Zâhid el-Kevserî'nin en-Nüketü't-Tarîfe bağlamında Ebû Hanîfe'yi müdafaası
Zāhid al-Kawtharī's defense of Abū Ḥanīfa in the context of al-Nukat al-Ṭarīfa
- Tez No: 952659
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN GÜLEÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Hadis-Fıkıh Tartışması, Hanefî Usûlü, Ebû Hanîfe, Zâhid el-Kevserî, en-Nüketü't-Tarîfe, Hadith–Fiqh Dispute, Ḥanafī Legal Theor, Abū Ḥanīfa, Zāhid al-Kawtharī, al-Nukat al-Ṭarīfa
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Düzce Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 86
Özet
Bu tez çalışması, İslam hukuk tarihinde hadis ve fıkıh metodolojileri arasındaki tatışmalara odaklanmakta ve bu çerçevede Ebû Hanîfe'ye (ö. 150/767) yöneltilen hadis karşıtlığı eleştirilerini, Zâhid el-Kevserî'nin (ö. 1952) kaleme aldığı en-Nüketü't-Tarîfe fî't-Tehâdüsi ʿan Rudûdi İbn Ebî Şeybe ʿalâ Ebî Hanîfe adlı eseri ekseninde değerlendirmektedir. Kevserî, bu reddiyesinde, İbn Ebû Şeybe'nin el-Musannef'te Ebû Hanîfe'nin 125 meselede sünnete muhalefet ettiğine dair ileri sürdüğü iddialara ilmî bir savunmayla karşılık vermektedir. Araştırma, Kevserî'nin savunma yaklaşımını metot, içerik ve delil temelli analiz ederek hem klasik fıkıh usûlünü hem de Kevserî'nin dönemine özgü savunmacı ilmî geleneği gözler önüne sermektedir. Kevserî ve İbn Ebû Şeybe'nin (ö. 235/849) ilmî konumları, yaşadıkları dönemler ve yaklaşımları karşılaştırmalı biçimde ele alınmış; en-Nüketü't-Tarîfe'nin yapısı ve üslubu incelenmiş, eserin sadece polemik değil, sistematik bir ilmî müdafaa niteliği taşıdığı ortaya konmuştur. Kevserî'nin savunmasında sened tenkidi, metin analizi ve fıkıh usûlü ilkelerini birlikte kullanması, Ebû Hanîfe'nin yönteminin hem rivayet hem dirayet temelli olduğunu göstermektedir. Bu yaklaşımla, eleştirilerin büyük kısmının metodolojik farklılıklardan ve bilgi eksikliğinden kaynaklandığı belirlenmiştir. Bu bağlamda en-Nüketü't-Tarîfe, sadece bir reddiye metni değil; aynı zamanda fıkıh-hadis ilişkisini yeniden düşünmeye sevk eden, mezhepler arası ilmî tartışma geleneğine katkı sunan ve klasik usûl düşüncesini günümüz akademik düzlemine taşıyan kıymetli bir eserdir. Bu çalışmayla birlikte, Zâhid el-Kevserî'nin entelektüel mücadelesi, Hanefîliğin rivayetle dirayet arasındaki dengeyi gözeten usûl anlayışı ve Ebû Hanîfe'nin ilmî mirası yeni bir perspektifle yeniden değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis focuses on the tension between hadith and jurisprudential methodologies in the history of Islamic law and evaluates the criticisms directed at Abū Ḥanīfa regarding his alleged opposition to hadith, through the lens of Zāhid al-Kawtharī's work al-Nukat al-Ṭarīfa fī al-Taḥadduth ʿan Rudūd Ibn Abī Shayba ʿalā Abī Ḥanīfa. In this refutation, Kawtharī responds with scholarly rigor to the claim made by Ibn Abī Shayba in his al-Muṣannaf, which accuses Abū Ḥanīfa of opposing the Sunnah in 125 issues. The study analyzes Kawtharī's defense in terms of methodology, content, and evidentiary basis, shedding light on both the classical principles of Islamic jurisprudence and the scholarly defensive tradition specific to Kawtharī's era. The intellectual standings, historical contexts, and scholarly approaches of Kawtharī and Ibn Abī Shayba are comparatively examined. The structure and style of al-Nukat al-Ṭarīfa are explored, demonstrating that the work constitutes not merely a polemical response but a systematic scholarly defense. Kawtharī's application of isnād criticism, textual analysis, and legal theory principles reveals that Abū Ḥanīfa's methodology was rooted in both transmission (riwāya) and reasoning (dirāya). The study concludes that many of the criticisms stem from methodological divergences and a lack of comprehensive understanding. In this context, al-Nukat al-Ṭarīfa emerges not only as a rebuttal text but also as a valuable contribution to the reconsideration of the relationship between hadith and fiqh, the tradition of inter-school scholarly discourse, and the relevance of classical legal theory in contemporary academic settings. Through this work, Zāhid al-Kawtharī's intellectual struggle, the Ḥanafī school's balanced approach to narration and reasoning, and Abū Ḥanīfa's scholarly legacy are re-evaluated from a fresh perspective.
Benzer Tezler
- Muhammed Zâhid el-Kevserî'nin tasavvufî görüşleri
Muhammed Zâhid el-Kevseri's sufistic views
MAHMUT SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET MANSUR GÖKCAN
- Mustafa Sabri Efendi ile Zâhid el-Kevserî'nin kulların fiilleri hakkındaki görüşlerinin mukayesesi
Comparison of Mustafa Sabri Efendi and Zāhid al-Kawtharī's views on human actions
DERYA UYĞUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE BETÜL DÖNMEZ TEKİN
- 'Makâlât'ı bağlamında Muhammed Zâhid el-Kevserî'nin ehl-i sünnet savunusu
Muhammad Zahid al-Kawthari's ahl al-sunnah defense in the context of 'Maqalat'
MEHMET EMİN YAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH SABRİ YAVUZ
- M. Zâhid el-Kevserî'nin hayatı, eserleri ve Ehl-i hadis'e yaklaşımı
The life and works of Muhammad Zâhid al-Kevserî and his approach to the scholard of hadith
BURAK YEŞİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTemel İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ AVCU
- Seyit Bahcıvan'ın hayatı, eserleri ve İslam mezhepleri tarihine katkıları
Seyit Bahcıvan's life, studies and contributions to history of Islamic sects
FATMA CİHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
BiyografiNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DOĞAN KAPLAN