An examınatıon of the relatıonshıp between preschool chıldren's and theır mothers' mental models towards the envıronment

Okul öncesi çocuklar ile annelerinin çevreye yönelik zihinsel modelleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

PDF İndir

Tez No: 949733
Yazar: AYTEN KURŞUN
Danışmanlar: PROF. DR. REFİKA OLGAN
Tez Türü: Yüksek Lisans
Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2025
Dil: İngilizce
Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Okul Öncesi Eğitimi Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 221

Özet

Bu karma desen çalışmasının amacı 48-66 aylık, devlete bağlı bağımsız anaokullarındaki okul öncesi çocukların ve annelerinin çevreye yönelik zihinsel modellerini incelemek ve bu zihinsel modeller arasında ilişkinin olup olmadığını araştırmaktır. Araştırma deseni olarak gömülü karma desen kullanılmıştır. Bu yöntemle birlikte nicel ve nitel araştırma desenlerinin güçlü yanlarından yararlanılması ve zayıf yanlarının da giderilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın verileri 48-66 aylık 322 çocuk ve annelerinden toplanmış olup toplam 644 kişi ile birlikte yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak“Bir Çevre Çiz Test Rubriği”(BÇÇT-R) kullanılmıştır. Bu ölçekte dört alt boyut bulunmaktadır bunlar; insan, canlı, abiyotik ve insanın tasarladığı yapılardır. Her bir alt boyuttan 0-3 arasında puan alınırken, bir kişinin alabileceği en yüksek puan 12 puandır. Bu doğrultuda, çocuklar ve anneleri“çevre”kavramına yönelik resimler çizmişlerdir ve bu çizimler BÇÇT-R ölçeği ile puanlanmıştır. Ayrıca katılımcılar çevre çizimlerini açıklamışlardır. Nitel kısımda ise çocukların ve annelerinin yapmış oldukları resimlerdeki görsel kodlar içerik analizi ile birlikte incelenmiştir. Araştırmanın nicel kısmında çocukların ve annelerin BÇÇT-R ölçeğinden aldıkları puanlar ve ortalamalar arasındaki farklılıklar tartışılmıştır. Ardından çeşitli demografik bilgilerin BÇÇT-R skorları üzerindeki etkisini incelemek amacıyla çocukların cinsiyeti ve anneleriyle birlikte çevre etkinliklerine katılma durumları bağımsız örneklem t-testi kullanılarak araştırılmıştır. Ayrıca annelerin eğitim düzeyleri ve bireysel olarak çevre etkinliklerine katılım düzeyleri de bağımsız örneklem t-testi kullanılarak analiz edilmiştir. Son olarak ise çocuklar ve anneleri arasındaki ilişkiyi incelemek için Pearson korelasyon testi uygulanmıştır. Elde edilen bulgular, çocukların ve annelerin bilimsel, gelişmiş ve etkileşimli zihinsel modellere sahip olma düzeylerini göstermektedir. Ölçeğin alt boyutlarından alınan skorlar ve toplam puanlar incelendiğinde, katılımcıların insan alt boyutunda en düşük puanlar aldığını, çevreyi“doğa ve doğal”unsurlarla daha fazla tanımladıkları ve insan faktörünün zihinsel modellerde sınırlı yer aldığı görülmüştür. Alt boyutlardan alınan puanlar ve toplam puanlar incelendiğinde insan boyutunda çocuklar daha yüksek puanlar almıştır ve bu fark istatistiksel olarak anlamlıdır. Canlı, insan yapımı alt boyutları ve toplam puanlarda ise anneler daha yüksek puan almıştır. Bu fark istatistiksel olarak anlamlıdır. Ancak abiyotik alt boyutundan alınan çocuklar ve annelerin puanları birbirine yakındır ve istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır. Diğer araştırma bulgularına göre, çocukların cinsiyetleri ve anneleriyle birlikte çevre etkinliklerine katılım durumları, onların DAET-R ölçeğinden aldıkları puanları etkileme düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur ve kız çocuklarının erkek çocuklarından daha bilimsel ve diğer faktörlerle (insan, canlı, abiyotik ve insan yapımı) ilişkili modeller çizdikleri görülmüştür ve bu fark istatistiksel olarak anlamlıdır. Bununla beraber anneleriyle çevre etkinliklerine katılan çocukların çevresel zihinsel modellerinde de farklılıklar görülmüş ve bu kuşaklararası aktarım teorisi, sosyal öğrenme ve biyo-ekolojik sistemler teorileriyle birlikte açıklanmıştır. Ayrıca annelerin eğitim düzeylerindeki farklılıklar da çevresel zihinsel modellerini olumlu yönde etkilemiştir ve daha yüksek eğitim düzeyindeki annelerin etkileşimli modeller çizmeye eğimli olduğu bulunmuştur. Bununla birlikte, annelerin çevre etkinliklerine katılıyor olmaları da onların çevresel zihinsel modellerini geliştirmiştir. Son olarak ise, çocuklar ve annelerinin DAET-R ölçeğinden aldığı skorlar üzerinden korelasyon analizi yürütülmüştür; canlı alt boyutunda ve total skorları arasında olumlu ancak düşük seviyede ilişki bulunmuştur. Nitel kısımda ise çocukların ve annelerin çizimlerindeki görsel kodlar içerik analizi ile birlikte incelenmiş ve en çok insan yapımı kategorisinde kodlar ürettikleri bulunmuştur. Bununla birlikte çizimlerde en az çizilen kategori insan figürleri olmuştur. En sık yer verilen görsel kodlar çocuklar için sırasıyla sıklıkla güneş, ağaç, bulut, çimen, çocukların kendileri, oyun alanları ve bahçeli evler olmuştur. Anneler için de benzerlikler ve farklılıklar gözlemlenmiştir; buna göre sırasıyla sıklıkla ağaç, güneş, çimen, bahçeli ev, çiçek ve çocukları çizmişlerdir.

Özet (Çeviri)

This mixed-design study aimed to examine the environmental mental models of preschool children (aged 48–66 months) attending independent public kindergartens and their mothers, as well as to investigate the relationship between these models. An embedded mixed design was employed in the study. This design was used to utilize the strengths of quantitative and qualitative research designs while minimizing their respective limitations. Data were collected from 322 children and their mothers, resulting in a total of 644 participants. The 'Draw an Environment Test Rubric“ (DAET-R) was used as the data collection tool. The DAET-R scale has four sub-dimensions: human, living, abiotic, and built. Each subdimension is scored from 0 to 3, so the highest possible total score a participant can earn is 12. In this study, children and their mothers drew pictures related to the concept of ”environment,“ which were then scored using the DAET-R scale. Additionally, participants explained their environmental drawings. Regarding the qualitative analysis, the visual codes in the drawings created by the children and their mothers were examined. In the quantitative part of the study, the scores received by children and mothers from the DAET-R scale were discussed, as well as the differences between the mean scores Moreover, to examine the effect of various demographic factors on DAET-R scores, the gender of the children and their participation in environmental activities with their mothers were investigated using an independent samples t-test. Additionally, mothers' education levels and their individual participation in environmental activities were analyzed using an independent samples t-test. Finally, a Pearson correlation test was applied to examine the relationship between children and their mothers. The results show the level at which children and mothers have scientific, developed, and interrelated mental models. Examining the sub-dimension and total scale scores revealed that participants received the lowest scores in the human sub-dimension. This suggests that participants defined the environment primarily in terms of ”nature and natural factors", with limited consideration of the human factor in their mental models. However, when the sub-dimension and total scores were examined, children received higher scores in the human dimension, and this difference was statistically significant. Mothers received higher scores in the living and built sub-dimensions and total scores, and this difference was statistically significant. However, the scores obtained from the abiotic sub-dimension were similar for children and mothers, and no statistically significant difference was found. According to other research findings, a statistically significant relationship was found between the gender of children and their participation in environmental activities with their mothers, affecting their scores on the DAET-R scale. It was observed that girls depicted models related to scientific and other factors (human, living, abiotic, and built) more frequently than boys, and this difference was statistically significant. Differences were also found in the environmental mental models of children who participated in environmental activities with their mothers. These differences were explained by intergenerational transmission theory, social learning theory, and bio-ecological systems theory. Additionally, the educational level of the mothers positively impacted their environmental mental models. It was observed that mothers with higher education levels were more likely to create interactive environmental models. Furthermore, participating in environmental activities improved mothers' environmental mental models. Finally, a correlation analysis was conducted on children's and mothers' DAET-R scale scores. A positive but low-level relationship was found between the living sub-dimension and total scores. The qualitative analysis examined the visual codes in the drawings of children and mothers alongside a content analysis. It was found that the participants produced codes mostly in the human-made category. However, human figures were the least frequently drawn category. The most frequently used visual codes for children were the sun, trees, clouds, grass, themselves, playgrounds, and houses with gardens. Similarities and differences were also observed for mothers. Accordingly, they frequently used the visual codes for trees, the sun, grass, houses with gardens, flowers, and children.

Benzer Tezler

Tez No
954533
Okul öncesi dönem çocuklarının bağlanma stilleri, benlik algıları ve öz düzenleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
An examination of the relationship between attachment styles, self-concept, and self-regulation skills in preschool children
RUMEYSA SAÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve Öğretim Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi
Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELİF YILMAZ İLTER
Tez No
793754
Okul öncesi dönem çocuklarının bakış açısı alma becerileri ve sosyal duygusal gelişimleri ile bağlanma biçimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi
An examination of preschool children's perspective-taking skills, social-emotional development, and attachment styles in terms of various variables
HÜSNİYE MÜMÜNOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve Öğretim Bursa Uludağ Üniversitesi
Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PINAR BAĞÇELİ KAHRAMAN
Tez No
881223
Okul öncesi dönem çocuklarının motor becerileri ile yürütücü işlev becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of relationship between motor skills and executive function skills of preschool children
ŞERİFE GÖZDE TUNK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve Öğretim Hacettepe Üniversitesi
Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MENEKŞE BOZ
Tez No
782343
Çocukların ekran kullanım özellikleri, dijital oyun bağımlılık eğilimleri, sosyal yetkinlik ve davranış durumları ve ebeveyn rehberlik stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
An examination of the relationship between children's screen usage characteristics, digital game addiction tendency, social competence and behavior status, and parental mediation
AYŞE GÖKÇEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve Öğretim Pamukkale Üniversitesi
Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATİYE ADAK ÖZDEMİR
Tez No
909717
Okul öncesi dönem çocuklarının bağımsız öğrenme davranışları ve rekabet stillerinin erken okuryazarlık becerileri ile ilişkisinin incelenmesi
Examination of the relationship between preschool children's independent learning behaviors and competitive styles with early literacy skills
AYŞEGÜL PARLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve Öğretim İnönü Üniversitesi
Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEDA ŞAHİN

Geri Dön