Memâlik-i Osmâniye'nin Tarih ve Coğrafya Lugatı- c.II, transkripsiyon ve değerlendirilmesi
Transcription and evaluation of the Dictionary of History and Geography of the Ottoman Territories vol. II
- Tez No: 951863
- Danışmanlar: PROF. DR. ARİF KOLAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 373
Özet
Çalışmamızda; Ali Cevad tarafından kaleme alınan Memâlik-i Osmâniye'nin Tarih ve Coğrafya Lügatı adlı eserin ikinci cildinin transkripsiyonu ve değerlendirmesi yapılmıştır. Eser, Yakınçağ Tarihi kapsamında Osmanlı coğrafyasının geniş bir panoramasını sunduğundan büyük bir kıymet arz etmektedir. Lügat, Osmanlı Devleti'nin XIX. Yüzyıl sonları ile XX. Yüzyıl başlarındaki idâri, coğrafî, ekonomik, demografik yapısına ilişkin kapsamlı bir veri küllüyatı ortaya koyması bakımından önemli bir kaynak niteliği taşımaktadır. Çalışmada öncelikle, müellif Ali Cevad Bey hakkında bilgi verilmiştir. Eserin ikinci cildinde Osmanlı coğrafyasında yer alan Anadolu, Rumeli, Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgelerindeki vilâyet, sancâk, kazâ, nâhiye ve kurâlar ile bu bölgelerdeki doğal kaynaklar, göller, ırmaklar, dağlar, ovalar ve madenlere ilişkin detaylı bilgiler sunulmaktadır. Ayrıca bu bölgelerdeki geçim kaynakları, ekonomik faaliyetler ve öne çıkan üretim biçimleri eserde ayrıntılı biçimde ele alınmış olup, bölgelere göre tarım ürünlerinin (buğday, arpa, çavdar, burçak, pamuk, üzüm vb.) çeşitliliği, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin detayları da ifade edilmiştir. Bunun yanı sıra bölgede yetiştirilen hayvanlar (koyun, keçi, deve, beygir gibi) tablolar aracılığıyla aktarılmıştır. Ek olarak, lügatta bölgeler arası ticaret hakkında bilgi verilerek ithalat- ihracat kalemlerine dair veriler paylaşılmıştır. Lügatta verilen coğrafî bölgelerdeki eğitim kurumlarının sayısı, kademeleri, kadın ve erkek öğrenci sayıları, öğretmen durumu ve öğrencilerin etnik kökenleri hakkında sunulan ayrıntılar, Osmanlı eğitim sisteminin taşradaki yansımalarını gözler önüne sermektedir. Eserdeki yer isimlerinden bazıları bölgede mevcut olan aşiretin ismi ile verilmiştir. Örneğin Karahacılı, Şehbezenli, Şemişki gibi yer adları, o bölgedeki aşiretlerin isimlerine dayanmaktadır. Bazı yer adlarının antik çağlardaki isimlerine, yerleşimlerin kurucularına, bu yerlerin uğradığı istilalara ve hangi topluluk tarafından ne zaman ele geçirildiğine dair açıklamalara yer verilmekte; örneğin Kadıköy'ün Halkidone başlığı altında yazıldığı gibi, bazı yer adlarının Antik Yunanca isimleri de lügatta ayrı başlıklar altında sunulmaktadır. Sonuç olarak bu çalışma ile Memâlik-i Osmâniye'nin Tarih ve Coğrafya Lügati ikinci cildinin dilimize kazandırılması sağlanmış ve Osmanlı Devleti'nin son dönemlerindeki idarî ve coğrafî yapısına dair kapsamlı bir envanter sunulmuştu
Özet (Çeviri)
ABSTRACT TRANSCRIPTION AND EVALUATION OF THE DICTIONARY OF HISTORY AND GEOGRAPHY OF THE OTTOMAN TERRITORIES VOL. II EFE, Şeyma Master Thesis, Department of History Supervisor: Prof. Dr. Arif KOLAY April, 2025, 355 pages In our study, the transcription and evaluation of the second volume of the work titled History and Geography Lügatı of Memâlik-i Osmâniye written by Ali Cevad Bey has been made. The work is of great value as it presents a wide panorama of Ottoman geography within the scope of Modern History. The dictionary is an important source in terms of presenting a comprehensive data collection on the administrative, geographical, economic, and demographic structure of the Ottoman Empire in the late 19th and early 20th centuries. Firstly, information about the author Ali Cevad Bey is given in the study. In the second volume of the work, detailed information on the provinces, sanjak, kazâ, nâhiye, and kurâ in the Anatolia, Rumelia, Middle East, and North Africa regions of the Ottoman geography and the natural resources, lakes, rivers, mountains, plains and mines in these regions are presented. In addition, the livelihoods, economic activities, and prominent forms of production in these regions are discussed in detail in the work, and the diversity of agricultural products (wheat, barley, rye, vetch, cotton, grapes, etc.) and the details of agricultural and animal husbandry activities are also expressed. In addition, the animals raised in the region (sheep, goats, camels, horses, etc.) are described in tables. In addition, the dictionary provides information on inter-regional trade and shares data on import-export items. Details on the number of educational institutions in the geographical regions, their levels, the number of male and female students, the number of teachers, and the ethnic origin of the students reveal the reflections of the Ottoman education system in the provinces. Some of the place names in the work are given with the name of the tribe present in the region. For example, place names such as Karahacılı, Şehbezenli, and Şemişki are based on the names of the tribes in that region. The ancient names of some places names, the founders of the settlements, the invasions that these places suffered, and when they were captured by which community is given; for example, Kadıköy is written under the title Halkidone, and the Ancient Greek names of some place names are presented under separate headings in the dictionary. As a result, with this study, the second volume of the History and Geography Dictionary of Memâlik-i Osmâniye has been brought into our language and a comprehensive inventory of the administrative and geographical structure of the late Ottoman Empire has been presented.
Benzer Tezler
- Yenişehirli Ahmed Cemal Efendi'nin hayatı ve 'Memâlik-i Osmaniye'ye Mahsus Coğrafya-yı Askerî' adlı eseri
The life of Yenişehirli Ahmed Cemal Efendi and his work 'Memâlik-i Osmaniye'ye Mahsus Coğrafya-yi Askerî'
KÜBRA TAŞDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiBilim ve Teknoloji Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN KARATAŞ
- II. Meşrutiyet Dönemi ortaöğretimde Ortadoğu coğrafyası ve Ali Tevfik Bey'in Mufassal Memalik-i Osmaniye Coğrafyası'nda Ortadoğu
II. the Middle Eastern geography in the secondary education and the Middle East of the Ali Tevfik Bey's Mufassal Memalik-i Osmaniye geography
ÖMER CEYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
CoğrafyaMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Coğrafyası ve Jeopolitiği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ BALCI
- R.1325/M.1909-1910 tarihli Orman İstatistiği'nin transkripsiyon ve değerlendirilmesi
The assessment and transcription of Forest Statistics for the year R.1325/G.1909-1910
ALİ ASLANHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihAydın Adnan Menderes ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYSUN SARIBEY HAYKIRAN
- 1908-1914 yılları arasında Anadolu'da devlet, köylü ve üretim
State, village and production in Anatolia between 1908-1914
MÜGE YÜCE
- Rus kaynaklarında 1768-1774 Osmanlı-Rus Harbi
1768-1774 Ottoman-Russian War in Russian sources
MEHMET ÜSTÜNSÖZ