Gre Fılla yerleşimi Neolitik Çağ yontmataş endüstrisi
Neolithic chipped stone industry of Gre Fılla
- Tez No: 948159
- Danışmanlar: PROF. DR. METİN KARTAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Techno-Typology, Chaîne opératoire, PPNA, human–environment interactions, Northern Mesopotamia
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Öncesi Arkeolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 364
Özet
Gre Fılla, Türkiye'nin güneydoğusunda, Diyarbakır ili sınırları içerisinde, Yukarı Dicle Havzası'nda konumlanan, MÖ 9300–7500 yılları arasına tarihlendirilen ve Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem'in A (PPNA) ve B (PPNB) evreleri boyunca kesintisiz iskân görmüş bir yerleşim yeridir. Bu çalışma, yerleşimin PPNA evresine (GF V tabakası) ait yontmataş endüstrisine odaklanmaktadır. Gre Fılla'dan elde edilen yontmataş buluntular, teknolojik ve tipolojik açıdan değerlendirilmiş; bu değerlendirmeler doğrultusunda bir tip listesi oluşturulmuş ve üretim sürecine ilişkin yontmataş işlem zinciri (chaîne opératoire) saptanmıştır. Elde edilen bulgular, Yukarı Dicle Havzası, Toros-Zagros geçiş bölgesi ve Orta Fırat Havzası'ndaki eşzamanlı PPNA yerleşimleriyle karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Bu karşılaştırmalar aracılığıyla, söz konusu bölgelerdeki erken yerleşik toplulukların geçim stratejileri, üretim teknikleri ve insan-çevre etkileşimlerine dair benzerlikleri ve farklılıkları ortaya konmuştur. Yapılan analizler, Gre Fılla'daki yontmataş endüstrinin genel PPNA örüntüyle büyük ölçüde örtüştüğünü; ancak yerleşime özgü teknik tercihleri ve tipolojik bileşenleri barındırdığını göstermektedir. Gre Fılla'nın en eski sakinleriyle ilişkili bu incelenme Kuzey Mezopotamya'daki Neolitik topluluklar arasındaki yaşam tarzlarını, besin ekonomilerini, çevresel ilişkileri, dönüşümü ve sürekliliği anlamak için bir bakış açısı sunmaktadır. Anahtar Kavramlar: Tekno-Tipoloji, İşlem Zinciri, PPNA, İnsan-Çevre İlişkileri, Kuzey Mezopotamya
Özet (Çeviri)
Gre Fılla is a Pre-Pottery Neolithic settlement located in the Upper Tigris Basin, within the boundaries of Diyarbakır province in southeastern Turkey. It was continuously inhabited throughout the PPNA and PPNB periods, dated between 9300 and 7500 BCE. This study focuses on the chipped stone industry uncovered from the PPNA phase (GF V layer) of the site. The chipped stone assemblage from Gre Fılla has been analysed in terms of its technological and typological characteristics. Based on these analyses, a typological list was established, and the chaîne opératoire associated with the lithic production sequence was reconstructed. The data obtained from Gre Fılla were then examined in a comparative framework alongside contemporaneous PPNA settlements in the Upper Tigris Basin, the Taurus-Zagros transitional zone, and the Middle Euphrates region. These comparisons revealed both similarities and differences in subsistence strategies, production techniques, and human-environment interactions among early sedentary communities. The results indicate that the chipped stone industry at Gre Fılla largely conforms to the broader PPNA pattern, while also displaying site-specific technological choices and typological components. This analysis, rooted in the earliest occupation levels of Gre Fılla, offers a valuable perspective for understanding lifeways, subsistence economies, environmental relationships, cultural transformations, and continuities among Neolithic communities in northern Mesopotamia.
Benzer Tezler
- Jeomorfolojik veriler ışığında Diyarbakır Havzası'nın (Diyarbakır) holosen jeoarkeolojisi
The holosen geoarchaeology of the Diyarbakır basin (Diyarbakır) in the light of geomorphological data
ALADDİN AL
- Gre Fılla ve Kendale Hecala buluntuları üzerinden Yukarı Dicle Havzası'nda Neolitik Çağ tasvirli eserlerinde simgesellik
Symbolism in the depictions of the Upper Tigris Region through the Neolithic and Early Chalcolithic Periods, Based on Gre Filla and Kendale Hecala finds
ŞEYMA ÇİFTÇİ
- Gre Filla kazıları ışığında Yukarı Dicle Havzasında çanak çömleksiz Neolitik Dönem mimarisi
Pre-pottery Neolithic architecture in the Upper Tigris Basin in the light of Gre Filla excavations
ÖZLEM EKİNBAŞ CAN
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde çanak çömleksiz Neolitik Dönem sembolizminin arkeolojik buluntular ışığında değerlendirilmesi
Evaluation of the symbolism of the pre-pottery Neolithic Period in the Southeastern Anatolia Region in the light of archaeological finds
BERNA KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
ArkeolojiNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FEVZİ VOLKAN GÜNGÖRDÜ
- Üç eski Anadolu topluluğunda biyolojik uzaklık çalışması
A study of biological distance in three ancient Anatolian populations
ERGE BÜTÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
AntropolojiHacettepe ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERPİL EROĞLU ÇELEBİ