209 numaralı Üsküdar şer'iye sicilinin transkripsiyonu ve değerlendirmesi (H.1061/1062-M.1650/1651)
Transcription and evaluation of Üsküdar sharia registry numbered. 209 (H.1061/1062-M.1650/1651)
- Tez No: 948993
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL KIVRIM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Dava, Ekonomik Hayat, Kadı, Osmanlı İmparatorluğu, Sosyal Hayat, Şerʽiye Sicilleri, Üsküdar, Case, Economic Life, Judge, Ottoman Empire, Social Life, Sharia Court Records, Üsküdar
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 470
Özet
Osmanlı hukuk ve idare sistemini anlamada en temel kaynaklardan biri şer'iye sicilleridir. Kadı mahkemeleri tarafından düzenlenen bu belgeler; yalnızca yargılamaya ilişkin kayıtları değil, aynı zamanda devlet emirlerinden tereke tespitlerine, vakıf işlemlerinden ticari sözleşmelere kadar çok çeşitli konuları içermektedir. Geniş kapsamlı yapıları sayesinde, şer'iye sicilleri hem Osmanlı şehirlerinin sosyal ve ekonomik örgütlenmesini hem de bireylerin günlük yaşamlarına yansıyan hukukî ilişkileri inceleme olanağı sunar. Her kaza merkezinde görev yapan kadılar tarafından tutulan bu siciller, merkezi idarenin gözetimi altında düzenli biçimde arşivlenmiştir. Kadılar yalnızca davaları sonuçlandıran yargı mensupları değil; aynı zamanda kamu düzenini sağlamaya yetkili idarî görevliler olarak da işlev görmüşlerdir. Bu yönüyle şer'iye sicilleri, Osmanlı adalet sisteminin yerel düzeyde nasıl uygulandığını gösteren birer belge niteliğindedir. Aynı zamanda bu kayıtlar, aile yapısından mülkiyet ilişkilerine, vakıf mekanizmasından miras paylaşımına kadar toplumun çok çeşitli alanlarına dair bilgiler içermektedir. Bu çalışmanın odağını oluşturan Üsküdar, Osmanlı döneminde İstanbul'un hem uzantısı hem de stratejik geçiş noktalarından biri olarak öne çıkar. Anadolu'ya açılan bir kapı olarak Üsküdar, yoğun ticaretin, göç hareketlerinin ve idarî faaliyetlerin merkezi konumundadır. Bu nedenle, Üsküdar'a ait şer'iye sicilleri yalnızca bölgenin yerel yapısını değil, aynı zamanda devletin taşradaki işleyişini anlamak açısından da kıymetli bir kaynaktır. Özellikle mülkiyet davaları, ticari belgeler, vakıf işlemleri ve askerî/idari sevkiyatlara dair kayıtlar bu sicillerde belirgin biçimde yer almaktadır. Bu bağlamda, çalışmanın temel amacı, Osmanlı şer'iye sicillerinin genel yapısını tanıtmakla birlikte, 209 numaralı Üsküdar Kadı Sicili özelinde dönemin hukukî ve sosyo-ekonomik dokusunu daha yakından incelemektir.
Özet (Çeviri)
One of the most essential sources for understanding the legal and administrative system of the Ottoman Empire is the şer'iye registers. These records, maintained by kadı courts, include not only judicial proceedings but also a wide range of matters such as imperial decrees, estate inventories, waqf transactions, and commercial agreements. Owing to their comprehensive nature, şer'iye registers provide valuable opportunities to analyze both the social and economic structures of Ottoman cities as well as the legal relations reflected in everyday life. These registers were kept by kadıs serving in each district and were archived regularly under the supervision of the central administration. The kadı acted not only as a judicial authority resolving disputes but also as an administrative official responsible for maintaining public order. In this respect, şer'iye registers offer insight into how the Ottoman judicial system was implemented at the local level. Additionally, they contain detailed information on various aspects of society, including family struct, property relations, the waqf system, and inheritance regulations. The focus of this study is Üsküdar, a district that stood out in the Ottoman period both as an extension of Istanbul and as a strategic point of passage. Located at the gateway to Anatolia, Üsküdar served as a hub for trade, migration, and administrative activities. Therefore, the şer'iye registers belonging to this district are not only valuable for understanding local life but also for examining how the state functioned in the provinces. In particular, records related to property disputes, commercial transactions, waqf documents, and military or administrative dispatches are frequently encountered in the Üsküdar registers. In this context, the main objective of the study is to present the general structure of Ottoman şer'iye registers and to examine, in detail, the legal and socio-economic fabric of the period through the 209th Üsküdar Kadı Register.
Benzer Tezler
- 209 numaralı Urfa şer'iyye sicili'nin transkripsiyon ve değerlendirmesi (h. 1294-1302/m. 1877-1885)
Transcription and analysis of Urfa court records numbered 209 (h.1294-1302/1877-1885 a.d.)
İSMAİL YAKAN
- 229 numaralı Şer'iye Siciline göre Maraş'ta hayat
Life in Maraş according to Court Records with the number of 229
İBRAHİM GEDİK
- 566 numaralı (H.1196-1197/M.1782-1783) Karaferye kazası Şer'iyye Sicili transkripsiyon ve değerlendirmesi
566 numbered (H.1196-1197/M.1782-1783) Karaferye Court Record transcription and evaluation
SADİYE ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihBatman ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHTAP NASIROĞLU AYDIN
- 192 numaralı Behisni (Besni) Şer'iyye Sicili'nin [(H. 1297-1303/M. 1880-1886) (1-99 sahifeler)] transkripsiyonu ve değerlendirilmesi
Transcription and evaluation of Behisni (Besni) Şer'iyye Registry number 192 [(H. 1297-1303/M. 1880-1886) (1-99 pages)]
GÜLCAN ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN ARSLAN
- 246 Numaralı Adıyaman kadı sicili (H.1329/M.1911 ) 71-140 sayfalarının transkripsiyonu ve değerlendirmesi
Transcription and evaluation of Adıyaman kadı sicili (H.1329/M.1911 ) 71-140 ages Number 246
BEDİR BERK