Ödüllü çocuk kitaplarının eleştirel düşünme becerisini edindirme açısından incelenmesi
Analysing award-winning children's books in terms of acquiring critical thinking skills
- Tez No: 949267
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SUNA CANLI CAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Ödüllü çocuk kitapları, eleştirel düşünme, çocuk edebiyatı, Award-winning children's books, critical thinking, children's literature
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 271
Özet
Yazar, akademisyen, eğitimci ve ressam-çizer gibi alanında yetkin kişilerden oluşan seçici kurullarca ödüle değer bulunan çocuk kitapları, yazınsal ögelerinin yapılandırılması açısından çocuk gerçekliğini daha iyi yansıtmalarıyla öne çıkan yapıtlardır. Öte yandan ödüllü çocuk kitapları, çocuğa görelik ilkesine uygun ve çocuk okurun daha fazla ilgisini çekebilecek özellikleriyle eğitim-öğretim süreçlerinde etkili ve işlevsel uyaranlar olarak incelenmeye değer kitaplardır. Bu metinlerin incelenip özellikle anadili olarak Türkçenin eğitimi öğretimi sürecinde sunabileceği öğrenme olanaklarının ortaya konması gereklidir. Bu araştırmanın amacı, 2012-2022 yılları arasında ödül almış çocuk edebiyatı yapıtlarını çocuklara eleştirel düşünme becerisini edindirme bağlamında incelemektir. Araştırmanın inceleme nesnesini, 2012-2022 yılları arasında Türkiye'de yayımlanmış ve çocuk edebiyatı alanında ödül alan ortaokul düzeyine (5-8. sınıf) seslenen çocuk kitapları oluşturmaktadır. Kolay erişilebilirlik, basın –yayın düzlemlerinde ve sosyal medyada öne çıkma gibi nitelikleri açısından 2012-2022 yılları arasında ortaokul düzeyine seslenen roman ve öykü türlerinde ödül almış 15 çocuk kitabı belirlenip eleştirel düşünmenin boyutları odağında içerik analiziyle çözümlenmiştir. Kitaplardaki kategorilerin yorumlanmasında sıklık (frekans), yüzde puanlarından yararlanılmıştır. İncelenen kitaplarda, eleştirel düşünme becerisinin tüm kategorilerinde çeşitli düzeylerde yer verildiği belirlenmiştir.“Yaban Ördeği Ailesinin Göç Yolculuğu”,“Dedemin Ayçiçeği Tarlası”ve“Kuş Olsam Evime Uçsam”adlı kitaplar, eleştirel düşünme kategorilerini en çok yansıtan çocuk kitaplarıdır. İncelenen tüm kitaplarda en sık görülen eleştirel düşünme alt boyutları,“bağımsız düşünme/sayıltıları inceleme”,“doğru çıkarımda bulunma”ve“anlamlı benzerlik-farklılıkları fark etme”iken;“çelişkileri fark etme”,“yargıları erteleme”ve“genellemeden uzak durma”gibi kategorilerde daha az yer verilmiştir. Eleştirel düşünmenin tüm kategorilerine ilişkin kitapların genel görünümü belirlendikten sonra bu düşünme becerilerinin söz konusu metinler aracılığıyla ortaokul düzeyi öğrencilere duyumsatmada ve kazandırmada, Türkçe derslerinde nasıl kullanılabileceğine ilişkin örnek ders planları ortaya konmuştur. Görülmüştür ki eleştirel düşünme becerisinin kategorilerinin daha az yansıtıldığı kitaplar bütünüyle yetersiz olmamakla birlikte; yazınsal açıdan daha güçlü olan kitaplar, eleştirel düşünme gelişimi açısından daha nitelikli uyaranlar sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Children's books that are considered award-worthy by selection committees composed of competent individuals in their fields, such as authors, academics, educators, painters, and illustrators, stand out because they better reflect children's reality in terms of their literary structure. On the other hand, award-winning children's books are worthy of examination as effective and functional stimuli in educational processes because they are consistent with the principle of child-centeredness and possess features that can attract the interest of young readers. These texts must be analyzed to reveal the learning opportunities they offer, especially in the process of teaching Turkish as a mother tongue. This study aims to analyze award-winning children's literature published between 2012 and 2022 that fosters critical thinking skills in children. This study focuses on children's books published in Turkey between 2012 and 2022 that won awards in the field of children's literature and are intended for middle school students (grades 5–8). Fifteen award-winning novels and short stories for middle school students were identified based on their accessibility and prominence in the press and social media. These books were then analyzed using content analysis with a focus on the sub-dimensions of critical thinking. Frequency and percentage scores were used to interpret the sub-dimensions in the books. The categories in the books were interpreted using frequency and percentage scores. It was determined that critical thinking skills were incorporated to varying degrees in all of the examined books. The children's books that most reflect the categories of critical thinking are titled“The Wild Duck Family's Migration Journey”,“My Grandfather's Sunflower Field”, and“If I Were a Bird, I Would Fly Home”. The sub-dimensions of critical thinking that were observed most frequently in all the books examined were“independent thinking/examining assumptions”,“making correct inferences”and“noticing meaningful similarities and differences”, while categories such as“noticing contradictions”,“postponing judgements”and“avoiding generalisations”were less common. Having determined the general characteristics of books related to all categories of critical thinking, sample lesson plans were presented to demonstrate how these thinking skills can be used in Turkish lessons to help middle school students recognise and acquire these skills through the texts in question. While books that reflect fewer categories of critical thinking skills are not entirely inadequate, it has been observed that books that are stronger in terms of literary quality provide more effective stimuli for developing critical thinking skills.
Benzer Tezler
- Çocuk edebiyatı kitaplarının eleştirel düşünme bağlamında incelenmesi
Examining children's literature books in the context of critical thought
MERAL ÖNCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZÜHAL ÇUBUKÇU
DOÇ. DR. HİLMİ DEMİRAL
- Monotheist but not monolithic: Middle Eastern Muslim identity and intersectionality in Middle Eastern picture books
Tek tanrılı ama tek tip değil: Orta Doğulu Müslüman Kimliği ve Orta Doğu resimli kitaplarında kesişimsellik
MEHMET GÜLTEKİN
Doktora
İngilizce
2019
Eğitim ve ÖğretimGeorgia State UniversityOkul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LAURA MAY
- Ödül almış çocuk kitaplarının çocukların edebiyata ihtiyaçları bağlamında incelenmesi
Analysis of award-winning children's books in the context of children's needs for literature
MERYEM ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimKırıkkale ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SALİM PİLAV
- 1985-2005 yılları arasında çocuk edebiyatı sahasında yazılmış tahkiyeli metinlerin söz varlığı üzerine bir araştırma
A study only the vocabulary of fictional text written in the field of children's literature between 1985-2005
BAYRAM BAŞ
Doktora
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. METİN ERGUN
- Ödüllü çocuk edebiyatı kitaplarının ilkokula uygunluğunun çocuk edebiyatı yönünden incelenmesi
Başlık çevirisi yok
NACİYE KOÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERDARHAN MUSA TAŞKAYA