Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'ne göre Osmanlı-Safevî ilişkileri
Ottoman-Safavid Relations according to Evliya Chelebi's Travelogue
- Tez No: 949120
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BEŞİR MUSTAFAYEV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Evliya Chelebi, travel, Ottoman, Azerbaijan, Safavid, Kızılbash
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Siirt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Osmanlı Devleti, üç kıtada egemenlik tesis etmiş ve altı asırdan fazla varlığını devam ettirmiş büyük bir devlettir. Safevî Devleti ise İran ve Azerbaycan başta olmak üzere çok geniş topraklara iki buçuk asır kadar hükmedebilmiş büyük bir Türk devletidir. Bu iki devlet, birbirlerine komşu olmakla aynı topraklar üzerinde hâkimiyet tesis etmeye çalışmış ve yıllarca süren savaşlarda ele geçirilen bölgeler sürekli olarak el değiştirmiştir. XVI. asrın başında Azerbaycan coğrafyasında kurulan Safevî Devleti, iki asır kadar önce kurulan Osmanlı Devleti ile siyasi, dinî, ekonomik olarak mücadele etmiştir. Bu mücadeleler sonucunda da yukarıda adı geçen devletlerin sınırlarında ve bünyelerinde büyük değişmeler yaşanmıştır. Kimi zaman barışın kimi zaman ise savaşın hâkim olduğu ikili ilişkilerde barışın bozulmasında en başta ekonomik sebepler olmak üzere siyasi ve mezhebî gerekçelerin de payı vardır. İki devlet arası savaşlar, her iki taraf tarihçilerince yazılmasına rağmen, barış zamanlarında ilişkilerin ne şekilde yürütüldüğü hakkında çok az kaynak bilgi vermektedir. İşte burada ana kaynağımız olarak kullanacağımız Evliya Çelebi, iki güç arası sadece siyasi ilişkileri anlatmamış; sosyal, kültürel, ekonomik, mezhebî vb. pek çok alana eserinde yer vermiştir. Evliya Çelebi, Safevî diyarında hem resmî görevlerle hem de seyyah sıfatıyla bulunmuştur. O, Osmanlı hükmündeki isyancı bir beyin teslimi, kervan ticaretinin sorunsuz şekilde ilerlemesi, sınır topraklarına tecavüzün önlenmesi, gasbedilen malların geri alınması ve Safevîlerce esir edilen bir beyin kurtarılması gibi meselelerin çözümü için Azerbaycan ve Acem diyarına gönderilmiştir. İkili ilişkilerin barış içinde yürütülmesi için de oldukça çaba göstermiştir. Anahtar sözler: Evliya Çelebi, seyahat, Osmanlı, Azerbaycan, Safevî, Kızılbaş.
Özet (Çeviri)
The Ottoman Empire was a great state that established sovereignty over three continents and continued its existence for more than six centuries. The Safavid Empire was a great Turkish state that ruled over vast lands, primarily Iran and Azerbaijan, for two and a half centuries. These two states, being neighbors, tried to establish sovereignty over the same lands and the regions that were captured in the wars that lasted for years changed hands constantly. The Safavid State, which was established in the geography of Azerbaijan at the beginning of the XVI century, has struggled politically, religiously and economically with the Ottoman State, which was established more than two centuries ago. As a result of these struggles, great changes have taken place in the borders and structures of the above-mentioned states. Sometimes, in the bilateral relations where peace is sometimes dominated by war, while the denominational factor is at the forefront in the beginning, political and economic concerns have prevented sectarian concerns. Although the wars between the two states were written about by historians of both sides, very few sources provide information about how relations were conducted in times of peace. Here, Evliya Chelebi, which we will use as our main source, did not only describe the political relations between the two powers; he also included many areas such as social, cultural, economic, sectarian, etc. in his work. Evliya Chelebi was in the Safavid lands both on official duties and as a traveler. He was sent to the Persian lands for issues such as the surrender of a rebel lord under Ottoman rule, the smooth progression of caravan trade, the prevention of encroachment on border lands, the recovery of usurped goods, and the rescue of a lord captured by the Safavids. He also made great efforts to ensure that bilateral relations were carried out peacefully.
Benzer Tezler
- Evliya Çelebi Seyahatnamesi'ne göre 17.yüzyıl Osmanlı Türkçesinde ses benzeşmeleri ve uyumlar
Başlık çevirisi yok
HAYATİ DEVELİ
Doktora
Türkçe
1993
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiYeni Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MERTOL TULUM
- Evliya Çelebi Seyahatnamesi'ne göre imâret müessesesi
Soup kitchen institution according to The Evliya Çelebi's bookof travel
OĞUZHAN DÖNMEZ
- Evliya Çelebi Seyahatnamesi'ne göre Anadolu şehirlerinde bulunan kilise ve camiler
Churches and mosques in Anatolian cities according to Evliya Çelebi's Travel
SEDA EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Tarihİnönü Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TACETDİN BIYIK
- Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'ne göre Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki bazı kaleler ve diğer kaynaklarla mukayeseli incelenmesi
According to Evliya Çelebi travels in eastern and southeast Anatolia comparative analysis of some castles and other sources
SİBEL KÜÇÜKTAĞ
- Evliya Çelebi Seyahatnamesi'ne göre 17. yüzyılda ses değişimleri
Başlık çevirisi yok
MUSA DUMAN
Doktora
Türkçe
1993
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiYeni Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERTOL TULUM