Karamanoğlu Beyliği Dönemi vakfiyeleri ve mimari eserler
Karamanoğlu Principality foundation documents (waqfiyye) and architectural structures
- Tez No: 949404
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA YILDIRIM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 472
Özet
Bu çalışma, Karamanoğlu Beyliği dönemine ait toplam 37 vakfiye metninin sistemli bir biçimde incelenmesini amaçlamaktadır. Araştırmada, vakfiye belgelerinin tarihî, sosyal, dinî ve hukukî bağlamda nasıl bir yapı arz ettiği ortaya konulmuş; belgeler üzerinden Karamanoğlulları döneminde vakıf kurumu ile mimari üretim arasındaki ilişki analiz edilmiştir. İncelenen vakfiyelerin tamamı erkek vâkıflar tarafından düzenlenmiş olup, 30'u yarı hayrî, 7'si ise tam hayrî niteliktedir. İncelenen 37 vakfiyeden 28'i Konya merkezli, 8'i Karaman merkezli ve 1'i ise Niğde merkezli olarak tespit edilmiştir. Vakfiyelerin 26'sında doğrudan bir mimarî yapı türüne atıf yapılmış, geri kalan 11 vakfiyede ise herhangi bir mimarî eserden söz edilmemiştir. Yapı türlerine göre dağılım incelendiğinde; zaviyeler (19) en yaygın grup olup, ardından cami/mescit (8), türbe/kümbet (4), dârü'l-huffâz (2), çeşme (2), imaret (1), hamam (1) ve değirmen (2) yapıları gelmektedir. Ancak bu eserlerin büyük bölümü günümüze ulaşamamıştır; pek azı özgün kimliğini koruyarak varlığını sürdürebilmiştir. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Karamanoğulları'nın siyasi tarihi, kuruluş süreci ve Anadolu'daki yeri ele alınmış; dönemin sanat ve mimarî faaliyetlerine bakış açısı değerlendirilmiştir. İkinci bölümde, İslam medeniyetinde vakıf kurumunun tarihsel gelişimi ile birlikte vakfiye belgelerinin yapısal ve içerik özellikleri tanıtılmış; Karamanoğulları dönemine ait vakıf uygulamalarına ışık tutulmuştur. Üçüncü bölümde, incelenen 37 vakfiye metnine ve bu metinlerde yer alan mimarî yapılara ilişkin değerlendirmeler sunulmuştur. Dördüncü ve son bölümde ise elde edilen bulgular bütüncül bir yaklaşımla ele alınmış; Karamanoğulları dönemine ait vakfiyelerin değerlendirilmesi yapılmıştır. Sonuç olarak, Karamanoğulları dönemine ait vakfiyeler yalnızca birer bağış belgesi değil; dönemin dinî zihniyetini, sosyal örgütlenmesini, mimarî tercihlerini ve vakıf kurumuna yüklenen işlevleri çok katmanlı bir şekilde anlamamıza imkân tanıyan kaynaklardır.
Özet (Çeviri)
This study aims to systematically examine a total of 37 waqfiyya texts from the Karamanid period. The research reveals the historical, social, religious, and legal structures reflected in these documents and analyzes the relationship between the institution of waqf and architectural production during the Karamanid era. All the examined waqfiyyas were issued by male founders; 30 are classified as semi-charitable, while 7 are fully charitable in nature. Among the 37 waqfiyyas, 28 are centered in Konya, 8 in Karaman, and 1 in Niğde. In 26 of the waqfiyyas, direct reference is made to a specific type of architectural structure, whereas the remaining 11 do not mention any architectural work. When classified by building types, zaviyes (19) constitute the most common category, followed by mosques/masjids (8), tombs/türbes (4), dār al-ḥuffāẓ (2), fountains (2), soup kitchens (imaret) (1), baths (hamam) (1), and mills (2). However, most of these structures have not survived to the present day; only a few have managed to retain their original identity. The study is divided into four sections. The first section addresses the political history of the Karamanids, their founding process, and their role in Anatolia, and evaluates their approach to art and architecture. The second section introduces the historical development of the waqf institution in Islamic civilization, along with the structural and content-related characteristics of waqfiyya documents, shedding light on endowment practices during the Karamanid period. The third section provides an analysis of the 37 examined waqfiyyas and the architectural structures mentioned within them. The fourth and final section presents a holistic evaluation of the findings, offering a comprehensive assessment of the waqfiyyas from the Karamanid period. In conclusion, the waqfiyyas from the Karamanid period are not merely donation documents; they are multifaceted sources that allow us to understand the religious mindset, social organization, architectural preferences, and functional significance of the waqf institution during the era.
Benzer Tezler
- Karamanoğlu Beyliği Dönemi Larende (Karaman) şehri vakfiyeleri
Larende (Karaman) Vakfiyes at the Period of Karamanid principality
AHMET GÜMÜŞTOP
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEKERİYA ŞİMŞİR
- Vakfiyelere göre beylikler dönemi Turgutoğulları
According to the foundation, the period of beyliks Turgutogulları
ŞÜKRÜ TAŞDELEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihNecmettin Erbakan ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA AKKUŞ
- Karamanoğulları Dönemi cami ve mescitlerinde yer alan mihraplar
The mihrabs in the mosques and masjids which were built by Karaman Beylik during
HACER ŞAHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Sanat TarihiErciyes ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA DENKTAŞ
- Beylikler dönemi Konya'sında tasavvufi hayat
Mystical life in Konya during the principalities period
TALHA TAYYİP ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ ÇOBAN
- Gülnar'daki Türk devri mimari eserler
Turkish period architectural works in Gülnar
SÜMEYYE ERBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sanat TarihiOrdu ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ALİ BAYHAN