Kendale Hecala Erken Kalkolitik Dönem (MÖ 5200-4500) mimarisi ve yerleşim örüntüsü
The architecture and settlement pattern of Kendale Hecala in the Early Chalcolithic Period (5200-4500 BC)
- Tez No: 952709
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE TUBA ÖKSE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arkeoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 286
Özet
Yukarı Dicle Havzası'nın kuzey kenarına kurulmuş olan Kendale Hecala radyokarbon sonuçları ve çanak çömlek dağılımına göre yaklaşık MÖ 5300/5200-4500 arasında iskân edilmiştir. Kurtarma kazıları 2018-2021 yılları arasında 0,3 ha alanı kaplayan 20 açmada yürütülmüş, dokuz mimari tabaka açığa çıkarılmıştır. Bu tabakalar dönemsel ve mimari farklılar bakımından üç temel döneme ayrılmıştır. Bunlardan en üstte yer alan Orta Çağ'a (KH I) tarihlenirken, Erken Kalkolitik Dönem'e tarihlenen altı tabaka, mimari farklılıklardan dolayı KH II ve KH III olmak üzere iki döneme ayrılmıştır. Kendale Hecala'da dörtgen planlı yapılar tek odalı, çok odalı ve ızgara planlı olmak üzere üç ana plan tipi sunmakta, yuvarlak planlı yapı tipi, tek örnekle temsil edilmektedir. Yapıların temelleri zemin üstüne inşa edilmiş olup, genellikle taş ve toprak kullanılırken, bazılarında ahşap da kullanılmıştır. Kendale Hecala III tabakalarında tercih edilen taş temelsiz pisé duvarlı yapılar Kendale Hecala II evresinde yerini yavaş yavaş taş temelli pisé duvarlı yapılara bırakmış, en üst tabakadaki yapıların tümü taş temelli inşa edilmiştir. Kendale Hecala III-II tabakadaki yerleşim örüntüsü iki düzlemde değerlendirilmiştir. Yatay düzlemde her tabakanın kendi içindeki yerleşim örüntüsü, mekân düzeni, ulaşım şeması ve alan kullanımı yorumlanırken, dikey eksende ise tabakalar arasındaki geçiş, yeniden inşa, devamlılık, dönüşüm ve değişim süreçleri analiz edilmiştir. Kendale Hecala'da saptanan maddi kültür ögeleri, geleneksel kronolojide Halaf-Ubeyd Geçiş evresi ve Erken Kalkolitik Dönem olarak tanımlanan MÖ 6.-5. binlerde Mezopotamya'nın kuzey sınırındaki gelişime ilişkin farklı veriler sunmaktadır. Mimari kalıntılar ve küçük buluntular ile yerleşim örüntüsü, burada yaşayan topluluğun Neolitik Dönemden gelen yerel özelliklerini büyük ölçüde koruduğunu, Erken Kalkolitik Dönemde Kuzey Mezopotamya'da geniş alana yayılan Ubeyd kültürüyle de temas ettiğini ortaya koymaktadır. Bu durum, benzeri kültürel dokuya sahip Yukarı Fırat Havzası ile birlikte değerlendirildiğinde, Güneydoğu Toros Dağlarının kuzey ve güney eteklerinde yaşayan toplulukların Dicle Vadisi ve Fırat Vadisindeki çağdaş yerleşimlerden farklı bir kültürel gelişim geçirdiğine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
Located on the northern edge of the Upper Tigris Basin, Kendale Hecala was occupied approximately from 5300/5200 to 4500 BC, based on radiocarbon dates and pottery distributions. Rescue excavations conducted between 2018 and 2021 covered an area of 0.3 hectares across 20 trenches, revealing nine architectural layers. These layers have been divided into three main periods based on chronological and architectural differences. The uppermost layer is dated to the Medieval Period (KH I). In contrast, due to architectural variations, six layers dated to the Early Chalcolithic Period are grouped into two phases, KH II and KH III. The buildings at Kendale Hecala exhibit three main plan types: single-room, multi-room, and grill-plan rectangular buildings, with circular-plan structures represented by a single example. The foundations of these structures were built at ground level, primarily using stone and earth, with occasional incorporation of wood. In the KH III layers, pisé-walled structures without stone foundations were predominant, gradually giving way to pisé-walled structures with stone foundations in the KH II phase. By the uppermost layer, all structures were constructed with stone foundations. The settlement pattern of the KH III-II layers has been evaluated on two levels. Horizontally, the settlement pattern within each layer, including spatial organization, circulation schemes, and land use, has been interpreted. The transitions, reconstructions, continuity, transformations, and changes between layers have been analysed vertically. The material culture identified at Kendale Hecala provides diverse data regarding developments on the northern frontier of Mesopotamia during the 6th-5th millennia BC, traditionally defined as the Halaf-Ubaid Transitional Phase and the Early Chalcolithic Period. The architectural remains, small finds, and settlement patterns indicate that the community living here largely retained local characteristics inherited from the Neolithic Period while interacting with the Ubaid culture, which spread widely across Northern Mesopotamia during the Early Chalcolithic. Considered in conjunction with the Upper Euphrates Basin, which exhibits a comparable cultural landscape, this suggests that the communities inhabiting the northern and southern foothills of the Southeastern Taurus Mountains experienced a distinct trajectory of cultural development, diverging from that of contemporary settlements in the Tigris and Euphrates Valleys.
Benzer Tezler
- Gre Fılla ve Kendale Hecala buluntuları üzerinden Yukarı Dicle Havzası'nda Neolitik Çağ tasvirli eserlerinde simgesellik
Symbolism in the depictions of the Upper Tigris Region through the Neolithic and Early Chalcolithic Periods, Based on Gre Filla and Kendale Hecala finds
ŞEYMA ÇİFTÇİ
- Jeomorfolojik veriler ışığında Diyarbakır Havzası'nın (Diyarbakır) holosen jeoarkeolojisi
The holosen geoarchaeology of the Diyarbakır basin (Diyarbakır) in the light of geomorphological data
ALADDİN AL
- Hepatit C virusuna bağlı kronik karaciğer hastalarında HCV genotipleri
HCV genotypes in patients with hepatitis C virus related chronic liver diseases
KENDAL YALÇIN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
1997
Endokrinoloji ve Metabolizma HastalıklarıDicle Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL DEĞERTEKİN
- Dijitalleşme sürecinin verginin asli unsurlarına etkisi: Türkiye örneği
The impact of digitalization process on fundamental elements of tax: The case of Turkey
KENDAL DENİZ
- Agency in artificial systems: A free energy principle perspective
Serbest enerji prensibi perspektifinden yapay sistemlerde öznesellik
KENDAL DENİZ KARA
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Bilim ve TeknolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiBilişsel Bilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAJID DAVOODY BENI
DR. CEYHAN TEMÜRCÜ