Eski Türkçede Tanrı anlamındaki sözcüklerin eş dizimsel incelemesi
A collocational analysis of words meaning 'God' in Old Turkic
- Tez No: 950932
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: eş dizim, deyim, eş dizimlilik, sözcük birleşimi, Tanrı, Eski Türkçe, collocation, idiom, word combination, God, Old Turkic
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
Eş dizimlilik, Türkiye'de son yıllarda çalışılmaya başlanan ancak Batı'da geçmişi 1950'li yıllara dayanan tartışmalı dil bilimi kavramlarından biridir. Eş dizimler, yarı hazır birimler (semi-prefabricated units) şeklinde nitelenen, dil bilgisel açıdan iyi biçimlenmiş, dilde yerleşiklik kazanmış, konuşur tarafından bütün hâlinde ezberlenen, özelleşmiş anlama sahip ve değiştirilebilirlik hususunda nedensizlik gösteren sözcük birleşimleridir. Bu çalışmada Eski Türkçe söz varlığının temel sözcüklerinden biri olan Teñri sözcüğü ve diğer“Tanrı”anlamındaki sözcükler eş dizimsel incelemeye tabi tutulmuş ve eş dizim sözlüğü oluşturulmuştur. Böylelikle sözcük birleşimlerini anlamsal incelemeye tabi tutmadan tümünü deyim veya kalıp söz olarak ele alan yaklaşımın aksine bir tutumla bu çalışmada Eski Türkçede“Tanrı”anlamı taşıyan sözcükler anlam temelli ve sıklık temelli yaklaşımı harmanlayan karma yaklaşım doğrultusunda incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Collocation is one of the debated linguistic concepts whose roots in the West date back to the 1950s, although it has only recently begun to be studied in Turkey. Collocations are word combinations that are described as semi-prefabricated units, grammatically well-formed, established in the language, memorized as wholes by speakers, possess specialized meanings, and exhibit arbitrariness in terms of substitutability. In this study, the word Teñri, one of the fundamental lexical items of Old Turkic, along with other words meaning“God,”is subjected to a collocational analysis, and a collocation dictionary has been compiled. Thus, in contrast to superficial approaches that consider all word combinations as idioms or fixed expressions without subjecting them to semantic analysis, this study examines the words denoting“God”in Old Turkic within the framework of a hybrid approach that integrates both meaning-based and frequency-based methodologies.
Benzer Tezler
- Ejderhanın motif olarak gelişimi ve Osmanlı sanatında kullanımı (1453-1600)
Başlık çevirisi yok
CANDAN ÜLKÜ
- Manisa İl Halk kütüphanesindeki 931 numarada kayıtlı olan eski Anadolu Türkçesine ait satır arası Kur'an tercümesinin grameri
The grammar of an old Anatolian Turkish interline Quran translation in Manisa Public Library which has record in 931
İBRAHİM ZAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUAT ÜNLÜ
- Alevîlik'te âyinler
Rites in Alevism
ABDUL BAHRİ BİLİŞMEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÖZ
- Muşe Bar Kifo ve ' İrade , özgürlük ve doğal afetler ' adlı eseri (edisyon kritik - çeviri)
Başlık çevirisi yok
MİHAYEL AKYÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiSüryani Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET SAİT TOPRAK
- Ankara il merkezinde bulunan ortaokul ve lise öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ve anne baba tutumlarının incelenmesi
Digital game addiction and parental attitudes of secondary school and high school students in Ankara city center
GÜLÇİN DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk SağlığıAnkara ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DENİZ ÇALIŞKAN