Sosyal kaygıda bilişsel yanlılıklar: Yorumlama yanlılığı değişimlemenin etkileri
Cognitive biasses in social anxiety: Effects of interpretation bias modification
- Tez No: 948565
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYNUR FEYZİOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sağlık Bilimleri Üniversitesi
- Enstitü: Hamidiye Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 166
Özet
Amaç: Bilişsel yanlılıkların birbirleriyle etkileşimi sosyal kaygının oluşmasında ve sürdürülmesinde önemli bir role sahiptir. Önceki araştırmalar, sosyal kaygı düzeyi yüksek bireylerin sosyal etkileşimleri tehdit olarak yorumlama eğiliminde olduklarını göstermektedir. Az sayıda çalışma yorumlama yanlılığını manipüle ederek bunun dikkat yanlılığı ve sosyal kaygı belirtileri üzerindeki etkisini incelemiştir. Bu çalışma yorumlama yanlılığı değişimlemenin sosyal bir stresörün varlığında dikkat yanlılığı ve durumluk kaygı yanıtları üzerindeki etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Gereç ve Yöntem: Sosyal kaygı ölçeğinden yüksek puan alan ve topluluk önünde bir konuşma veya sunum yapmakta zorlanan 70 üniversite öğrencisi tek seans yorumlama yanlılığı değişimleme çalışmasına katılmak üzere laboratuvara davet edilmiştir. Katılımcılar deney ve kontrol gruplarına rastgele seçki ile atanmıştır. Değişimleme görevi öncesinde katılımcılara çalışmanın bir gereği olarak sunum yapmalarının beklendiği söylenerek durumluk kaygı düzeylerinin artması istenmiştir. Deney grubunda katılımcılara olumlu veya tehdit içeren kelimeyi onayladıkça veya reddettikçe geri bildirim verilmiştir. Kontrol koşulunda geri bildirimler eşit oranda sunulmuştur. Değişimleme görevi ardından katılımcılar bir dizi öz-bildirim ölçeği ve yorumlama ve dikkat yanlılığı görevlerini tamamlamıştır. Bulgular: Gruplar arasında öntest ölçümlerinde farklılık görülmemiştir. Yorumlama yanlılığı değişimleme görevi deney grubunda yer alan katılımcılar kontrol grubundaki katılımcılara kıyasla olumlu kelimeyi daha fazla onaylamış ve daha az reddetmişlerdir; tehdit içeren kelimeyi daha hızlı reddetmiştir. Yorumlama yanlılığına ilişkin ölçüm bağımsız bir yorumlama yanlılığı görevi kullanıldığında da benzer sonuçlar sunarak sonuçların genellenebilirliğine imkan sağlamıştır. Seri aracılık analizi sonuçları yorumlama yanlılığı deney grubunda yer alan katılımcıların durumluk kaygı düzeylerinde görülen azalmada yorumlama yanlılığının aracılık ettiğini göstermiştir. Ancak yorumlama yanlılığındaki değişim dikkat yanlılığına taşınma etkisi göstermemiştir. Sonuç: Bulgular yorumlama yanlılığı değişimlemenin yorumlama yanlılığında sosyal tehdit içeren yorumları azaltıcı ve olumlu yorumları arttırıcı etkisinin kaygı ile ilişkili belirtileri azaltmada ve önlemede etkili bir yöntem olarak kullanılabileceğini göstermektedir. Sosyal kaygıda bilişsel yanlılıklarla ilgili mekanizmaların teorik ve klinik yansımaları tartışılacaktır.
Özet (Çeviri)
Aim: The interplay between cognitive biases has a crucial impact on the etiology and maintenance of social anxiety. Previous studies suggest that individuals with elevated levels of social anxiety tend to interpret ambiguous social interactions in a threat-relevant manner. However, few studies have manipulated interpretation bias and examined its effects on attention bias and social anxiety symptoms. This study aims to examine whether manipulating interpretation bias influences attention bias and state anxiety responses in the presence of a social stressor. Materials and Methods: 70 university students who scored high on a social anxiety measure and are afraid to give public speeches were invited to a single session for interpretation bias modification in a laboratory setting. Participants were randomly allocated to either an interpretation or a control condition. Before the training, participants were asked to give an impromptu speech during the laboratory tasks and aimed to increase their state anxiety. In the interpretation condition, positive feedback was given when participants made benign interpretations, while negative feedback was provided for threat interpretations. In the control condition, negative and positive feedback were presented evenly. After the completion of the training, participants were asked to fill in a series of questionnaires and interpretation and attention bias tasks. Results: Groups did not differ at baseline measures. Participants in the training condition, from pre- to post-training, showed increased levels of endorsement of benign, decreased levels of rejection of benign, and faster rejection of threat-relevant word-sentence pairs than did the participants in the control condition. Interpretation bias assessment was also generalized to a specific and separate measure of interpretation bias. Serial mediation analysis results suggested that interpretation bias mediated the relationship between the experimental group and state anxiety. However, the change in the interpretation bias did not transfer into the attention bias. Conclusion: Results indicate that interpretation bias modification, by decreasing socially threatening and increasing benign interpretations, can be effectively used as a preventative method for reducing anxiety-relevant stressors. Theoretical and clinical implications of the underlying mechanisms of cognitive biases in social anxiety will be discussed.
Benzer Tezler
- Effects of mindfulness-based skills program on cognitive and metacognitive processes in high social anxiety
Bilinçli farkındalık temelli beceri eğitiminin yüksek sosyal kaygıda bilişsel ve üst bilişsel süreçlere etkisi
MERVE DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiBahçeşehir ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. METEHAN İRAK
- The investigation of the relationship between self-focused attention and safety behaviors in social anxiety using scenarios about social situation
Sosyal kaygıda kendine yönelik dikkat ile güvenlik davranışları arasındaki ilişkinin sosyal durumlar ile ilgili senaryolar kullanılarak incelenmesi
TUBA KASABOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Psikolojiİzmir Ekonomi ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YASEMİN MERAL ÖGÜTCÜ
- Inattentional blindness in older age: Investigating the effects of anxiety and depression
Orta yaş üstü bireylerde dikkatsizlik körlüğü: Depresyon ve anksiyetenin etkilerinin araştırılması
AYŞE NUR ÇELİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
PsikolojiBahçeşehir ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SİMAY İKİER
- Üniversite öğrencilerinde sosyal kaygının yordayıcısı olarak ailesel, bilişsel ve kişisel faktörler
Family, cognitive and personal factors as a prospective of social anxiety in university students
VOLKAN KÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimTrabzon ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE ODACI
- Bağlanma perspektifinden sosyal kaygıya yeni bir yaklaşım: Bağlanma örüntüleri ile sosyal kaygı arasındaki ilişkide değerlendirilme korkularının rollerinin incelenmesi
A new approach to social anxiety from the attachment perspective: An investigation of the roles of fears of evaluation in the relationship between attachment patterns and social anxiety
KAAN ALP KARAMANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TALAT DEMİRSÖZ