Okul müdürlerinin liderlik stilleri ve öğretmenlerin üretkenlik karşıtı iş davranışları arasındaki ilişkide çeşitli değişkenlerin düzenleyicilik rolü
The moderating role of various variables in the relationship between school principals' leadership styles and teachers' counterproductive work behaviors
- Tez No: 952254
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SEVGİ YILDIZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ordu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
Bu araştırma, okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmenlerin üretkenlik karşıtı davranışları ile ilişkisini ve bu ilişkide demografik değişkenlerin düzenleyici rolünü incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Ordu ilinde görev yapan 405 öğretmenden elde edilen veriler, SPSS 26.0 ve JAMOVI programları kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada, betimsel istatistikler, bağımsız örneklemler t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), düzenleyicilik analizi ve yol analizi yöntemleri kullanılarak anlamlı farklılıklar ve ilişkiler test edilmiştir. Araştırma bulguları, okul müdürlerine yönelik dönüşümcü liderliğin öğretmenler arasında yüksek algılanmasına karşın, serbest bırakıcı ve sürdürümcü liderlik algılarının daha düşük seviyelerde olduğunu göstermektedir. Öğretmenlerde üretkenlik karşıtı iş davranışları genel olarak düşük düzeyde gözlemlenirken, bazı demografik değişkenlerin bu davranışları etkilediği tespit edilmiştir. Cinsiyet değişkenine göre kadın öğretmenlerin dönüşümcü liderlik algısı erkek öğretmenlerden anlamlı şekilde yüksek bulunurken, erkek öğretmenlerin serbest bırakıcı ve sürdürümcü liderlik algıları daha yüksek seviyede ölçülmüştür. Eğitim düzeyi açısından, çalma alt boyutunda yüksek lisans mezunu öğretmenlerin lisans mezunlarına kıyasla daha yüksek puan bildirdiği tespit edilmiştir. Okul müdürünün atanma şekline göre yapılan analizlerde, çalma ve geri çekilme alt boyutlarında asaleten atanmış müdürlerin puanlarının vekaleten atanmış müdürlerden anlamlı şekilde yüksek olduğu belirlenmiştir. Okul müdürünün cinsiyeti değişkeni açısından dönüşümcü liderlik kadın müdürler tarafından daha yüksek algılanırken, serbest bırakıcı ve sürdürümcü liderlik erkek müdürler tarafından daha yüksek bildirilmiştir. Görev yapılan kademe değişkenine göre, dönüşümcü liderlik algısının ilkokulda görev yapan öğretmenler arasında daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Üretkenlik karşıtı iş davranışları açısından ise, okul öncesi ve ilkokul kademesinde çalışan öğretmenlerin, ortaöğretimde çalışan öğretmenlere kıyasla daha düşük düzeyde kötüye kullanma, çalma ve geri çekilme davranışı sergiledikleri belirlenmiştir. Yol analizi bulgularına göre, dönüşümcü liderliğin doğrudan üretkenlik karşıtı iş davranışlarını azalttığı, serbest bırakıcı liderliğin ise bu tür olumsuz davranışları artırdığı belirlenmiştir. Sürdürümcü liderlik ile üretkenlik karşıtı iş davranışları ilişkisinin ise sınırlı olduğu görülmüştür. Düzenleyicilik analizi sonuçları, dönüşümcü liderliğin çalma alt boyutu üzerindeki etkisinin cinsiyete bağlı olarak değiştiğini ortaya koymuştur. Kadın öğretmenler için dönüşümcü liderlik çalma davranışını anlamlı şekilde azaltırken, erkek öğretmenler için bu etkinin anlamlı olmadığı belirlenmiştir. Serbest bırakıcı liderliğin erkek öğretmenler için çalma davranışını artırdığı da tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları, okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmenlerin iş davranışlarını şekillendirmede önemli bir rol oynadığını ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study was conducted to examine the relationship between school principals' leadership styles and teachers' counterproductive work behaviors, as well as the moderating role of demographic variables in this relationship. Data were collected from 405 teachers working in the province of Ordu and analyzed using SPSS 26.0 and JAMOVI software. Descriptive statistics, independent samples t-tests, one-way ANOVA, moderation analysis, and path analysis were used to test for significant differences and relationships. Findings indicated that while transformational leadership was perceived at a high level among teachers, perceptions of laissez-faire and transactional leadership were relatively lower. Counterproductive work behaviors among teachers were generally observed at low levels; however, some demographic variables were found to influence these behaviors. With regard to gender, female teachers reported significantly higher perceptions of transformational leadership than their male counterparts, whereas male teachers perceived higher levels of laissez-faire and transactional leadership. In terms of educational level, teachers with a master's degree reported higher scores on the theft sub-dimension compared to those with a bachelor's degree. Analyses based on the method of principal appointment revealed that teachers working under officially appointed principals reported significantly higher scores on the theft and withdrawal sub-dimensions than those under acting principals. Regarding the gender of the principal, transformational leadership was perceived to be higher among female principals, while male principals were associated with higher levels of laissez-faire and transactional leadership. Based on the level of school, transformational leadership perceptions were found to be higher among primary school teachers. In terms of counterproductive work behaviors, teachers working in preschool and primary education exhibited lower levels of abuse, theft, and withdrawal behaviors compared to those working in secondary education. Path analysis findings revealed that transformational leadership directly reduced counterproductive work behaviors, whereas laissez-faire leadership increased such negative behaviors. The relationship between transactional leadership and counterproductive work behaviors appeared to be limited.Results from the moderation analysis showed that the effect of transformational leadership on the theft sub-dimension varied by gender. For female teachers, transformational leadership significantly reduced theft behavior, whereas this effect was not significant for male teachers. It was also found that laissez-faire leadership increased theft behavior among male teachers. The results of the study highlight that school principals' leadership styles play a crucial role in shaping teachers' workplace behaviors.
Benzer Tezler
- Okul müdürlerinin liderlik stilleri, öğretmenlerin iş doyumu ve örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki
Leadership styles, teachers ' job satisfaction and the relationship between organizational justice perceptions
DERYA KETE
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimZirve ÜniversitesiEğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Eko. Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İZZET DÖŞ
- Okul müdürlerinin dönüşümcü ve işlemci liderlik stilleri ile öğretmenlerin kolektif yeterliği ve öz yeterliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi
Examination of relationships between transformational and transactional leadership styles of school principals and collective efficacy and self-efficacy of teachers
TÜRKER KURT
- Ortaöğretim okul müdürlerinin liderlik stilleri ve iletişim becerileri arasındaki ilişki
The relationship between leadership styles and communication skills of school administrators in secondary education
İPEK ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEZAHAT GÜÇLÜ
- Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin öğretmenlerin örgütsel stres düzeyleri ile ilişkisi
The relationship between school administrators' leadership styles and teachers organizational stress levels
BERNA DİREKCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP YILMAZ ÖZTÜRK
- Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel sinerji arasındaki ilişki
The relationship between leadership styles of school principals and organizational synergy according to teacher perceptions
NİGAR DUMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimBaşkent ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SADEGÜL AKBABA ALTUN