İlkokul sağlık okuryazarlığı öğretim programının tasarlanması, uygulanması ve etkisinin incelenmesi
Design, implementation and effect analysis of primary school health literacy curriculum
- Tez No: 952202
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜRBÜZ OCAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Sağlık okuryazarlığı, ilkokul dördüncü sınıf öğrencileri, öğretim programı, program geliştirme, Health literacy, fourth grade primary school students, curriculum, curriculum development
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Afyon Kocatepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 367
Özet
Sağlık, her dönemde insanlar için önemli olmuştur. Kaliteli bir yaşam sürmek isteyen insanların vazgeçilmez bir ihtiyacı olan sağlık, insanların üretken olmasının da önkoşuludur. Hastalıklardan kurtulmak kadar sağlıklı yaşam halinin sürdürülmesi de önem taşımaktadır. Sağlık okuryazarlığı; sağlık bilgisine ulaşabilmeyi, ulaşılan sağlık bilgisine değer biçerek doğru sağlık bilgisini seçebilmeyi, edinilen doğru sağlık bilgisini bireylerin kendi yaşamlarına uyguladıkları gibi çevresinde yaşayanlar için sorumluluk almayı da içermektedir. Çocuklukta edinilen sağlık davranışlarının yetişkinlik dönemini doğrudan etkilemesi nedeniyle sağlık okuryazarlığı eğitimine erken yaşlarda başlanması önerilmiştir. Sağlık bilgisine ulaşmada okuryazar olmanın önemi nedeniyle sağlık okuryazarlığı eğitimine ilkokul döneminden başlanabileceği düşünülmüştür. Bu araştırmada, ilkokul dördüncü sınıfta öğrenim gören öğrenciler için tasarlanmış olan Sağlık Okuryazarlığı Öğretim Programının (SOÖP), öğrencilerin sağlık okuryazarlığı düzeyine ve sağlık okuryazarlığı başarılarına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle alanyazın taraması yapılmıştır. Ardından 53 ilkokul dördüncü sınıf öğrencisinin, 33 sınıf öğretmeninin, 3 aile hekiminin, 2 çocuk hastalıkları uzmanının ve 3 pedodonti uzmanının katıldığı ihtiyaç analizi çalışması yapılmıştır. İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin edinmeleri gerektiği anlaşılan sağlık okuryazarlığı bilgi ve becerileri doğrultusunda beş modülden oluşan SOÖP tasarlanmıştır. Program tasarısı hakkında uzman görüşleri de alındıktan sonra pilot uygulama yapılmıştır ve gereken düzenlemeler yapılarak program, deney grubuyla asıl uygulamaya hazır hale getirilmiştir. İç içe gömülü karma desenle gerçekleştirilen çalışmanın nicel boyutunda yarı deneysel desen kullanılmıştır. Afyonkarahisar ilindeki bir ilkokulda 2023-2024 eğitim öğretim yılında öğrenim gören 23 öğrenci deney grubunu, 24 öğrenci kontrol grubunu oluşturmuştur. Araştırmanın nicel verileri Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi Ölçeği, Sağlık Okuryazarlığı Başarı Testi ve modül sonu değerlendirme etkinlikleriyle toplanmıştır. Araştırmanın nitel verileri dördüncü sınıf öğrencilerinden odak grup görüşmesiyle, öğrencilerin ebeveynlerinden yarı yapılandırılmış görüşme formuyla ve araştırmacı tarafından tutulan saha notlarıyla toplanmıştır. Toplanan nicel verilerin analizi sonucunda SOÖP'ün, deney grubu öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeylerini ve sağlık okuryazarlığı başarılarını artırdığı belirlenmiştir. Nitel bulgulara göre SOÖP'ün amaçlarına ulaşılabildiği, öğrencilerin ebeveynlerinin de çocuklarında sağlık okuryazarlığı davranışları gözlemlediklerini belirttikleri görülmüştür. Araştırmanın sonuçlarına göre SOÖP yoluyla ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyinin ve sağlık okuryazarlığı başarılarının geliştirilebildiği görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Health has always been important for people. Health, which is an indispensable need for people who want to live a quality life, is also a prerequisite for people to be productive. Maintaining a healthy lifestyle is as important as getting rid of diseases. Health literacy includes accessing health information, evaluating the health information obtained and choosing the right health information, and taking responsibility for those around them as well as applying the correct health information acquired to their own lives. It has been suggested that health literacy education should be started at an early age because health behaviors acquired in childhood directly affect adulthood. Due to the importance of being literate in accessing health information, it has been thought that health literacy education can be started in primary school. In this study, it was aimed to examine the effect of the Health Literacy Curriculum designed for students studying in the fourth grade of primary school on the health literacy level and health literacy success of the students. In line with this purpose, a literature review was conducted first. Then, a needs analysis study was conducted with the participation of 53 fourth-grade primary school students, 33 classroom teachers, 3 family physicians, 2 pediatricians and 3 pedodontists. A five-module Health Literacy Curriculum was designed in line with the health literacy knowledge and skills that fourth-grade primary school students were expected to acquire. After receiving expert opinions on the program design, a pilot application was conducted and the program was made ready for the actual application with the experimental group by making the necessary adjustments. A quasi-experimental design was used in the quantitative dimension of the study, which was conducted with a nested mixed design. The experimental group consisted of 23 students studying in a primary school in Afyonkarahisar in the 2023-2024 academic year, while the control group consisted of 24 students. The quantitative data of the study were collected with the Health Literacy Level Scale, the Health Literacy Achievement Test and end-of-module evaluation activities. The qualitative data of the study were collected with a focus group interview from fourth-grade students, a semi-structured interview form from the parents of the students and field notes kept by the researcher. As a result of the analysis of the collected quantitative data, it was determined that the Health Literacy Curriculum increased the health literacy levels and health literacy achievements of the experimental group students. According to the qualitative findings, it was seen that the Health Literacy Curriculum achieved its objectives and the parents of the students stated that they observed health literacy behaviors in their children. According to the results of the research, it was seen that the health literacy level and health literacy achievements of fourth-grade primary school students could be improved through the Health Literacy Curriculum.
Benzer Tezler
- Erken okuryazarlık becerileri eğitim programının erken okuryazarlık ve erken matematik becerileri üzerine etkisinin incelenmesi
Investigation of the effect of early literacy skills educational program on early literacy and early mathematics skills
ASYA ÇETİN
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SANİYE BENCİK KANGAL
- Doğa temelli ses farkındalık programının, erken okuryazarlık ve erken matematik becerileri üzerine etkisinin incelenmesi
An investigation of the effects of a nature-based phonological awareness program on early literacy and early mathematics skills
DAVUT AÇAR
Doktora
Türkçe
2025
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN TAYYAR ÇELİK
- Sosyoekonomik düzey açısından risk altında olan çocuklarda paylaşımlı kitap okuma: Ebeveyn uygulamalı erken okuryazarlık müdahalesi
Shared book reading in children at risk in terms of socioeconomic level: Parent implemented early literacy intervention
SİNEM İŞLEK
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAHRİYE FİGEN TURAN
- İlkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan öğretmenlerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi ( Kastamonu ili ve Ankara ili Keçiören ilçesi örneği)
The determination of health literacy level of the teachers in the primary, secondary schools and high schools (Kastamonu province and Ankara province Keçi̇ören district sample)
BELMA BERK ALIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimKastamonu ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUAMMER ERGÜN
- Radyoterapi alan hasta ve yakınlarının sağlık okuryazarlığı ve gereksinimlerine yönelik öğretim materyali geliştirilmesi.
Developing an educational material based on the needs and health literacy of patients receiving radiotherapy and their relatives
PINAR ŞEREF ÖZDOĞAN