Halk hikâyelerinde mekânı dönüştüren unsurlar
Elements that transform space in folk tales
- Tez No: 949963
- Danışmanlar: PROF. DR. EZGİ METİN BASAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: halk hikâyesi, mekân, kahramanın dönüşümü, mekânın dönüşümü, folk tale, space, transformation of the hero, transformation of space
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 86
Özet
Halk hikâyeleri, toplumların tarihsel, kültürel birikimlerinin sözlü anlatı biçimiyle aktarıldığı ürünlerdir. Destan türünden sonra oluşum gösteren halk hikâyeleri, insanın toplum karşısında birey olma sürecinin işlendiği ve erginleşmesinin yansıdığı edebi bir tür olarak değerlendirilebilir. Anlatı özelinde hikâyelerin ana izleğini kahramanın içsel ve dışsal çatışmaları oluştururken anlatılan toplumun; geleneksel kodları, günlük yaşamı, ilişkileri, yönetimi, ekonomik durumu vb. gibi birden fazla konuya da ayna tutmaktadır. Anlatılarda kahramanlar, olaylar ve mekânlar bütünün parçalarını oluşturur. Yerleşik düzenin tahsis ettiği özel mülkiyet ve mekânsal aidiyet kavramları mekânı sadece anlatının geçtiği coğrafi bir zemin olmanın ötesine taşıyarak kahramanın değişiminde anlam yüklü unsurlar hâline getirir. Halk hikâyelerinde mekân, kahramanların yolculuklarını, sınavlarını ve dönüşümlerini yansıtan sembolik bir düzleme erişmekte, kimi zaman da bir tehdit unsuru ya da mistik bir geçiş alanı olarak değerlendirilebilmektedir. Bu çalışmada halk hikâyelerinde mekânın nasıl dönüştüğü, bu dönüşümün hangi unsurlarla gerçekleştiği incelenmiştir. Hikâyelerde yer alan saraylar, dağlar, çöller, evler vb. mekânlar; olayların gelişimine katkıda bulunan“çevresel mekân”lar olarak değerlendirilirken; cinsiyet, şehirleşme, eşik, vb. kavramlar da kahramanı psikolojik olarak etkileyen ve dönüştüren“algısal mekân”lar olarak değerlendirilmiştir. Halk hikâyelerinde mekânın statik olmayan, sürekli dönüşen ve anlatıya yön veren çok katmanlı yapısı incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Folk tales are products through which societies convey their historical and cultural accumulations via oral narrative forms. Emerging after the epic genre, folk tales can be regarded as a rite of passage that allows the individual to be recognized as an entity in relation to society. While the protagonist's internal and external conflicts form the main theme of the narrative, these tales also reflect numerous aspects of the society being portrayed, such as traditional codes, daily life, interpersonal relationships, governance, and economic conditions. In the narratives, the heroes, events, and spaces form parts of an integrated whole. The concepts of private property and spatial belonging, assigned by the settled order, elevate space beyond being merely a geographical setting of the narrative, turning it into a meaningful element in the transformation of the protagonist. In folk tales, space attains a symbolic dimension that reflects the journeys, trials, and transformations of the heroes; and at times, it is interpreted as a threat or a mystical transition zone. In this study, how space is transformed in folk tales and which elements contribute to this transformation are examined. Spaces such as palaces, mountains, deserts, and houses, featured in the tales, are considered“environmental spaces”that contribute to the development of events, while concepts such as gender, urbanization, and thresholds are evaluated as“perceptual spaces”that psychologically affect and transform the protagonist. The study analyzes the non-static, constantly evolving, and multi-layered structure of space that guides the narrative in folk tales.
Benzer Tezler
- Türk halk hikâyelerinde ara sözler (Mevlüt İhsani, Şeref Taşlıova, Şevki Halıcı anlatmaları örneği)
Digressions in Turkish minstrel story (Example of narrations of Mevlüt İhsani, Şeref Taşlıova, Şevki Halıcı)
MELİHA YEŞİLBAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Karamanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN AKSOY
- Anadolu sahası âşık hikâyelerinde zaman ve mekân
The use of time and place in the minstrel stories from Anatolia
MEHMET SERDAL EGLEN
Doktora
Türkçe
2012
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET TEMİZKAN
- Halk edebiyatı'nda İstanbul
İstanbul in folk literature
TANSU DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHARREM KAYA
- Hasan Ali Toptaş, Murat Gülsoy ve Murathan Mungan'ın hikâyelerinde postmodern unsurlar
In Hasan Ali Toptaş, Murat Gülsoy and Murathan Mungan's stories posmodern elements
MERYEM ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. MESUT TEKŞAN
- Âşık Şevki Halıcı'dan derlenen halk hikâyelerinde toplumsal cinsiyet rolleri
Gender roles in folk stories collected from Âşık Şevki Halıcı
MEHMET HAKKI BAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Hatay Mustafa Kemal ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖNÜL REYHANOĞLU