Constructing scientific realities in forensic medicine: A latourian analysis of gendered violence in Turkish forensic medicine theses
Adli tıpta bilimsel gerçekliklerin inşası: Türkiye'de yazılmış adli tıp tezlerinde toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin latourcu analizi
- Tez No: 952291
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÇAĞATAY TOPAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 339
Özet
Bu tez, Türkiye'de adli tıbbın epistemolojik temellerini inceleyerek, özellikle kadına yönelik şiddet gibi toplumsal cinsiyete dayalı şiddet hakkında bilimsel bilginin tarafsızca kaydedilmekten çok aktif olarak inşa edildiğini ortaya koymaktadır. Bruno Latour'un aktör-ağ teorisi ve“bilim-yapım süreci (science-in-making)”kavramı kullanılarak, 22 adli tıp uzmanlık tezi, yaşanan şiddet deneyimlerini standartlaşmış adli-tıbbi gerçeklere çeviren epistemik araçlar olarak analiz edilmiştir. Çalışma, adli tıbbın sadece travmayı kaydetmekle kalmayıp,“travma”,“mağduriyet”ve“şiddet”kategorilerini kurumsal protokoller, yasal çerçeveler, tanısal araçlar ve retorik uygulamalar aracılığıyla şekillendirdiğini savunmaktadır. Bu tezler, Latour'un“sabit bilgi taşıyıcıları (immutable mobiles)”kavramına uygun şekilde akademik, hukuki ve bürokratik ağlarda dolaşarak zarar ve meşruiyetin belirli tanımlarını sabitlemektedir. Analiz, bedensel ve psikolojik yaralanmaların yazıya dökülme, nicelenme ve sınıflandırma süreçleriyle görünür, anlaşılır ve uygulanabilir hale geldiğini göstermektedir. Türk Ceza Kanunu ve 6284 sayılı Kanun gibi yasal metinler, adli tıp akıl yürütmesini etkileyen ve adli-tıbbi bilginin epistemik yapısını birlikte oluşturan insan olmayan aktörler olarak ele alınmıştır. Tez ayrıca adli tıbbın hem bakım alanı hem de yasal denetim mekanizması olarak oynadığı ikili rolü ve bu hibrit yapıdaki etik ve politik gerilimleri irdelemektedir. Toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin adli metinler içinde nasıl çerçevelendiğini, kodlandığını ve meşrulaştırıldığını sorgulayan bu çalışma; feminist epistemolojiye, bilim ve teknoloji çalışmalarına (STS) ve tıp sosyolojisine katkı sunmaktadır. Sonuç olarak, tez, yaşanmış deneyimlerin karmaşıklığını dikkate alan ve şiddeti ölçülebilir veriye indirgeme eğilimini sorgulayan daha refleksif ve çoğulcu bir adli bilgi üretim yaklaşımı önermektedir. Bulgular, kuramsal katkıların yanı sıra daha etik ve toplumsal olarak duyarlı adli uygulamalara yönelik pratik öneriler de sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This dissertation investigates the epistemological foundations of forensic medicine in Turkey, focusing on how scientific knowledge about gender-based violence is actively constructed rather than neutrally documented. Using Bruno Latour's actor-network theory and the concept of“science-in-the-making”, this analysis examines 22 forensic medicine specialization theses as epistemic tools that translate violence into standardized medico-legal facts. The study argues that forensic medicine does not merely record trauma but shapes the very categories of“trauma”,“victimhood”, and“violence”through institutional protocols, legal frameworks, diagnostic tools, and rhetorical practices. These theses act as Latourian“immutable mobiles”, circulating through academic, legal, and bureaucratic networks, thereby stabilizing specific definitions of harm and legitimacy. The analysis shows how bodily and psychological injuries become visible, legible, and actionable through processes of inscription, quantification, and classification. Legal texts function as non-human actors influencing forensic reasoning and co-producing medico-legal knowledge. The dissertation also explores forensic medicine's dual role as a site of care and an instrument of legal governance, highlighting the ethical and political tensions in this hybridity. By interrogating how gender-based violence is framed, codified, and authorized within forensic texts, the study contributes to feminist epistemology, science and technology studies (STS), and medical sociology. Ultimately, it advocates for a reflexive and pluralistic approach to forensic knowledge production, one that acknowledges the complexities of experience and challenges the technocratic reduction of violence to measurable evidence. The findings offer not only theoretical insight but also practical recommendations for more ethically and socially responsive forensic practices.
Benzer Tezler
- Kentsel breccia üzerinden bir kent okuma modeli: Beşiktaş'ın gizli katmanları ve bellek anlatıları
An urban reading model through urban breccia: The hidden layers and memory narratives of Beşiktaş
ELİF ÖZTÜRK AKSOY
Doktora
Türkçe
2025
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PELİN DURSUN ÇEBİ
- دور الفكر الاسلامي بتركيا في إحياء المشترك الإنساني 'مصطفى صبري نموذجا
Türkiye'de İslam Düşüncesi Ve Ortak İnsanlığı Canlandırmadaki Rolü 'Model Olarak Mustafa Sabri'
MUSA UZGUR
- Düşünce ve duyular ekseninde mimarlık bilgileri
Architectural knowledges through the ideas and senses
ALTAY ALTUNKOZAOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARZU ERDEM
- Antik dönemden 21. yüzyıla kent ütopyaları: Mekansal organizasyon ve tasarım pratikleri
Urban utopias from the ancient period to the 21st century: Spatial organisation and design practices
S. BEGÜM ÇİÇEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL EREN KÜRKÇÜOĞLU
- Çağdaş resim sanatında üslup problemine Abidin Dino'nun yaklaşımı
Approach of Abidin Dino to style problem in contemporary art
MELTEM ORPAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Güzel SanatlarDokuz Eylül ÜniversitesiResim-İş Eğitimi Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. RASİM ÖZGÜR
