Geri Dön

Otopark ana planı önceliklendirme modeli için duyarlılık analizi

Sensitivity analysis for the parking master plan prioritization model

PDF İndir

  1. Tez No: 953204
  2. Yazar: UMUT KOCA
  3. Danışmanlar: PROF. DR. HİMMET KARAMAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Jeodezi ve Fotogrametri, Ulaşım, Geodesy and Photogrammetry, Transportation
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Geomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Geomatik Mühendisliği Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 105

Özet

Nüfus artışı ve doğal kaynakların sınırlı hale gelmesi ile günümüz dünyasında koruma ve kullanımı dengeleyen arazi kullanım politikalarının oluşturulması daha önemli hale gelmiştir. Bu doğrultuda, doğal kaynakların çevre politikaları gözetilerek etkin bir şekilde kullanılması ile, sosyal ve ekonomik kalkınmanın sağlanabilmesi için, sağlıklı karar alma stratejilerinin geliştirilmesinin önemi her geçen gün artmaktadır. Kent içi ulaşım sistemlerinin bir parçası olan otoparklar, yoğun trafik yükünün azaltılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu alanlar için en uygun yerin seçimi sadece park verimliliğini artırmakla kalmaz aynı zamanda yol üzerindeki araç sayısını azaltarak caddelerin genişliğini ve trafik akıcılığını da artırır. Ulaşım sistemleri, tüm kentsel kullanım alanlarını birbirine bağlar ve kentin diğer faaliyetlerini doğrudan veya dolaylı olarak etkiler. Bu durumda otoparklar için uygun yer seçimi bir kent için oldukça önemli olduğu söylenebilir. Karar verme, insanı diğer canlılardan ayıran en önemli yeteneklerden biridir. Gün içerisinde farkında olarak veya alışkanlıklarımız doğrultusunda farkında olmayarak çeşitli kararlar veririz. Bu kararların bazıları mekânla ilgilidir. Örneğin, işyerinden eve dönerken hangi güzergâhı izleyeceğimize ya da farklı bir şehirde yapılan bir toplantıya hangi yolları kullanarak gideceğimize karar verdiğimizde, mekânsal kararlar vermiş oluruz. Bazen karar verirken birden fazla kriteri değerlendirmemiz gerekebilir. Farklı bir şehirdeki toplantıya giderken en kısa yolu tercih edip ulaşmaya çalıştığımız yere daha kısa sürede varabilir ya da süreyi ikinci plana atıp, manzaralı yolları seçerek daha keyifli bir yolculuğu tercih etmek isteyebiliriz. Bu tarz problemlerde, seçenekleri göz önünde bulundurarak amacımıza en uygun kararı vermeye çalışırız. Bazı karar problemleri ise daha karmaşıktır. Örneğin bir rüzgâr santralinden en iyi verimi almak için nereye konumlandırılmasının daha uygun olacağına ya da bir zincir marketin daha iyi satış yapabilmesi için yeni şubesinin nereye açılması gerektiğine karar verilebilmesi için, çok daha fazla ölçütün göz önüne alınması gerekir. Bir rüzgâr enerjisi santrali için en uygun yeri seçerken, rüzgâr hızı dağılımı, eğim, enerji nakil hatlarına uzaklık, arazi kullanımı gibi ölçütler önemli iken, zincir market için şube yeri seçiminde konut yoğunluğu, hane harcama tutarı, mahalle bazında işyeri sayısı ve ortalama aylık gelir gibi ölçütler daha önemli olabilir. Karar problemlerinin karmaşıklaşması ve karar süreçlerindeki ölçüt sayısının artması, mantıksal sınamalar yapılmasını, dolayısıyla karar vericinin kendisine en fazla faydayı sağlayacak seçimi yapmasını da zorlaştırmaktadır. Bu durum, konu üzerinde çalışma yapan bilim insanlarını bu tarz problemlerin çözümü için çeşitli yöntemler geliştirmeye yönlendirmiştir. Karar vericinin, birden fazla ölçüte göre çok sayıdaki seçenek arasında, süreç sonucunda elde edeceği en büyük faydayı sağlayabileceği seçimi yapabilmesine yardımcı olmayı amaçlayan analiz süreçleri, günümüzde çoğu problemin çözümünde etkin bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Çok Ölçütlü Karar Verme (ÇÖKV) metotları olarak adlandırılan bu yöntemlerden çok sık kullanılanlarından bir tanesi de Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) yöntemidir. Bir dizi alternatif arasından önem derecesine göre seçim yapılmasını sağlayan AHS, problemin amaç, ölçütler, alt ölçütler ve seçenekler hiyerarşisi üzerinden çözülmesine olanak sağlar. Hem nesnel hem de öznel olgu ve düşüncelerin karar süreçlerine dâhil edilmesine imkân veren bir yöntemdir. Bilgisayar sistemlerindeki gelişmeler ve internet altyapısındaki iyileşmeler, Coğrafi Bilgi Sistemlerinin (CBS) gelişmesini ve farklı disiplinlerde kullanımının yaygınlaşmasını sağlamıştır. Konumsal verinin toplanmasına, depolanmasına, işlenmesine, analiz edilmesine ve sunulmasına olanak sağlayan CBS, Karar Destek Sistemleri (KDS) ile bütünleşmiş bir şekilde çalışarak mekânsal problemlerin çözümünde ve alınacak kararlarda kolaylaştırıcı bir rol üslenmektedir. Bu nedenle günümüzde çeşitli sektörlerde hizmet veren çoğu kamu kurumu ve özel kuruluş, CBS'yi veri saklama, sunma ve analiz etme işlemlerinin yanında, karar almayı gerektiren durumlarda da yardımcı bir araç olarak kullanmaktadırlar. Yer seçimi gibi mekânsal karar verme problemleri, genellikle karmaşık bir yapıya sahiptir. Uygun karar verme stratejilerinin geliştirilebilmesi için problem açıkça tanımlanmalı ve sonucu etkileyecek tüm faktörler hesaba katılmalıdır. CBS, mekânsal analizde büyük bir esneklik sağlamasına rağmen mekânsal sorgulama ve görselleştirme, karmaşık karar problemlerinin çözülmesinde sınırlı bir kapasiteye sahiptir. Bu nedenle mekânsal karar problemlerinin çözümünde CBS, ÇÖKV yöntemleri ile birlikte kullanılmaktadır. Bununla birlikte yer seçimi kararlarında kullanılan model sonuçları çeşitli belirsizliklere açıktır. Hesaplamalı modeller, gerçek dünya problemlerinin basitleştirilmiş matematiksel temsilinin oluşturulması için kullanılır. Bir modelin girdi değişkenlerindeki bilgi eksikliği ya da ölçümlerden kaynaklanan hatalar, modelin sonucunda tutarsızlıklara neden olabilir. Bu durum modelin güvenilirliğinin de sorgulanmasına neden olur. Güvenilirliği yüksek bir modelin geliştirilebilmesi için modelin girdilerindeki belirsizliklerinin göz önünde bulundurulması gerekir. Duyarlılık analizi, bir modelin çıktısındaki belirsizliklerin, model girdisindeki farklı belirsizlik kaynaklarına nasıl paylaştırılabileceğinin incelenmesi olarak tanımlanmaktadır. Modelde kullanılan girdilerdeki olası değişikliklere modelin tepkisini nitel veya nicel olarak inceleyerek modelin tahminini iyileştirdiği için faydalı bir analiz olarak nitelendirilmektedir. Bu tez çalışmasında, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), Ulaşım Dairesi Başkanlığı, Ulaşım Planlama Müdürlüğü'nün“İstanbul Otopark Alanları Planlaması ve Uygulama Stratejilerinin Geliştirilmesi”(2022) çalışması kapsamında geliştirilen“Otopark Ana Planı Önceliklendirme Modeli”incelenmiş, ilgili çalışma kapsamında geliştirilen önceliklendirme modelinde belirlenen önceliklendirme ölçütleri ÇÖKV yöntemlerinden biri olan AHS yöntemi ile yeniden ağırlıklandırılmış, CBS ortamında yeni bir önceliklendirme haritası oluşturulmuş ve oluşturulan önceliklendirme modelinde kullanılan ölçütlerin modelin tamamına olan etkisi duyarlılık analizi ile sınanmaya çalışılmıştır.

Özet (Çeviri)

With population growth and limited natural resources, it has become more important to establish land-use policies that balance protection and use in today's world. In this direction, the importance of developing sound decision-making strategies is increasing day by day to effectively use natural resources by considering environmental policies and ensuring social and economic development. Parking lots, which are part of urban transportation systems, play an important role in reducing the heavy traffic load. Choosing the most suitable location for these areas not only increases parking efficiency but also increases the width of streets and traffic flow by reducing the number of vehicles on the road. Transportation systems connect all urban usage areas and directly or indirectly affect other activities of a city. In this case, choosing a suitable location for car parks is very important for a city. Decision-making is one of the most important abilities that distinguishes humans from other living things. During the day, we make various decisions consciously or unconsciously. Some of these decisions are directly related to the place. For example, we make spatial decisions when we decide which route to take on the way home from work or which way to go to a meeting in a different city. In some cases, we may need to consider more than one criterion when making a decision. When we go to meet in a different city, we can choose the shortest route and arrive at the destination in a shorter time, or we can have a more enjoyable journey by choosing scenic routes. In such cases, we try to make the most appropriate decision for our purpose by considering the criteria. Some decision problems are more complex. For example, it may be necessary to decide where it would be more appropriate to locate a wind turbine to achieve the best efficiency. Or a chain store may need to decide where to open a new branch to increase sales. In such cases, more criteria need to be considered. When choosing the most suitable location for the wind farm, criteria such as wind speed distribution, slope, distance to energy transmission lines, and land use can be considered. In the selection of the marketplace, criteria such as the density of housing, the amount of expenditure, and the number of workplaces are important. Depending on the type of problem, the criteria taken into account while making a decision vary. The complexity of decision-making problems and the increase in the number of criteria make it difficult for the decision-maker to make the best decision. This situation has led scientists working on the subject to develop various methods for solving such problems. Analysis processes, which aim to enable the decision-maker to choose between a large number of alternatives according to more than one criterion, are used as an effective method in the solution of most problems. One of these methods called Multi-Criteria Decision Making (MCDM) techniques, is the Analytical Hierarchy Process (AHP) method. AHP, which enables selection among several alternatives according to the degree of importance, allows the problem to be solved through the hierarchy of purpose, criteria, sub-criteria, and alternatives. It is a method that allows both objective and subjective facts and thoughts to be included in decision processes. Developments in computer systems and improvements in internet infrastructure have led to the development of Geographic Information Systems (GIS) and its widespread use in different disciplines. GIS, which enables the collection, storage, processing, analysis, and presentation of spatial data, works integrated with Decision Support Systems (DSS) and facilitates the solution of spatial decision problems. Therefore, today, public institutions and private companies serving in various sectors use DSS and GIS together in situations that require spatial decision-making. Spatial decision-making problems, such as site selection, are often complex. The problem must be clearly defined and all factors that will affect the outcome must be taken into account so that an appropriate decision-making strategy can be developed. Although GIS provides great flexibility in spatial analysis, spatial inquiry and visualization have limited capacity in solving complex decision problems. For this reason, GIS is used together with MCDM methods in the solution of spatial decision problems. However, the model results used in site selection decisions are open to various uncertainties. Models are used to create simplified mathematical representations of real-world problems. Errors in the model's input parameters can cause inconsistencies in the model's results. This situation causes the reliability of the model to be questioned. To develop a reliable model, the uncertainties of the input parameters must be taken into account. Sensitivity analysis is defined as the study of how to allocate the uncertainties in the output of a model to the different sources of uncertainty in the model input. It is considered a useful analysis as it improves the prediction of the model by examining the model's response to changes in the input parameters, either qualitatively or quantitatively. In this study, the“Parking Master Plan”, which was prepared to solve the parking problem of Istanbul, and the“Prioritization Model”developed within the scope of this study were examined. The weights of the parameters used in the model were changed in certain amounts and the effects of the model on the output data were interpreted. In the first chapter, the works to be done and the basic concepts are defined in general terms. In the second part, the subject of location selection for car parks has been examined. After the concept of site selection has been examined historically, the issue of location selection for parking areas has been examined and supported by research examples from the literature. In the third chapter, the subject of Spatial Decision Support Systems (SDSS) has been examined. The definition of GIS has been made and its relationship with DSS has been tried to be explained. In the fourth chapter, AHP is explained and how a decision problem can be solved through hierarchies is examined. In the fifth chapter, the“Prioritization Model”and the concepts used in this model are presented. In the sixth chapter, the subject of“Sensitivity Analysis”is examined and it is investigated how the changes in the input parameters of a mathematical model affect the result. In the seventh chapter, a new prioritization map was created and compared with the prioritization map created for the“Parking Master Plan”. In addition, sensitivity analysis was performed for the prioritization model developed. In the last section, all of the studies carried out within the scope of the thesis are interpreted.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    562928

    Yol üstü ve yol dışı otoparkların analizi:Üsküdar İlçesi örneği

    Analysis of on-street and off-street car parks:Üsküdar district case study

    REYHAN FİLİZFİDAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Ulaşımİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİ OSMAN ATAHAN

  2. Tez No

    467585

    Yeni kurulan büyükşehirlerde kentiçi ulaşım sorunlarına yapısal açıdan bir değerlendirme: Balıkesir örneği

    Constructional survey of the urban transportation of newly established metropolitan municipalities: The evaluation of Balıkesir

    AYDIN KARACA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Trafikİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ADEM ESEN

  3. Tez No

    433902

    Akıllı kent yönetiminde ulaşım hizmetlerine yönelik konumsal karar destek araçlarının geliştirilmesi: İstanbul örneği

    Developing spatial decision support tools regarding transportation services in smart city management: Istanbul case

    DENİZ SAĞLAM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ARİF ÇAĞDAŞ AYDINOĞLU

  4. Tez No

    55157

    Alış-veriş merkezleri hipermarket planlamasında ulaşım-trafik öğelerinin belirlenmesi ve Ankara'da hipermarketlerde örneklenmesi

    Başlık çevirisi yok

    ŞENOL ALPARSLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1996

    TrafikGazi Üniversitesi

    PROF.DR. YALÇIN EROL

  5. Tez No

    200256

    Parking management strategies for sustainable transportation: Case study for istanbul

    Sürdürebilir ulaşıma uygun otopark yönetim stratejileri: İstanbul uygulaması

    EDİSON BARHANİ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2007

    UlaşımBoğaziçi Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. GÖKMEN ERGÜN

Geri Dön