Behcetü'l-hadâik fî Mev'izati'l-halâik'ın kelime hazinesi üzerine bir inceleme
An analysis on the vocabulary of Behcetü'l-hadâik fî Mev'izati'l-halâik
- Tez No: 953049
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ CEYHUN SARI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 274
Özet
Behcetü'l-hadâik fî Mev'izati'l-halâik'ın Kelime Hazinesi Üzerine Bir İnceleme adlı bu tez çalışması,“karışık dilli eserler”den olan Behcetü'l-hadâik fî Mev'izati'l-halâik'ın kelime hazinesini (söz varlığı), Harezm Türkçesine ait Kısasü'l- enbiyâ, Memlûk Türkçesine ait İrşâdü'l-mülûk ve's-selâtîn, Eski Anadolu Türkçesi metinlerinden Yûsuf u Zelihâ ile karşılaştırılarak“karışık dilli eserler”konusundaki tartışmalara istatistiksel olarak katkı sunmaktadır. XII.-XIII. yüzyılda Anadolu'da yazılan veya istinsah edilen Türkçe eserlerden bazılarının Oğuzcadan farklı özellikler gösterdiği bilinmektedir. Bunlar Türklük biliminde“karışık dilli eserler”olarak adlandırılmıştır. Bu konuda temel olarak üç farklı görüş bulunmaktadır: Bu görüşlerden birincisi, karışık dilli eserlerin Oğuz Türkçesinin bir“geçiş döneminin”ürünleri olduğu görüşüdür. Bu görüşü ilk olarak Reşit Rahmeti Arat“Anadolu Yazı Dilinin Tarihî İnkişafına Dair”adlı yazısında dile getirmiştir. Şinasi Tekin'e ait olan ikinci görüşe göre ise karışık dilli eserler, Orta Asya'dan Anadolu'ya gelen yazarların tamamen Oğuzca bir metin oluşturamaması ve kendi lehçe özelliklerini bu metinlere yansıtmaları neticesinde ortaya çıkmıştır. Üçüncü görüşün sahibi Gerard Doerfer'e göre ise bu eserlerin dili karışık değil, Horasan Türkçesidir. Bu konudaki son görüş ise Cihan Doğan'ın doktora tezinde savunduğu, karışık dilli eserlerin bir Memlûk Temas Lehçesi ürünleri olduğu görüşüdür. Bu tezde dayanak olarak, karışık dilli eserlerin dilsel özelliklerini en iyi yansıtan örnek olarak Behcetü'l-hadâik fî Mev'izati'l-halâik adlı eser seçilmiştir. Asıl çalışmanın yer aldığı inceleme kısmında B.H.'de kullanılan madde başları seçilen eserlerin kelime hazinesiyle karşılaştırılmıştır. Madde başları bir tablo hâlinde karşılıklı olarak incelenmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde ise elde edilen verilerden hareketle B.H.'nin hangi görüşe daha yakın olduğu, hangi görüşe ait metinlere daha uzak olduğu belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis, titled“A Study on the Vocabulary of Behcet al-hadâik fî Maw'izati al-halâik”, analyzes the vocabulary of Behcet al-hadâik fî Maw'izati al-halâik, which is one of the“mixed language works”, It contributes statistically to the discussions on“mixed-language works”by comparing Kısasü'l-enbiyâ in Khwarezm Turkish, Irşâdü'l-mülûk ve's-selâtîn in Mamlûk Turkish, and Yûsuf u Zelihâ in Old Anatolian Turkish. It is known that some of the Turkish works written or copied in Anatolia in the XIIth-XIIIth centuries have different features from Oghuz. These are called“mixed- language works”in Turkic studies. Discussions about their linguistic features have continued to this day. There are basically three different views on this issue: The first of these views is that the mixed-language works are the products of a“transition period”of Oghuz Turkish. This view was first expressed by Reşit Rahmeti Arat in his article“On the Historical Development of Anatolian Written Language”. Later, researchers such as Sadettin Buluç, Mecdut Mansuroğlu, Zeynep Korkmaz, Mustafa Canpolat accepted this view as correct. According to the second view, which belongs to Şinasi Tekin, mixed-language works emerged as a result of the fact that the writers who came to Anatolia from Central Asia could not compose a completely Oghuz text and reflected their own dialectal features in these texts. According to Gerard Doerfer, who holds the third view, the language of these works is not mixed, but Khorasan Turkish. The last view on this issue is the view defended by Cihan Doğan in his doctoral dissertation that the mixed-language works are products of a Mamluk Contact Dialect. As the basis of this thesis, B.H. was chosen as the work that best represents the language features of mixed-language works. In the analysis part of the main study, the headings used in B.H. were compared with the vocabulary of the selected works. The titles of the articles were analyzed mutually in a table. In the conclusion part of the study, based on the data obtained, it is stated which view B.H. is closer to and which view is more distant from the texts belonging to which view.
Benzer Tezler
- Karışık lehçeli eserlerde isim çekim ekleri
Name supplements in mixed language works
ASİYE KADIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıDicle ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURHAN BARAN
- Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde iyelik ve hâl ekleriyle birleşen çekim edatlarının incelenmesi
Examination of prepositions combined with possessive and case suffixes in old Anatolian Turkish texts
İSA TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NİMET KARA KÜTÜKÇÜ
- Eski Anadolu Türkçesinde çatı
The voice of verb in Old Anatolian Turkish
EBRU ALAGÖZ BOYRAZ
Doktora
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA TOPRAK
- Karışık dilli eserlerin söz varlığı
Vocabulary of mixed language works
YAHYA KEMAL BEYİTOĞLU
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM DEMİREL DÖNMEZ
- Eski Anadolu Türkçesinde benzetme yolları ve unsurları
Ways and elements of simile in old Anatolian Turkish
RAVZA KAYGUSUZ
Doktora
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA TOPRAK