İkinci Dünya Savaşı Türk dış politikasında İsmet İnönü etkileri
World War II impact of İsmet İnönü on Turkish foreign policy
- Tez No: 952372
- Danışmanlar: PROF. DR. ESRA SARIKOYUNCU DEĞERLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Diplomasi, İsmet İnönü, İkinci Dünya Savaşı, Mihver Devletler, Müttefik Devletler, Tarafsızlık (Denge) Politikası, Türkiye Cumhuriyeti, Uluslararası Konferanslar, Diplomacy, İsmet İnönü, World War II, Axis Powers, Allied Powers, Neutrality (Balance) Policy, Republic of Turkey, International Conferences
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 255
Özet
Bu tez çalışmasında, 1939–1945 yılları arasında gerçekleşen İkinci Dünya Savaşı sürecinde Türkiye Cumhuriyeti'nin yürüttüğü dış politika, dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün liderliği bağlamında incelendi. Araştırmada, Türkiye'nin savaşın dışında kalmak yönünde izlediği tarafsızlık politikasının diplomatik zemini analiz edilerek, İsmet İnönü'nün bu süreçteki belirleyici etkileri ortaya konuldu. Çalışmada, savaş öncesinden itibaren Türkiye'nin İngiltere ve Fransa gibi Müttefik Devletlerle imzaladığı iş birliği deklarasyonları, Almanya ile yürütülen diplomatik ilişkiler, Sovyetler Birliği ile sürdürülen temkinli diyaloglar ve bu çerçevede geliştirilen tarafsızlık stratejileri dönemsel kronolojiye uygun şekilde ele alındı. Türk-Alman Saldırmazlık Paktı, Türk-Sovyet Saldırmazlık Deklarasyonu, Adana Görüşmeleri ve savaşın son evresinde gerçekleşen uluslararası konferanslar üzerinden Türkiye'nin konumu detaylandırıldı. Bu araştırmada temel birincil kaynaklar olarak Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Başkanlığı'na bağlı Cumhuriyet Arşivi, Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi, Millî Savunma Bakanlığı Askeri Tarih Arşivi (ATASE), Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Cerideleri, İsmet İnönü Vakfı Arşivleri ve dönemin Türk basını (Cumhuriyet, Ulus, Son Posta vb.) kullanılmıştır. Ayrıca İsmet İnönü'nün demeçleri, anıları ve söylevleri, dönemin siyasi karar süreçlerinin anlaşılmasında vazgeçilmez kaynaklar arasında yer almıştır. Bu yerli kaynaklara ek olarak, dönemin uluslararası diplomatik ilişkilerini ve dış politika reflekslerini değerlendirmek amacıyla üç ülkenin resmî arşivlerinden belgeler de kullanılmıştır. Bunlar arasında, British National Archives (London), Bundesarchiv (Berlin) U.S. Department of State (ABD) bulunmaktadır. Böylelikle hem Türkiye'nin kendi iç yazışma ve diplomatik karar süreçleri hem de dış dünyadaki yansımaları birlikte analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre Türkiye, savaş boyunca Mihver ve Müttefik bloklar arasında denge siyaseti yürütmüş; İnönü'nün diplomatik çabaları sayesinde doğrudan çatışmadan uzak kalınmıştır. 1945 yılında Almanya'ya savaş ilan edilerek Birleşmiş Milletlere katılım sağlanmış; böylece savaş sonrası uluslararası düzende yer edinilmiştir. İnönü'nün liderliği, yalnızca savaş dönemini değil, Türkiye'nin uzun vadeli dış politika yönelimlerini de şekillendirmiştir.
Özet (Çeviri)
WORLD WAR II IMPACT OF İSMET İNÖNÜ ON TURKISH FOREIGN POLICY This thesis examines the foreign policy of the Republic of Turkey during World War II, which took place between 1939 and 1945, in the context of the leadership of then-President İsmet İnönü. The research analyzes the diplomatic basis for Turkey's policy of neutrality, which aimed to stay out of the war, and reveals İsmet İnönü's decisive influence on this process. This study examines the declarations of cooperation signed by Turkey with Allied Powers such as the United Kingdom and France since the pre-war period, the diplomatic relations with Germany, the cautious dialogues maintained with the Soviet Union, and the neutrality strategies developed within this framework, all in accordance with a periodic chronology. Turkey's position is detailed through the Turkish-German Non-Aggression Pact, the Turkish-Soviet Declaration of Non-Aggression, the Adana Talks, and the international conferences held in the final stages of the war. This research uses the Republic Archives affiliated with the State Archives of the Republic of Turkey, the Turkish Diplomatic Archives of the Ministry of Foreign Affairs, the Military History Archives (ATASE) of the Ministry of National Defense, the Turkish Grand National Assembly Minutes, the İsmet İnönü Foundation Archives, and the Turkish press of the period (Cumhuriyet, Ulus, Son Posta, etc.). Furthermore, İsmet İnönü's statements, memoirs, and speeches are indispensable sources for understanding the political decision-making processes of the period. In addition to these domestic sources, documents from the official archives of the three countries were also used to assess the international diplomatic relations and foreign policy reflexes of the period. These include the British National Archives (London), the Bundesarchiv (Berlin), and the U.S. Department of State (USA). This combined analysis of Turkey's internal correspondence and diplomatic decision-making processes, as well as their impact on the international arena, was conducted. According to the findings, Turkey pursued a policy of balance between the Axis and Allied blocs throughout the war; thanks to İnönü's diplomatic efforts, direct conflict was avoided. In 1945, war was declared on Germany, leading to its entry into the United Nations, thus securing a place in the post-war international order. İnönü's leadership shaped not only the war period but also Turkey's long-term foreign policy orientation.
Benzer Tezler
- İç ve dış politik dinamiklerin karşılıklı etkileşimi bakımından Türkiye'de tek parti döneminin analizi
The Analysis of one party era in Turkey in terms of reciprocal determination of internal and foreign policy dynamics
HÜSEYİN EMRE BAĞCE
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Siyasal BilimlerCumhuriyet ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATİH DOĞANOĞLU
- Türkiye'nin ikinci dünya savaşı aktif tarafsızlık politikasının savunmacı realizm teorisi bağlamında incelenmesi
Analysis of Turkey's active neutrality policy in the second world war in the context of defensive realism theory
FIRAT ÜNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Uluslararası İlişkilerİstanbul Aydın ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET CEM OĞULTÜRK
- Dış politika ekseninde Türk siyasi hayatında ideolojik tartışmalar (1920-1950)
Ideological debates in Turkish political life in the context of Turkish foreign policy (1920-1950)
MEHMET KORKUD AYDIN
- İkinci Dünya Savaşı'nda Türk dış politikasının realizm çerçevesinde değerlendirilmesi
Evaluation of Turkish foreign policy in the framework of realism in the Second World War
UĞUR KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Kamu YönetimiGümüşhane ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH AKKANAT
- Bir diplomat ve siyaset adamı olarak Cevat Açıkalın
As a diplomat and a politician Cevat Açıkalın
VEYSEL ÇETİN