XVII. yüzyıla ait bir Mecmû'a-i Hikâyât (Vr.01-213) (İnceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)
A 17th century's Mecmû'a-i Hikâyât (Fol. 01-213) [Analysis-text-index-facsimile]
- Tez No: 950933
- Danışmanlar: PROF. DR. ZUHAL HASENE KÜLTÜRAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Mecmû'a-i Hikâyât, Kahramān-nāme, Kahramān-ı Kātil, hikâye, Mecmû'a-i Hikâyât, Kahramān-nāme, Kahramān-ı Kātil, story
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1786
Özet
Bu metin, Mustafa bin Muhammed tarafından 17. yüzyılda yazılmış bir Mecmû'a-i Hikâyât'taki Kahramân-nâme'nin üçüncü ve dördüncü ciltleri üzerinde yapılmış çalışmayı ihtiva eder. Eserin yazılış tarihi üçüncü ciltte H. 1039 (M. 1629), dördüncü ciltte H. 1038(1628~1629)olarak kaydedilmiştir. Eser, Fransa Milli Kütüphanesi Bibliotheque Nationale'de Türkçe Yazmaları Koleksiyonu Gaulmin/Regius, 1450 arşiv numarasıyla kayıtlıdır. Mecmû'a-i Hikâyât'ın girişinde Kahramân-nâme'den bir cilt bulunduğu bilgisi verilen eser Kahramân-ı Kâtil'in merkezde konumlandığı hikâyelerden oluşur. Eserde Pers hükümdarı Huşeng'in dünyaya hâkim olmak için Sistan şahının oğlu Kahramân-ı Kâtil ile Hindistan'da yaptığı savaşları konu alır. Şehnâme geleneğine ait bir metindir. Metinde ana tema etrafında şekillenen aşk ve gizemli olayların yer aldığı anlatılar da mevcuttur. Eser, savaş, sadakat, cesaret, aşk, ahde vefa gibi kavramların olağanüstülüklerle ele alındığı on altı hikâyeden oluşur. Doğu halklarına mal edilmiş olsa da içinde Şehnâme'den farklı; İslam dinine özgü, inanç ve motiflere yer vermesi, savaş meydanlarında ortaya konan cesaret, savaş aletlerindeki ortaklıklar, olağanüstü varlıkların ele alınış biçimleri bazı Türk destanlarını akla getirmektedir. Bu yönüyle Kahramân-nâme metinleri bazı araştırmacılar tarafından millileşmiş destanlar arasında gösterilmektedir. Klasik Osmanlı Türkçesi dönemine ait olan metin, bu dönemin dil özellikleri yanında Eski Anadolu Türkçesi dönemine özgü bazı dil özelliklerini ihtiva etmesi yönüyle de önemli bir eserdir. Çalışmamız, inceleme, metin, dizin, tıpkıbasım olmak üzere dört bölümden meydana gelmektedir. İnceleme bölümünde Kahramân-nâme metinleri, Kahramân-nâmeler üzerinde çalışma yapanlar tanıtılmış, Türk edebiyatında manzum ve mensur metinlerinde Kahramân-ı Kâtil'in yeri ve ele alınış biçimi incelenmiştir. Devamında eserdeki yazım özellikleri ve ses hadiseleri ele alınmıştır. Dizin bölümünde çeviri yazıya aktarılan metnin gramatiksel dizini yer almaktadır. Tıpkıbasım bölümünde yazma eserin dijitalleştirilmiş versiyonu bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This paper examines the third and fourth volumes of Kahramân-nâme found in the Mecmû'a-i Hikâyât written by Mustafa bin Muhammed in the 17th century. The date of composition is recorded as 1039 AH (1629 CE) for the third volume and 1038 AH (1628~1629 CE) for the fourth. The work is archived under the catalog number Gaulmin/Regius 1450 in the Turkish Manuscripts Collection at the National Library of France (Bibliothèque Nationale). The work, which is mentioned in the introduction of Mecmû'a-i Hikâyât as containing a volume from Kahramân-nâme, consists of stories centered around the figure of Kahramân-ı Kâtil. The narrative follows the Persian king Hushang's wars in India against the son of the Sistan Shah, Kahramân-ı Kâtil, in his quest for world domination. The work belongs to the tradition of the Shahnameh. In addition to the main theme of heroism, the stories encompass love and mysterious events. The work consists of sixteen tales that explore concepts such as war, loyalty, bravery, love, and commitment, all intertwined with supernatural elements. Although attributed to Eastern cultures, the text contains motifs unique to Islam, distinct from the Shahnameh, such as religious beliefs and themes, the depiction of courage on the battlefield, commonalities in weapons of war, and the treatment of supernatural beings. These features have led some scholars to consider the Kahramân-nâme as part of nationalized epics. The text, which belongs to the Classical Ottoman Turkish period, is an important work in terms of containing the linguistic features of the period. Our study is divided into four sections: introduction, text, index, and facsimile. In the analysis section, we introduce the Kahramân-nâme texts and scholars who have worked on them. The treatment of Kahramân-ı Kâtil in both poetic and prose forms within Turkish literature is examined. The writing style and phonetic occurrences in the work are then discussed. The index section contains a grammatical index of the text as transcribed into modern script, and the facsimile section includes a digitalized version of the manuscript.
Benzer Tezler
- XVII. yüzyıla ait bir Mecmû'a-i Hikâyât (Vr.214-426) (İnceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)
A 17th century's Mecmû'a-i Hikâyât (Fol. 214-426) [Analysis-text-index-facsimile]
ERDİ OKUMUŞ
Doktora
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYLİN KOÇ GİANNOPOULOS
- Harvard Üniversitesi Houghton Kütüphanesi Ms. Arab 225 numaralı Şiir Mecmuasının metni ve MESTAP'a göre tablosu
The text of the Poetry Journal found at Harvard University Houghton Library Ms. Arab 225 and a table of contents of which in accordance with MESTAP
MUSA KAZIM TIĞLIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMRA TUNÇ
- Fransa Millî Kütüphanesi (Bibliotheque Nationale de France) Turc. 296 numaralı Mecmû'a-i Eş'âr (inceleme-metin)
France National Library (Bibliotheque Nationale de France) poetry collection number of Turc. 296 (analysis-text)
ÖZGE SAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ EMRE ÖZYILDIRIM
- Mecmū'a-i Eş'ār (Milli Kütüphane 06 mil yz a 715) inceleme-metin
Mecmû'a-i̇ Eş'âr (National Library 06 mi̇l yz a 715) review-text
SERAP ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ METİN SAMANCI
- Millî Kütüphane Ankara-Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi koleksiyonu'nda 06 hk 899 arşiv numarası ile kayıtlı 'Mecmû'a-yı Eş'âr' (Metin-inceleme-sözlük-tıpkıbasım)
'Mecmû'a-yi eş'âr' registered to 06 hk 899 archive number in the collection of national library Ankara-Adnan Ötüken provincial public library
ŞEYMA NUR ZARARSIZ
Doktora
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ATABEY KILIÇ