Salutojenik temelli bütünlük duygusu psiko-eğitim programının ergenlerin bütünlük duygusu, travma sonrası büyüme, psikolojik dayanıklılık ve psikolojik iyi oluşuna etkisi
The effect of salutogenic-based sense of coherence psychoeducation programme on adolescents' sense of coherence, posttraumatic growth, psychological resilience, and psychological well-being
- Tez No: 948856
- Danışmanlar: PROF. DR. FULYA CENKSEVEN ÖNDER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Salutojenik teori, bütünlük duygusu, travma sonrası büyüme, psikolojik dayanıklılık ve psikolojik iyi oluş, Salutogenic theory, sense of coherence, posttraumatic growth, psychological resilience and psychological well-being
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 210
Özet
Mevcut çalışma, Salutojenik Temelli Bütünlük Duygusu Psiko-eğitim Programı'nın ergenlerin bütünlük duygusuna, travma sonrası büyümesine, psikolojik dayanıklılığına ve psikolojik iyi oluşuna etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Kontrol ve deney grubu olan, öntest, sontest, izleme ölçümlerini içeren 2x3 karışık (split plot) ölçümleri için yarı deneysel desen kullanılmıştır. Çalışma grubu, 2023-2024 eğitim öğretim yılında Mardin ilinde öğrenim gören lise öğrencilerinden oluşmaktadır. Bunlar, 14 kişi deney grubu (8 kız ve 6 erkek) ve 14 kişi kontrol grubu (8 kız ve 6 erkek) olmak üzere toplam 28 kişidir. Bu çalışmada, ilk olarak pilot uygulama yapılmış ve programda revizyon yapılarak son hali verilmiştir. Salutojenik Temelli Bütünlük Duygusu Psiko-eğitim Programı, 7 oturumdan oluşmakta olup, oturumlar 50 dakika olarak yürütülmüştür. Katılımcılara psiko-eğitim programı öncesi öntest, uygulama sonrası sontest ve bir ay sonrasında izleme testi ölçümü yapılmıştır. Ayrıca, deney grubunda yer alan ergenlerin programa ilişkin görüşlerini açığa çıkarmak için odak grup görüşmesi yürütülmüştür. Bu çalışmada“Ergenlerin Bütünlük Duygusu Ölçeği”,“Ergenler için Travma Sonrası Büyüme Envanteri-Kısa Formu”,“Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği”,“Psikolojik İyi Oluş Ölçeği”ve“Odak Grup Görüşme Formu”kullanılmıştır. Bu çalışmanın amaçları dikkate alınarak, nicel verilerin analizinde karışık (split-plot) ölçümler iki faktörlü ANOVA analizi kullanılmıştır. Bu analizde, ölçümlere bağlı olarak gruplar arasındaki anlamlı farkı belirlemek için Wilks Lambda İstatistiği testinden faydalanılmış. Ancak anlamlı farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için Bonferroni testi yapılmıştır. Ayrıca bu çalışmada yürütülen analizlerde, etki büyüklüğü eta kare (η2) hesaplanarak belirlenmiştir. Ek olarak, odak grup görüşmesi için araştırmacı tarafından hazırlanmış olan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış ve elde edilen nitel veriler, içerik analizine tabi tutulmuştur. Bu çalışmada, Salutojenik Temelli Bütünlük Duygusu Psiko-eğitim Programı'na katılan deney grubunun ve kontrol grubunun bütünlük duygusu, bütünlük duygusu boyutları içerisinde yer alan anlaşılabilirlik ve yönetilebilirlik, travma sonrası büyüme, psikolojik dayanıklılık ve psikolojik iyi oluş puanlarına ait sontest puan ortalamalarında deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu ve bu farkın deneyin bitiminden bir ay sonra yapılan izleme ölçümünde de devam ettiği bulunmuştur. Ancak bütünlük duygusu boyutları içerisinde yer alan anlamlılık puanına ait sontest puan ortalamalarında deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu ve bu farkın deneyin bitiminden bir ay sonra yapılan izleme ölçümünde devam etmediği belirlenmiştir. Araştırmanın nitel bulguları, programın katkısına ilişkin kişisel güç, olumlu değişimler, baş etme yolları, yaşam anlamı, insanlığın ortak deneyimi, öz-nezaket, direnç kaynakları ve iyilik hali temalarını keşfetmiştir. Bunun yanında programın kazanımlarının günlük hayata kullanımına ilişkin direnç kaynaklarını kullanma, yaşamın anlam yollarını keşfetme, düşünceleri değerlendirme, karamsarlığı azaltmada kullanma, baş etme yollarını kullanma, olumlu değişimleri pekiştirme, güçlü yanları pekiştirme temalarını açığa çıkarmıştır. Ek olarak, programın etkililiğini artırmaya yönelik katılımcıların oturum sayısı ve direnç kaynağı etkinlik artırmaya ilişkin görüşlerini açığa çıkarmıştır. Sonuç olarak, mevcut çalışma Salutojenik Temelli Bütünlük Duygusu Psiko-eğitim Programı'nın ergenlerin bütünlük duygusu, travma sonrası büyüme, psikolojik dayanıklılık ve psikolojik iyi oluş üzerinde etkili olduğunu hem nicel hem de nitel bulgularla belirlemiştir.
Özet (Çeviri)
The current study aims to examine the effect of Salutogenic-Based Sense of Coherence Psychoeducation Programme on adolescents' sense of coherence, posttraumatic growth, psychological resilience and psychological well-being. A quasi-experimental design was used for 2x3 mixed (split plot) measurements including control and experimental groups, pretest, posttest and follow-up. In this study, a pilot study was conducted and the programme was revised and finalised. Salutogenic-based Sense of Coherence Psychoeducation Programme was conducted in 7 sessions and 50 minutes. The participants were measured with pretest before the psycho-education programme, posttest after the application and follow-up test after 1 month. In addition, a focus group interview was conducted to reveal the views of the adolescents in the experimental group. In this study,“Sense of Coherence Scale for Adolescents”,“Posttraumatic Growth Inventory for Adolescents-Short Form”,“Brief Psychological Resilience Scale”,“Psychological Well-Being Scale”and“Focus Group Interview Form”were used. Considering the objectives of the current study, mixed (split-plot) ANOVA analysis was used to analyse the quantitative data. In this analysis, Wilks Lambda statistic test was used to determine the significant difference between the groups based on the measurements. In this regard, Bonferroni test was performed to determine between which groups there was significant difference. In addition, in the analyses conducted, the effect size was determined by calculating the eta square (η2). In addition, a semi-structured interview form prepared by the researcher was used for the focus group interview and the qualitative data obtained were examined by content analysis. In the current study, the experimental group participating in the Salutogenic-Based Sense of Coherence Psychoeducation Programme had a significant increase in the sense of coherence, comprehensibility and manageability within the sub-dimensions of sense of coherence, posttraumatic growth, psychological resilience and psychological well-being scores compared to the control group. In addition, this significant increase continued in the follow-up measurement. On the other hand, there was a significant increase in the meaningfulness score of the sense of coherence sub-dimensions compared to the control group. However, this significant increase did not continue in the follow-up measurement. The qualitative findings of the research explored the themes of personal power, positive changes, ways of coping, meaning of life, common experience of humanity, self- kindness, sources of resilience and well-being regarding the contribution of the programme. Moreover, regarding the use of the programme outcomes in daily life, the themes of using sources of resistance, discovering the meaning of life, evaluating thoughts, using to reduce pessimism, using ways of coping, reinforcing positive changes, and reinforcing strengths were revealed. In addition, the participants' views on increasing the number of sessions and the activity of the source of resistance to increase the effectiveness of the programme were revealed. In conclusion, the present study showed that the Salutogenic-Based Sense of Coherence Psychoeducation Programme was effective on adolescents' sense of coherence, posttraumatic growth, psychological resilience and psychological well-being with both quantitative and qualitative findings.
Benzer Tezler
- Şizofreni tanılı bireylerde salutojenik yaklaşım temelli görüşmenin bütünlük duygusu ve psikolojik dayanıklılığa etkisi
The effect of salutogenic approach based interview on sense of coherence and psychological resistance in individuals with schizophrenia
ÖZGÜR SEMA ACI
Doktora
Türkçe
2020
Hemşirelikİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaRuh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA YASEMİN KUTLU
- Salutojenik model temelli bakımın ateşli hastalık geçiren çocukların anneleri üzerine etkisi
The effect of salutogenic model-based care on mothers of children suffering from febrile illness
ASLIHAN BAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
EbelikÜsküdar ÜniversitesiEbelik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYÇA DEMİR YILDIRIM
- Salutogenez model temelli kırılganlığı önleme programının 55 yaş ve üstü kadınlarda kırılganlık gelişimi ve bütünlük duygusuna etkisi
The effect of salutogenic model based frailty prevention program on development of frailty and sense of coherence in women aged 55 years and over
MERVE ALTINER YAŞ
Doktora
Türkçe
2022
Halk Sağlığıİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaHalk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELDA SEÇGİNLİ
- Salutojenik model ve psikolojik dayanıklılık kuramları çerçevesinde bir inceleme: Sağlıkla ilgili yaşam kalitesinde bütünlük duygusu, psikolojik dayanıklılık ve bilişsel sosyal sermayenin rolü
A review within the framework of salutogenic model and psychological resilience theories: The role of sense of coherence, psychological resilience and cognitive social capital in health-related quality of life
ÜNZİLE ÖZGE KICALI
Doktora
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANİFE ÖZLEM SERTEL BERK
- Salutojenik modele dayalı sağlıklı yaşlanma programının yaşam kalitesi, sağlıklı yaşlanma ve bütünlük duygusuna etkisi
The effect of a salutogenic model-based healthy aging program on quality of life, healthy aging, and sense of coherence
GÜLÇİN KURT
Doktora
Türkçe
2025
Halk SağlığıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ESMA ATASOY