varlığı açıklanarak hayvan folkloru terimler sözlüğü oluşturmak amaçlanmıştır. Daha sonra diğer hayvanlar-insan etkileşimi de incelenerek hayvan folkloru ortak terminolojisinin oluşturulması hedeflenmiştir. Horoz dövüşü,“odaklı toplanış”ve etkileşim barındıran, kurallı müsabaka şeklinde gerçekleştirilen sosyal bir organizasyondur. Oyun, eğlence ve bahis amacıyla düzenlenen bu müsabakalar; hırs, rekabet, öfke, gurur, erkeklik yarıştırma, hile, savaş çağrışımı yapan, insan ile hayvan iletişimini sağlayan eylemsel bir dil oluşturduğu için antrozooloji bağlamında değerlendirilebilir. Bu dil, dilbilim uzmanları tarafından üretilmemiş; gizli kalmayı tercih eden bir grubun, doğal, sıradan temsilcileri tarafından konuşma ortamında sözlü olarak oluşturulmuş, kendilerine yönelik gizli bir iletişim ve anlaşma sistemi olması yönüyle halk dilbiliminin araştırma nesnelerindendir. Dövüş horozunu yetiştirme ve dövüştürme sürecinde horozcular arasında bu toplumsal gruba ait özel bir dil gelişir. Bu dil olguları, grup üyelerinin kendi anlamlandırma ve yorumlamalarını kapsamakla birlikte kendilerinin ve horozların eylemlerine göndermeler yapar. Jargon ya da sosyolekt olarak adlandırılan bu özel söz varlığı, sadece kendilerinin anlayacağı şekilde, sözlü ortamda icra edilir.“Dövüşen özneler”ile etkileşimli olarak“Konuşan özneler”tarafından beden dili de kullanılarak icra edilen performans sonucu oluşan dinamik söz varlığı tespit edilmiş. Bir grubun sözlü dil kullanımdan doğan bu sözcüklerin oluşum şekilleri,“horozcu camiası”ndaki anlamları ve bu jargonun sosyal hayata aktarılmasının, kelimelerin sansür ve örtmece ile yumuşatılmasının örnekleri ve sebepleri, halk dilbilimi açısından açıklanmıştır. Sözcüklerin anlam ilişkilerini ve kullanım şekillerini açıklayan izahlı sözlük oluşturulmuştur. Dilin kullanım pratikliği, sözlü dilin dinamikleri yönünden açıklanmıştır. Horoz sahiplerinin canlı performansları sonucunda oluşarak sonraki nesillere aktarılan, ses tonu yüksek olan bu dil; kişilerin kendi horozlarına emredici, rakip horozculara ise psikolojik üstünlük kurmaya yönelik iletiler taşıyan bir işlevdedir. Bu işlevin horoz dövüştürücülüğünü meslek edinmiş sosyal grubun süreç boyunca oluşturduğu kültür ve dilin; toplum-dil ilişkisi, ekonomik ve kültürel olgular, antrozooloji bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır.

Özet (Çeviri)

M.Sc. Thesis Orhan SABAK VAN YUZUNCU YIL UNIVERSITY INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCES May, 2025 GAMECOCKS AND COCKFIGHTING IN THE CONTEXT OF CULTURE AND LANGUAGE (THE CASE OF VAN-ERCİŞ) ABSTRACT The formation processes of language and culture, which are the phenomenal results of human interactions (human-human, human-nature, human-animal), the effects of culture and language use on a social group that forms them, and the way they shape the character and performance characteristics of group members are the subject of this study. By examining that the phenomena of culture and language formed by the language mechanism in human beings transform human beings at the same time, the existence of human in language as well as language in human beings is discussed. Fighting cocks and cockfights were chosen as the object of research. The social group is the cockfighters in this research. Within the scope of a five-year field study in Erciş, which was selected as the research field, data on the production, feeding, classification, training and competition processes of fighting cocks were compiled by interviewing, observing, interviewing, video and audio recording methods by staying in the field for a long time. At the same time, the social network and competitions that occur before and after the competition were analyzed by participating in the competitions and the verbal communication environments after the competitions, in accordance with the“fit the environment”principle of anthropology and folklore. In this direction, the cultural phenomena of human-animal interaction around the breeding processes of fighting roosters selected as a sample among the competition animals are discussed within the scope of anthrozoological folklore. The factual results of human-human communication, linguistic, psychocultural, economic analysis of the processes were analyzed. Cockfighting, which is a social group of fighting cock breeders and cockfighting, which is a rule-based, focused, verbal social organization, is explained within the scope of anthrozoological elements through the interaction between roosters and their trainers (owners-owners), and linguistic phenomena formed in the cock breeding and competition processes. The focus is on the impact of the professional language and culture created by the communication of rooster fighters, who call themselves“community”as a subgroup within the society, with each other and with roosters on human life. As the research continued, it was determined that the language used by the cockerels, a social group, needed to be understood and explained, that no one but themselves could understand it, and that other processes related to the subject could not be explained and understood without explaining the theatrical language they used during the performance. Thus, the vocabulary used by the group was identified and evaluated within the scope of sociolinguistics and this sociolinguistics was evaluated in terms of folk linguistics and sociolinguistics. In this context, the vocabulary of the process was analyzed in terms of euphemistic meaning, gender language, social language, metaphorical references, frequency of sound use, and the metaphors formed in the processes of raising and fighting fighting cockerels, material and spiritual cultural elements and vocabulary were analyzed within the scope of linguistic relativity, anthrozoological culture, folk zoology, folk linguistics. Cockfighting is a social organization that involves“focused gathering”and interaction in the form of a competition with rules. These competitions, organized for the purposes of games, entertainment and betting, can be evaluated in the context of anthrozoology, as they create an actional language that evokes ambition, competition, anger, pride, contesting masculinity, cheating, war, and that enables human and animal communication. This language is one of the research objects of folk linguistics in the sense that it is a secret communication and agreement system for a group that was not produced by linguistics experts, but was created verbally in a conversational environment by natural, ordinary representatives of a group that prefers to remain hidden. In the process of raising and fighting the fighting cock, a special language belonging to this social group develops among the cockerels. These linguistic phenomena include the group members' own meanings and interpretations and refer to their own and the roosters' actions. This special vocabulary, called jargon or sociolinguistics, is performed orally in a way that only they understand. The dynamic vocabulary created as a result of the performance performed by the“Fighting Subjects”and the“Speaking Subjects”using body language was identified. The formation of these words arising from the oral language use of a group, their meanings in the“cockerel community”and the examples and reasons for the transfer of this jargon to social life and the softening of words with censorship and euphemism are explained in terms of folk linguistics. An annotated dictionary explaining the meaning relations and usage patterns of words has been created. The practicality of language use is explained in terms of the dynamics of oral language. This language, which is formed as a result of the live performances of rooster owners and passed on to the next generations, has a function that carries messages of command to their own roosters and psychological superiority to rival rooster fighters. It is aimed to examine the culture and language formed by the social group that has made cockfighting a profession throughout the process in the context of the relationship between society and language, economic and cultural phenomena, and anthrozoology.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    948536

    Çeviri göstergebilimi ve kent göstergebilimi bakış açısıyla Bulgar Gözüyle İstanbul adlı eserin özde çeviri bağlamında incelenmesi

    Analysis of Istanbul Through Bulgarian Eyes and its translation in the context of watermark translation within the perspective of semiotics of translation and urban semiotics

    MEHMET SARI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    Batı Dilleri ve EdebiyatıYıldız Teknik Üniversitesi

    Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SÜNDÜZ KASAR

    DOÇ. DR. SADRİYE GÜNEŞ

  2. Tez No

    541645

    Metin dışı okumalarda Yürekdede ile Padişah kitabından değerler eğitimi bağlamında yararlanma

    Except for the context, utilization on the context of education of values from the book of Yürekdede with Padişah

    ELVAN DOĞAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Eğitim ve ÖğretimTokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi

    Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ADEM İŞCAN

  3. Tez No

    100334

    İngiltere'de yaşayan Kıbrıslı Türkler üzerine sosyo-kültürel yapı analizi

    A Structural social-cultural analysis of Turkish Cypriots wholive in England

    GÖNÜL GÖKDEMİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU

  4. Tez No

    776238

    Yazılı iletişimde görsellerin dili: Emojiler

    The language of the visual elements in written communication: Emoji

    BURÇİN KARABOLAT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DilbilimPamukkale Üniversitesi

    Dil Bilimleri ve Kültür Araştırmaları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ERTAN KUŞÇU

  5. Tez No

    635297

    2000 sonrası Avrupa sinemasında kültürel temsillerin yansımaları

    Reflections of cultural representations in European cinema after 2000

    AYSU UĞUR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Radyo-TelevizyonAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesi

    Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYDAN ÖZSOY

Geri Dön