Sosyal Güvenlik Kurumu perspektifinden kayıtlı ve kayıtdışı istihdamda yaşanan iş kazaları: Antalya örneği
Occupational accidents in registered and unregistered employment: Case of Antalya
- Tez No: 952965
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHAMMET KARATAŞ, DOÇ. DR. MUSTAFA KOÇANCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Labour Economics and Industrial Relations
- Anahtar Kelimeler: İş Kazaları, İş Kazası Tespiti, Sosyal Güvenlik, Work Accidents, Work Accident Detection, Social Security
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Politika ve Çalışma İlişkileri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 264
Özet
Bu çalışmada, Antalya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Arşivi'nde bulunan 2019,2020 ve 2021 yıllarında düzenlenmiş“iş kazası”konulu raporları analiz edilmiştir. Çalışmayı benzer çalışmalardan ayıran özelliği iş kazalarının çok boyutlu bir şekilde ele alınmasıdır. Çalışmada, kazazedenin cinsiyeti, yaşı, kaza anında sigortalı olup olmadığı, mesleki tecrübesinin olup olmadığı ve iş kazası yaşanan işyerindeki çalışma süresi, kaza sırasında yürütülen iş, iş kazası yaşanan işyerinin işkolu, kaza öncesinde kazazedenin Temel İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) ve mesleki eğitim alıp almadığı, kaza anında kazazedeye kişisel koruyucu donanın (KKD) sağlanıp sağlanmadığı ve yaşanan iş kazasının bu eğitim ve KKD ile ilgili olup olmadığı, mesai başlangıç saati ve kaza saatleri, iş kazası sebebiyle oluşan yaranın türü, yaranın vücuttaki yeri, yaralanmaya sebep olan olayın kazazedenin asıl işini yaptığı sırada yaşanıp yaşanmadığı, kazanın kazazedeye verdiği zarar (ölüm, sürekli iş göremezlik vs), iş kazası başvurularının nasıl sonuçlandığı (iş kazasıdır, iş kazası değildir, iş kazası olup olmadığı tespit edilememiştir), kazanın tarafları olan işçi, işveren ve 3. Kişi(lere) verilen kusur oranları ve kusur gerekçeleri, bildirimi yapılmayan iş kazalarının tespitini mümkün kılan deliller, iş kazası olduğu tespit edilemeyen başvurularda tespitin yapılamama gerekçeleri, iş kazası olmadığına karar verilen başvurularda bu kararın verilme gerekçeleri, işveren tarafından iş kazası bildirimi yapılıp yapılmadığı ve işveren tarafından iş kazası bildirimi yapılmamış vakalarda kazazede veya hak sahiplerinin kazadan ne kadar süre sonra iş kazası başvurusunda bulunduğu, iş kazası başvurularının kaçında kazazedeye veya hak sahibine gelir bağlandığı tespit edilip, bir veri formuna aktarılmıştır. İstatistiksel değerlendirmeler Pearson Ki Kare Testi, Fisher'ın Kesin Testi (Fisher's Exact Test), Mann Whitney U Testi ve Kruskall Wallis Testi ile yapılmıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre, kazazedelerin çoğunluğu erkek ve 31-50 yaş aralığındadır. Kayıt dışı çalışma sırasında meydana gelen ve işveren tarafından bildirilmeyen iş kazaları yaygındır. İş kazaları çoğunlukla hem mesleki tecrübesi az hem de bir işyerinde işe yeni başlayan kişiler tarafından yaşanmaktadır. Kaza sırasında yürütülen işe göre en çok kaza inşaat işleri sırasında, hizmet (alım satım ve diğer ticari faaliyetler), taşıtlar dahil olmak üzere hareket halinde iken (trafik kazaları) ve üretim imalat işleme depolama işleri sırasında gerçekleşmektedir. İşkolu koduna göre ise çoğunlukla inşaat, konaklama ve eğlence işleri ve ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar işkollarında yaşanmaktadır. Kazaların çoğunluğu kazazedenin asıl işini yaptığı sırada gerçekleşmektedir. Kazaların büyük çoğunluğu Kepez ve Muratpaşa ilçelerinde kurulu işyerlerinde yaşanmaktadır, en sık görülen yara türü“kemik kırıkları”, en çok yaralanan vücut bölgesi“bedenin etkilenmiş çeşitli bölgeleri”, en çok yaralanmaya sebep olan olaylar yüksekten düşme, araçlar veya nesneyle çarpışma/ çarpma, keskin bir materyal ya da araç ile temastır. Kazazedeler arasında ciddi oranda temel ve mesleki İSG Eğitimi almayan ve kaza sırasında KKD bulunmayanların oranı yüksektir. Mesai saatlerinin uzaması ile iş kazası sayısı artmaktadır. İş kazalarının yaklaşık yarısı kazazedenin sürekli iş göremezlik derecesi (SİD oranı) %10 ve üzeri olacak şekilde yaralanması ile sonuçlanmaktadır. İşçi ve işverenlere verilen kusur oranlarının gerekçesi 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nda belirtilen sorumlulukların yerine getirilmemesidir. İşveren tarafından bildirilmeyen kazalar, elde edilen delillerle tespit edilebilmektedir. Bu delillerin bulunmaması halinde ise tespit yapılamamakta veya başvurular iş kazası olarak değerlendirilmemektedir. Yapılan tüm bu çalışmalar ile SGK'nin iş kazaları sebebiyle sağladığı hak ve yardımlar açısından öneminin vurgulanması, Türkiye'de iş kazası istatistiklerinin gerçeği ne kadar yansıtabildiğinin tartışılması ve Antalya ili özelinde iş kazalarına ilişkin bir profil çıkarılması amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
This study analyzes“occupational accident”reports issued in 2019, 2020, and 2021, found in the Antalya Social Security Provincial Directorate Archive. What distinguishes this study from similar ones is its multidimensional approach to occupational accidents. The study examines the victim's gender, age, insurance status at the time of the accident, whether they had professional experience and their length of employment at the workplace where the occupational accident occurred, the work being carried out at the time of the accident, the industry sector of the workplace where the occupational accident occurred, whether the victim had received basic Occupational Health and Safety (OHS) and vocational training prior to the accident, whether the victim was provided with personal protective equipment (PPE) at the time of the accident and whether the occupational accident was related to this training and PPE, the start time of the shift and the accident times, the type of injury caused by the occupational accident, the location of the injury on the body, whether the event causing the injury occurred while the victim was performing their primary job, the harm caused to the victim by the accident (death, permanent disability, etc.), how occupational accident applications were concluded (occupational accident, not an occupational accident, occupational accident status could not be determined), the fault rates and fault justifications given to the parties of the accident, namely the worker, the employer, and third party(ies), the evidence that made it possible to detect unreported occupational accidents, the reasons why determinations could not be made in applications where occupational accident status could not be determined, the reasons for deciding that applications were not occupational accidents, whether the employer reported the occupational accident and how long after the accident the victim or their beneficiaries applied for occupational accident status in cases where the employer did not report the occupational accident, and in how many occupational accident applications income was provided to the victim or their beneficiary, and these findings were transferred to a data form. Statistical evaluations were performed using the Pearson Chi-Square Test, Fisher's Exact Test, Mann Whitney U Test, and Kruskal Wallis Test. The study concluded that the majority of victims were male and in the 31-50 age range, that unreported occupational accidents occurring during unregistered employment and not reported by employers were common, and that occupational accidents were mostly experienced by individuals with little professional experience and those newly employed at a workplace. According to the work being carried out at the time of the accident, most accidents occurred during construction work, service (sales and other commercial activities), while in motion (traffic accidents) including vehicles, and production, manufacturing, processing, and storage work. According to the industry code, occupational accidents mostly occurred in the construction, accommodation and entertainment, and trade, office, education, and fine arts sectors. It was determined that the vast majority of accidents occurred in workplaces located in the Kepez and Muratpaşa districts, the most common type of injury was“bone fractures,”the most frequently injured body region was“various affected regions of the body,”and the most common causes of injury were falls from height, collisions/impacts with vehicles or objects, and contact with sharp materials or tools. It was revealed that a significant number of victims had not received basic and vocational OHS training and that PPE was not available at the time of the accident. It was found that the number of occupational accidents increased with the extension of working hours, that the majority of accidents occurred while the victim was performing their primary job, that almost half of the occupational accidents resulted in the victim's disability rate being 10% or higher, that the reasons for the fault rates given to workers and employers due to the accidents were due to the parties' failure to fulfill their responsibilities specified in Law No. 6331 on Occupational Health and Safety, that occupational accidents could be detected with the evidence obtained even if the employer did not report the occupational accident, and that in the absence of this evidence, occupational accident determinations could not be made or applications were not evaluated as occupational accidents. With all these studies, it was aimed to emphasize the importance of the SSI in terms of the rights and benefits provided due to occupational accidents, to discuss how much the occupational accident statistics in Turkey reflect the reality, and to create a profile of occupational accidents specific to the province of Antalya.
Benzer Tezler
- Sağlık hizmetlerinde ekonomik değerlendirme: Türkiye'de diyaliz ve böbrek transplantasyonu tedavi yöntemlerinin maliyet etkililik analizi
Economic evaluation in health care: Cost-effectiveness analysis of dialysis and kidney transplantation in Turkey
VAHİT YİĞİT
Doktora
Türkçe
2013
HastanelerSüleyman Demirel ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RAMAZAN ERDEM
- Bir eğitim araştırma hastanesinde yataklı servislerde takip edilen COVİD-19 hastalarının maliyet analizi ve maliyeti etkileyenfaktörlerin değerlendirilmesi
Cost analysis and evaluation of factors affecting cost of COVID-19 patients followed up in inpatient services in a training and research hospital in Turkey
ARTUN ONUKER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Ekonomiİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİH KAAN SÖZMEN
- Türkiye'de kronik hastalık yönetimine bir örnek: Diyabetus mellitusa bağlı makrovasküler komplikasyon
An example of chronic disease management in Turkey: Macrovascular complication due to diabetes mellitus
ŞUAYIP BİRİNCİ
Doktora
Türkçe
2023
Sağlık YönetimiÜsküdar ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYDAR SUR
- Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi pediatrik yoğun bakım servislerinde gelişen hastane enfeksiyonlarının maliyet analizi
Cost analysis of hospital acquired infections emerging at pediatric intensive care units of Cerrahpasa Medical Faculty Hospital
SABANUR ÇAVDAR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2015
Halk Sağlığıİstanbul ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜNAY CAN
- Bir üniversite hastanesinde invazif gereçlerle ilişkili hastane infeksiyonlarının maliyet analizi
Cost analysis of hospital infections associated with invasive devices in a university hospital
OSMAN FARUK BAYRAMLAR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
Halk Sağlığıİstanbul ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELMA KARABEY