Sorumluluk kavramının hukuk felsefesi bağlamında değerlendirilmesi (İrade hürriyeti bağlamında cezai sorumluluğun esası)
The assessment of the concept of responsibility within the context of philosophy of law (The basis of criminal responsibility in the context of freedom of will)
- Tez No: 953122
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SERKAN GÖLBAŞI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bursa Uludağ Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 359
Özet
Gerek felsefe literatüründe gerekse hukuki yazında özgürlük ve sorumluluk kavramları başat, temel kavramlardandır. Özgür olunup olunmadığı meselesi, hâl ve hareketlerden ötürü neden ve ne ölçüde sorumluluk tevcih edilmesi gerektiği sorunu hukuk alanında ve bilhassa ceza hukukunda meşruluğun tesisine dair çözüme muhtaç konulardandır. Bu çalışmada, esasen irade hürriyeti ekseninde cezai sorumluluğun oluşumunu ve kapsamını irdeleme kaygısı güdülmüştür. Genel itibariyle özgürlüğü takip ettiği varsayılan sorumluluk incelemelerinde ilk değerlendirme, hâliyle özgürlük mefhumuna özgülenmiştir. Özgürlük kavramına sunulan yaklaşımların ana çerçevesi, tarihsel bağlamda ve devirlerin temayüz etmiş belli başlı düşünürlerinin meseleye yaklaşımları dâhilinde çizilmiştir. İçsel, karar alma süreçlerine ilişkin kadim irade hürriyeti problemi ayrı bir başlık altında irdelenirken meselenin metafizik boyutu dolayısıyla zaman zaman, bilhassa kötülük problemi bahsinde din felsefesi, teoloji eksenli tartışmalara temas edilmesi zorunluluğu baş göstermiştir. Hukukta sorumluluğun tayininde kilit kavramlardan birini oluşturan nedensellik kavramının felsefi ve hukuki boyutuyla öz bir biçimde tanıtılmasına çalışılmıştır. Ardından sorumluluk kavramının çok büyük ölçüde ceza hukuku bağlamıyla tahliline girişilmiştir. Ceza hukukunun tarihsel gelişiminde, aydınlanma dönemiyle birlikte kusur ve sorumluluk atfedilmesinde psişik ögelerin ön plana çıktığı nazara alındığında bu hususun da irade hürriyeti ile olan bağını ve ilgisini kurmanın niçin zorunluluk arz ettiği anlaşılacaktır. Bu bağ kurma serüveni, adeta insanın kendini tanıma serüvenidir. Pek muhtelif gayelere istinat ettirilen ve ihlalin akabinde öngörülen ceza kavramının esasları, toplumsal etkililiği ve işlevselliği hususları farklı ekollerin görüşleri çerçevesinde irdelenmiştir. Özgürlük, ödev ve dolayısıyla sorumluluk üzerine kafa yoran Kant ve modern hukuk felsefesine analitik çözümlemeleriyle damga vuran hukuki pozitivist Hart'ın görüşleri bağlamında irade hürriyeti ile sorumluluk konularına temas ile çalışma nihayete erdirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Both in philosophical and legal literature, the concepts of freedom and responsibility are dominant and fundamental concepts. The question of whether one is free or not, and the question of why and to what extent one should be held responsible for one's actions and behaviors are issues that need to be resolved in the field of law, especially in criminal law, in order to establish legitimacy. This study is mainly concerned with examining the formation and scope of criminal responsibility on the axis of freedom of will. In examinations of responsibility, which is generally assumed to follow freedom, the first assessment is, as a matter of course, dedicated to the notion of freedom. The main framework of the approaches to the concept of freedom is drawn within the historical context and the approaches of the prominent thinkers of the periods. While the ancient problem of freedom of the will related to internal, decision-making processes is examined under a separate heading, due to the metaphysical dimension of the issue, from time to time, especially in the case of the problem of evil, it has become necessary to touch upon discussions based on philosophy of religion and theology. The concept of causality, which constitutes one of the key concepts in the determination of responsibility in law, has been briefly introduced in its philosophical and legal dimensions. Then, the concept of responsibility is analyzed largely in the context of criminal law. Considering that in the historical development of criminal law, psychic elements came to the forefront in the attribution of fault and responsibility with the enlightenment period, it will be understood why it is imperative to establish the connection and relevance of this issue with freedom of will. The adventure of establishing this connection is almost the adventure of self-knowledge. The principles, social effectiveness and functionality of the concept of punishment, which is based on various purposes and prescribed after the violation, have been analyzed within the framework of the views of different schools. Finally, the study is concluded by touching upon the issues of freedom of will and responsibility in the context of the views of Kant, who pondered on freedom, duty and therefore responsibility, and Hart, a legal positivist who left his mark on modern legal philosophy with his analytical analysis.
Benzer Tezler
- Başkasını koruma: Uluslararası Hukukta koruma sorumluluğu
Protecting the other: Responsibility to protect in International Law
ERHAN KÜÇÜK
- Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin hak, sorumluluk ve katılımcılık bağlamında vatandaşlık bilincine ilişkin görüşlerinin Hammond modeliyle değerlendirilmesi
The evaluation of the views of secondary school 8 th year student on citizenship consciousness in the context of right, responsibility and participation using Hammond's model
FATMA ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimBartın ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇETİN SEMERCİ
- Türkiye'de öğretmenlik meslek etik ilkelerinin uygulanmasına ilişkin okul müdürleri görüşleri
Principals' opinion about implementation of teaching professional ethics in Turkey
HUZUR KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimDüzce ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENGİN ASLANARGUN
- Mergers and acquisitions insurance: assessment of differences in regional uptake across Americas, Emea and Asia from the perspective of Turkish market
Birleşme ve devralmalarda sorumluluk sigortası: Amerika, Avrupa-Orta Doğu-Afrika ve Asya'daki bölgesel farklılıkların Türk sigortacılığı açısından değerlendirilmesi
DENİZ GÜNEY AKKOR
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Hukukİstanbul Bilgi ÜniversitesiBankacılık ve Finans Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BURAK ODER
- Çocuklara özgü ceza muhakemesine hâkim ilkeler kapsamında suça sürüklenen çocuklar hakkında soruşturma evresi
Investigation process about juvenile delinquents under the principles governing criminal procedure peculiar to children
FATIMATÜZZEHRA TULA KOTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PINAR MEMİŞ KARTAL