Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların tipik gelişim gösteren kardeşleriyle oyun oynama durumlarının incelenmesi
Examining play interactions between children with autism spectrum disorder and their typically developing siblings
- Tez No: 951226
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE ŞENGÜL ERDEM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Erken Çocuklukta Özel Eğitim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Bu araştırmanın amacı, otizm spektrum bozukluğu (OSB) tanılı çocukların tipik gelişim gösteren (TGG) kardeşleriyle oyun sırasında kurdukları etkileşimleri, hem TGG kardeşlerin hem de ebeveynlerin bakış açılarıyla incelemektir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden betimleyici durum çalışması deseni kullanılmış; veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşmeler ve fotoğraflar aracılığıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler kullanılmıştır. Katılımcılar, 0–8 yaş aralığında OSB tanılı çocuğa ve 8–11 yaş aralığında TGG çocuğa sahip olan yedi aileden oluşmaktadır. Araştırmada toplamda 23 görüşme gerçekleştirilmiştir. Veriler tematik analizle çözümlenmiş ve“Kardeş Etkileşiminde Bir Yol: Oyun”kapsayıcı teması altında beş tema belirlenmiştir: (1) Oyuna bakış:“Oyun benim için çocukların dünyasına girmek demek.”, (2) Oyuna katılım:“Elimi uzatırım tutar gelir, bazen kızar oynamaz canı istemez, bazen de kurallara göre güzelce oynar.”, (3) Gözlem ve model alma:“Ben bir bebeği yedirdikten sonra kardeşim yediriyor geri kalanını, beni taklit ediyor.'', (4) Oyunda ”an“lar: ”Oyun oynarken kardeşlikleri daha görünür hale geliyor.“, (5) Nasıl oyunlar: ”Arabalarla birlikte oynamaya çalışıyorlar; biri arabaları yarış gibi yapıyor, diğeri ise sıraya diziyor.". Bulgular, TGG kardeşlerin OSB olan kardeşleriyle oyun sürecinde hem destekleyici hem de zorlayıcı deneyimler yaşadıklarını; empati, sabır, liderlik gibi beceriler geliştirdiklerini; ancak zaman zaman öfke, yalnızlık ve sorumluluk yükü hissettiklerini ortaya koymuştur. Fotoğraflar aracılığıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler sayesinde duygusal ve deneyimsel anlatımların derinleştiği görülmüştür. Bu çalışmanın sonuçları, OSB olan çocukların sosyal gelişimini desteklemek amacıyla kardeş ilişkilerini temel alan müdahalelerin önemine işaret etmekte; aile, öğretmen ve uzmanlara yönelik öneriler sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to examine the interactions during play between children diagnosed with Autism Spectrum Disorder (ASD) and their typically developing (TD) siblings, from the perspectives of both the siblings and their parents. The research was designed as a descriptive case study, one of the qualitative research methods. Data were collected through semi-structured interviews and photo elicitation interviews. The participants consisted of seven families with a child diagnosed with ASD aged 0–8 and a TD sibling aged 8–11. A total of 23 interviews were conducted. The data were analyzed using thematic analysis, resulting in the identification of five themes under the overarching theme“A Pathway to Sibling Interaction: Play.”These themes are as follows: (1) Perspectives on Play –“Play means entering the world of children for me.”, (2) Participation in Play –“I reach out my hand, and he comes. Sometimes he gets upset and doesn't want to play, and sometimes he plays nicely according to the rules.”, (3) Observation and Modeling –“After I feed a baby doll, my sibling feeds it too; he imitates me.”, (4) Moments in Play –“While playing, their sibling bond becomes more visible.”, (5) Types of Play –“They try to play together with cars; one races them while the other lines them up.”The findings revealed that TD siblings experience both supportive and challenging aspects in their play interactions with their siblings with ASD. These experiences contribute to the development of skills such as empathy, patience, and leadership, while also leading to emotions like anger, loneliness, and a sense of responsibility. The use of photo elicitation interviews deepened the participants' emotional and experiential narratives. The results highlight the importance of sibling-focused interventions aimed at supporting the social development of children with ASD and offer practical recommendations for families, educators, and professionals in the field of special education.
Benzer Tezler
- Etkileşimli kardeş eğitim programının tipik gelişim gösteren çocuklarla otizmli çocukların kardeş ilişkilerine etkisinin incelenmesi
Investigation of the effect of interactive sibling education program on sibling relations of typical developing children and children with autism
FİKRİYE SEZER
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİGEN GÜRSOY
- Erken çocukluk dönemindeki otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocukların tipik gelişim gösteren kardeşlerinin deneyimleri: Bir fotoses çalışması
Experiences of typically developing siblings of children with autism spectrum disorder (ASD) in early childhood: A photovoice study
FUNDA ÜN YUMRUTEPE
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve Öğretimİstanbul Medeniyet ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEŞİM GÜLEÇ ASLAN
DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE ŞENGÜL ERDEM
- Experiences and knowledge of Turkish siblings regarding autism spectrum disorder
Türk kardeşlerin otizm spektrum bozukluğu olan kardeşlerine ilişkin deneyimleri ve bilgileri
AREEJ AWWAD
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Sosyal HizmetlerAnadolu ÜniversitesiUygulamalı Davranış Analizi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ELİF TEKİN İFTAR
- Otizm Spektrum Bozukluğu olan çocuk ve tipik gelişim gösteren kardeşine yönelik hazırlanan Kardeş Beceri Destek Eğitimi Programı (KABEP)'nın etkililiğinin incelenmesi
Analysis of the effectiveness of Sibling Skills Support Training Program (KABEP) prepared for the child with Autism Spectrum Disorder and their siblings with typical development
KÜBRA TÜRKAHMETOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimBiruni ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE TUBA CEYHUN
- Kardeşlerinde otizm spektrum bozukluğu olan çocuklardaki psikososyal sorunların, bilişsel duygu düzenleme becerileri ve aile faktörleri açısından değerlendirilmesi
Evaluation of psychosocial problems in siblings of children with autism spectrum disorders in terms of cognitive emotion regulation skills and family factors
GÖKÇEN İLÇİOĞLU EKİCİ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
PsikiyatriAnkara ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİRİM GÜNAY KILIÇ