Galaktik küresel kümelerin galaktik disk ile etkileşimlerinin incelenmesi
Examining the interactions of galactic globularclusters with the galactic disc
- Tez No: 953492
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGECAN ÖNAL TAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Astronomi ve Uzay Bilimleri, Astronomy and Space Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Astronomi ve Uzay Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Astronomi ve Uzay Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 91
Özet
Bu yüksek lisans tez çalışmasında, Samanyolu Galaksisi'ndeki küresel kümelerin Güneş civarındaki disk yıldızları üzerindeki olası etkileri incelenmiştir. Araştırmada, literatürdeki en güncel küresel küme verileri olan Vasiliev ve Baumgardt (2021) kataloğu temel alınmıştır. Söz konusu katalogda yer alan 162 Galaktik küresel kümenin astrometrik verileri Gaia DR3'ten (Gaia İşbirliği, 2023), tayfsal parametreleri ve kütleleri Baumgardt ve Vasiliev (2021)'den, uzaklık bilgileri Baumgardt ve Vasiliev (2021)'den, metal bollukları ise Baillin ve von Klar (2022) kaynağından elde edilmiştir. ˘ Çalışmada kullanılan yıldız verileri, APOGEE DR17 (Abdourraouf22) kataloğundan sağlanmıştır. Bu veri seti, yıldızların Gaia DR3'teki astrometrik ölçümleri ve AstroNN (Leung ve Bovy, 2019) tarafından bir nöral network ile hesaplanan hassas uzaklık ve yaş bilgileriyle eşleştirilmiştir. Araştırmanın ilk aşamasında, tüm küresel kümelerin yörüngeleri hesaplanmıştır. Bunun için McMillan potansiyeli kullanılarak Samanyolu'nun çekimsel alanı modellenmiş ve küresel kümelerin dinamik yörüngeleri belirlenmiştir. Bu analiz sonucunda, 162 küresel kümeden yalnızca 64'ünün çalışmamıza uyacak şekilde Galaktik diski geçtiği tespit edilmiştir. Çalışmanın temel odak noktası, disk yıldızlarının son 1 milyar yıl (Gyıl) içinde küresel küme geçişlerinden etkilenip etkilenmediğinin araştırılmasıdır. Bu amaçla N-body simülasyonları gerçekleştirilmiştir. İlk olarak, galaktik çekim alanı yalnızca yıldızlar için uygulanmış, küresel kümeler hesaba katılmamıştır. Daha sonra, küresel kümelerin etkisi de dahil edilerek simülasyonlar tekrarlanmıştır. Her iki senaryoda da, 1 Gyıl boyunca 100 milyon yıllık (Myıl) adımlarla hız dispersiyonları hesaplanmıştır. Analizler, hız dispersiyonlarının zaman içinde artış gösterdiğini ortaya koymuştur. Bu artışın özellikle yıldız yaşının artmasıyla doğru orantılı olduğu tespit edilmiştir. Öte yandan tayf türü ve ışıma gücü sınıfı ayrımları özellikle yıldız yaşlarının, metal bolluğu dağılımlarının ve Galaktik popülasyon ayrımı gibi durumlarının dikkate alınmasını gerektirmektedir. Bu sonuçlar, küresel kümelerin Galaktik disk yıldızlarının dinamik evrimi üzerinde ölçülebilir bir etkiye sahip olabileceğine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
This master's thesis investigates the potential effects of Galactic globular clusters on disk stars in the vicinity of the Sun. For this purpose, the most up-to-date globular cluster catalog in the literature, Baumgardt & Vasiliev (2021), was used as the primary reference. The catalog provides astrometric parameters from Gaia DR3 (Gaia Collaboration, 2023), spectroscopic parameters and masses from Baumgardt & Vasiliev (2021), distances from Vasiliev & Baumgardt (2021), and metallicity values from XX. The stellar data were obtained from the APOGEE DR17 (Abdurrouf et al., 2022) catalog, a high-resolution, high signal-to-noise spectroscopic sky survey in the near-infrared. These data were cross-matched with Gaia DR3 astrometric parameters and supplemented with precise distances and ages derived from the AstroNN (Leung ve Bovy, 2019) catalog using a neural network approach. The study first reconstructed the orbits of all known globular clusters in the Milky Way. Using input parameters from the selected catalogs, the realistic trajectories of the clusters were computed within the gravitational potential of the Galaxy, modeled with the McMillan potential. This preliminary analysis revealed that only 64 out of 162 globular clusters pass through the Galactic disk. The core of the research focused on whether disk stars have been perturbed by cluster passages within the last 1 Gyr. To examine this, N-body simulations were conducted. Initially, the gravitational field representing the entire Galaxy was applied only to the stars, excluding globular clusters. The simulations were then repeated, this time including the gravitational influence of the clusters. To assess the results, velocity dispersions were calculated at 100 Myr intervals over the 1 Gyr timespan. The analyses revealed that the velocity dispersions increase with time. This increase was found to be directly proportional to the increase in stellar age. On the other hand, spectral type and radiative power class distinctions require consideration of stellar ages, metal abundance distributions and Galactic population separation. The analyses showed a general increase in velocity dispersion from the past to the present, suggesting that globular cluster interactions may have a measurable dynamical impact on disk stars over cosmic time. These findings contribute to understanding the role of globular clusters in shaping the kinematic evolution of the Galactic disk.
Benzer Tezler
- Küresel kümeler gökada bağlantısı
Globular clusters galaxy connection
MUKADDES ZEHRA KUNT
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Astronomi ve Uzay BilimleriErciyes ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. İBRAHİM KÜÇÜK
- Seçilmiş galaktik açık yıldız kümelerinin dinamik evrimi
Dynamical evolution of selected galactic open star clusters
ORHAN GÜNEŞ
Doktora
Türkçe
2013
Astronomi ve Uzay Bilimleriİstanbul ÜniversitesiAstronomi ve Uzay Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YÜKSEL KARATAŞ
- Astrofiziksel laboratuvarlar olarak yakın ve rölativistik çift ve çoklu sistemler: Küme ve alan yıldızları
Close and relativistic binary and multiple systems as astrophysical laboratories: Clusters and field stars
DOLUNAY KOÇAK
Doktora
Türkçe
2023
Astronomi ve Uzay BilimleriEge ÜniversitesiAstronomi ve Uzay Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADRİ YAKUT
- Effects of the troposphere delay mapping functions and the elevation cut off angles on the time series of station and radio source coordinates as well as earth orientation parameters as estimated from the observations of the VLBI technique
VLBI tekniği ölçülerinden kestirilen istasyon ve radyo kaynağı koordinatları ile birlikte yer yönelim parametreleri zaman serilerine troposfer sinyal gecikmesi izdüşüm fonksiyonları ve yükselim kesme açılarının etkileri
BURAK KOF
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Jeodezi ve FotogrametriHacettepe ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KAMİL TEKE
- Güneş komşuluğundaki orta tayf türündeki metalce fakir yıldızların tayfsal, kinematik, yörünge dinamik ve galaktik köken analizleri
Spectral, kinematic, orbital dynamics and galactic origin analyses of metal-poor stars of intermediate spectral type in the solar neighborhood
NUR ÇINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Astronomi ve Uzay BilimleriAkdeniz ÜniversitesiUzay Bilimleri ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TİMUR ŞAHİN