İslam öncesi Hicaz ve çevresinde panayırlar
Fairs in the Hijaz region and it s surroundings before Islam
- Tez No: 951860
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET AZİMLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 265
Özet
Arap Yarımadası, beş bölgeye ayrılmıştır. Bunların içerisinde önemli olanı Hicaz'dır. Hicaz bölgesinin en önemli şehirleri Mekke, Medine ve Tâif'tir. Mekke, coğrafi yapısı itibariyle tarıma elverişli bir yapıya sahip olmadığından buradaki insanların geçim kaynakları ticarettir. Şehrin ticaret hayatı, Hâşim b. Abdümenâf zamanına kadar içine kapalı bir şekilde devam etmiştir. Hâşim ve kardeşleri tarafından başlatılan girişimle beraber başta Mekke olmak üzere Hicaz bölgesindeki ticaret hayatı dışarıya bir açılım gerçekleştirmiştir. Çevre memleketlerle ve kabilelerle yapılan îlâf antlaşmaları, bu açılımın gerçekleşmesindeki en büyük etken olmuştur. Hicaz bölgesinde kurulan panayırlar, ticaretin yanı sıra edebi ve dini hayatın canlanıp gelişmesine katkı sunmuştur. Arap Yarımadası'nda; Yemen, Şam, Irak, Bahreyn ve Hicaz bölgelerinde 29 panayır kurulmuştur. Bunlardan; Ukâz, Mecenne, Zülmecâz, Hubâşe, Hazvere, Kesîb, Sefâsif, Müzâhim, Benî Kaynukâ, Nebat, Zübale Bedir ve Netât ismindeki 13 tanesi, çalışmamız olan Hicaz bölgesi ve çevresinde kurulmuştur. Panayırlar, kuruluş zamanlarına göre; geçici ve mevsimsel olanlar şeklinde ayrılmıştır. Bunlardan; Ukâz, Mecenne, Zülmecâz ve Hubâşe panayırları, sadece haram aylarda kurulmuştur. Bunların dışında kalanlarsa genel itibariyle yıl boyunca açık kalmıştır. Panayırlarda ziraat, sanayi ve hayvan ürünleri ile köleler satışa sunulmuştur. Zirai ürünlerden arpa, buğday, un ile genel anlamda Şam bölgesinden getirilen zeytinyağı satılmıştır. Sanayi ürünlerinden de en fazla satışı yapılansa işlenmiş deri olmuştur. Kozmetik türü olan misk, anber ve tütsünün de ticareti yapılmıştır. Yemen, Bizans ve Habeşistan gibi memleketlerden bölgeye getirilen köle ve cariyeler de panayırlarda satışa sunulmuşlardır. Panayırların dini ve edebi hayata da etki etkisi olmuştur. Araplar, panayırların işleyişlerinde herhangi bir güvenlik sorununun yaşanmaması için çaba harcamış ve bunu dinle halletmişlerdir. Onlar, içinde savaşın yasak olduğu haram aylar uygulamasını ortaya çıkarmış ve bunu bir din olarak uygulamaya sokmuşlardır. Ancak güvenlik sorununun yanı sıra başka bir sorun ile daha karşılaşmışlardır ki o da hac mevsiminin sürekli olarak farklı zamanlara denk gelmesiydi. Bu zaman diliminde bölgenin en önemli panayırları kurulmaktaydı ve bu da Arapların ticaretini olumsuz bir şekilde etkilemekteydi. Bunun önüne geçmek isteyen Araplar, bazı ayları erteleyerek hac mevsimini sürekli olarak belli bir zamana sabitlemek adına nesî uygulamasını kullanmışlardır. Panayırların, dini hayatın yanı sıra edebi hayata da olumlu etkileri olmuştur. Şiir konusunda kendini duyurmak isteyen şairler, panayırlara gelerek şiirlerini okumuş ve gerekirse bazı şairlerle de atışmalara girmişlerdir. Nâbiga gibi şiir konusunda belli bir otoriteye sahip olan şairlerin özellikle Ukâz panayırı'nda bulunması ve şairlerin de onlara şiirlerini sunması, şairlerin panayırlara gelmesini sağlamıştır. Nitekim şairlerin panayırlarda söyledikleri en güzel şiirlerden olan muallakâtlar, bayağı bir şöhrete kavuşmuştur. Şiirin yanı sıra Hicaz bölgesine özellikle de Mekke'ye yazının gelmesinde panayırların etkisi olmuştur.
Özet (Çeviri)
The Arabian Peninsula is divided into five regions, with Hejaz being the most important among them. The main cities of the Hejaz region are Mecca, Medina, and Ta'if. Due to Mecca's geography, which is not suitable for agriculture, the inhabitants relied mainly on trade for their livelihood. The city's trade remained closed until the time of Hashim ibn Abd Manaf. With an initiative led by Hashim and his brothers, trade in Hejaz, especially Mecca, opened outward. Trade agreements called ilaf made with neighboring tribes and regions were the main reason for this expansion. The fairs established in Hejaz contributed not only to commerce but also to the development of literary and religious life. In the Arabian Peninsula, 29 fairs were held across Yemen, Sham, Iraq, Bahrain, and Hejaz. Of these, thirteen—including Ukaz, Majanna, Zulmijaz, Hubasha, Hazwara, Kasib, Safasif, Muzahim, Bani Kainuka, Nabat, Zubala Badr, and Natat—were located in Hejaz and its surroundings, the focus of our study. Fairs were classified as temporary or seasonal based on their timing. Ukaz, Majanna, Zulmijaz, and Hubasha fairs were held only during the sacred months, while the others were generally open year-round. At these fairs, agricultural, industrial, and animal products as well as slaves were sold. Agricultural goods like barley, wheat, and flour, alongside olive oil mainly brought from the Sham region, were available. Among industrial products, processed leather was sold the most. Cosmetics such as musk, amber, and incense were also traded. Slaves and concubines from Yemen, Byzantium, and Abyssinia were sold at the fairs too. The fairs affected religious and literary life as well. Arabs worked hard to prevent security issues during fairs, solving these through religion. They established the sacred months during which warfare was forbidden and applied this as a religious rule. Another problem was the Hajj season constantly shifting to different times, coinciding with major fairs and harming trade. To prevent this, Arabs used the nesî practice to postpone some months and fix the Hajj season at a specific time. Besides religion, fairs positively influenced literary life. Poets eager to gain fame came to fairs to recite poems and sometimes competed with others. Poets with authority, like Nabiga, especially attended Ukaz, encouraging others to present their poetry. The Mu'allaqat, some of the finest poems recited at fairs, gained great fame. Fairs also helped introduce writing to Hejaz, especially to Mecca.
Benzer Tezler
- Şeyyad Hamza Mi'rac-name
Başlık çevirisi yok
GÜLTEN FEŞEL GÜZELIŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiEski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
PROF. DR. METİN AKAR
- An intellectual biography of 'Abd al-Ḥakīm al-Siyālkūtī (D. 1657): His place in Hind intellectual history and influence upon Ottomans
'Abdülhakim Siyâlkûtî'nin (Ö. 1657) entelektüel biyografisi: Hint entelektüel tarihindeki yeri ve Osmanlılar üzerindeki etkisi
ABDULLAH AL MAMUN
Doktora
İngilizce
2023
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM HALİL ÜÇER
- Hicaz bölgesindeki çarşılar ve sosyal hayata etkileri
Bazaars in the Hejaz region and its effects on social life
VEYSEL ÇELENK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dinİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN DEMİRCAN
- İslam öncesi Hicaz bölgesi Araplarının din anlayışları
The Religious understanding of the Hejazians at the pre-Islamic periods
MEHMET ORTAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
1995
DinAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SABRİ HİZMETLİ
- Tâif Şehri ve Sakîf Kabilesi (İslam öncesi'nden Dört Halife Dönemi'nin sonuna kadar)
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA ASİLTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
DinGazi Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. AHMET SEZİKLİ