Geri Dön

Kıbrıs Halk Müziği ve Türk Halk Müziğinde tespit edilen ortak eserlerin karşılaştırmalı incelemesi

A comparative analysis of commonly identified pieces in Cyprus Folk Music and Turkish Folk Music

PDF İndir

  1. Tez No: 953868
  2. Yazar: GİZEM YÜCEL
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞİRİN KARADENİZ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Müzik, Music
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Müzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Müzik Teorisi ve Kompozisyon Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 109

Özet

Kıbrıs, tarihsel süreç boyunca birçok medeniyetin, kültürün ve siyasal otoritenin etkisi altında kalmış; bu yönüyle Doğu Akdeniz'in en önemli kültürel geçiş noktalarından biri olmuştur. Ada, tarih boyunca Fenikeliler, Romalılar, Bizanslılar, Venedikliler, Osmanlılar ve Britanyalılar gibi farklı uygarlıkların yönetiminde bulunmuş, bu durum kültürel dokusuna çok katmanlı ve zengin bir yapı kazandırmıştır. Özellikle coğrafi konumu itibarıyla hem Doğu hem de Batı dünyası arasında bir köprü görevi üstlenen Kıbrıs, yüzyıllar boyunca çeşitli kültürel etkileşimlerin merkezinde yer almıştır. Kıbrıs'ın bu çok katmanlı tarihsel arka planı, adanın kültürel mozaiğini derinleştirmiş ve onu farklı kültürel öğelerin bir arada var olduğu özgün bir yapı hâline getirmiştir. Ancak, 20. yüzyılın ikinci yarısında yaşanan siyasal gelişmeler, özellikle 1974 sonrası adanın kuzeyi ve güneyi olarak fiili bir şekilde ikiye bölünmesi, Kıbrıs'ın kültürel kimliği üzerinde derin izler bırakmıştır. Söz konusu bölünme, sadece siyasal ve toplumsal yapıyı değil, aynı zamanda kültürel ve sanatsal üretimi de doğrudan etkilemiştir. Bu dönemde adaya Türkiye'den gerçekleşen göçler, özellikle Kuzey Kıbrıs'ta kültürel yapının yeniden şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Türkiye'den göç eden topluluklar, beraberlerinde kendi geleneksel müzik repertuvarlarını ve icra pratiklerini getirmiş; bu durum, Kıbrıs Türk toplumunun müzikal kimliğinin yeniden inşasında belirleyici olmuştur. Geleneksel Türk Halk Müziği unsurları, yerel Kıbrıs müzik unsurlarıyla etkileşime girerek hem geleneksel hem de modern tınıların bir arada bulunabildiği melez bir yapı ortaya çıkarmıştır. Bu yapı, yalnızca melodik ya da ritmik öğeleri değil, aynı zamanda sözlü kültür ürünlerini, çalgı kullanım biçimlerini ve icra tekniklerini de kapsayan bütüncül bir müzikal etkileşim süreci olarak değerlendirilebilir. Kıbrıs'ın müzikal kimliği, bu tarihsel ve sosyo-kültürel süreçlerin etkisiyle şekillenmiş olup, hem Kıbrıs Türk Halk Müziği hem de Kıbrıs Rum Müziği bağlamında çeşitli geleneksel unsurları bünyesinde barındırmaktadır. Her iki müzik geleneği de tarih boyunca adada hüküm süren kültürel çeşitliliğin bir yansıması niteliğindedir. Özellikle Kıbrıs Türk Müziği içerisinde, hem Osmanlı mirasının hem de Türkiye'den gelen göçlerle taşınan Anadolu müzik geleneklerinin etkisi açık biçimde gözlemlenebilmektedir. Yapılan saha çalışmaları ve arşiv taramaları sonucunda, adada Türkiye menşeli Türk Halk Müziği repertuvarına ait çok sayıda varyantın varlığı tespit edilmiştir. Bu varyantlar kimi zaman müzikal varyant kimi zamanda söz varyantı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bazı eserlerde ise bu varyasyonlar, hem melodik hem de sözel düzeyde birlikte görülmektedir. Tespit edilen bu varyantlar, Kıbrıs'taki müzik kültürünün yalnızca dış etkilerle şekillenmediğini; aynı zamanda yerel yorumlar, hafıza aktarımı ve icra pratikleri yoluyla yeniden üretildiğini göstermektedir. Bu bağlamda, Kıbrıs Türk Müziği hem tarihsel göç hareketlerinden hem de adanın kendi iç dinamiklerinden beslenen, çok yönlü bir kültürel ifade alanı olarak değerlendirilmelidir. Çalışma kapsamında ele alınan eserler ve varyantlar, bu müzikal çoğulluğun somut örnekleri olarak analiz edilmekte ve Kıbrıs'ın kültürel belleği açısından önemli veriler sunmaktadır. Bu tez hem Kıbrıs Halk Müziğinde hem de Türk Halk Müziğinde tespit edilen ortak eserlerin müzikal değişimlerini, benzerlik ve farklılıklarını tespit ederek analiz etmeyi aynı zamanda literatürdeki yerlerini tarihsel olarak incelemeyi amaçlamaktadır. Tespit edilen eserlerin notaları, Kıbrıs kaynaklarında Tampere sistemine göre düzenlenmiş olup, eser analizlerinde bütünlüğün sağlanabilmesi amacıyla bu eserler, Türk Halk Müziği repertuvarındaki karar sesine uygun olarak yeniden notaya alınmıştır. Söz konusu eserler Türk Müziği teorileri açısından değerlendirilerek iki coğrafyadaki varyantları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.

Özet (Çeviri)

Cyprus has historically been influenced by numerous civilizations, cultures, and political authorities, making it one of the most important cultural crossroads in the Eastern Mediterranean. Throughout history, the island was governed by various civilizations such as the Phoenicians, Romans, Byzantines, Venetians, Ottomans, and the British, which endowed its cultural fabric with a multilayered and rich structure. Particularly due to its geographical location, Cyprus has acted as a bridge between Eastern and Western worlds, positioning it at the center of various cultural interactions over centuries. This historically complex background has deepened Cyprus's cultural mosaic, transforming it into a unique structure where multiple cultural elements coexist. However, the political developments in the second half of the 20th century—especially the de facto division of the island into north and south after 1974—have left profound marks on the island's cultural identity. This division has not only affected the political and social structures but has also directly influenced cultural and artistic production. During this period, migrations from Turkey to Cyprus played a significant role in reshaping the cultural structure, particularly in Northern Cyprus. Communities migrating from Turkey brought their traditional music repertoires and performance practices, which significantly influenced the reconstruction of the Turkish Cypriot musical identity. The interaction of Traditional Turkish Folk Music elements with local Cypriot musical features gave rise to a hybrid structure where traditional and modern sounds coexist. This structure encompasses not only melodic or rhythmic elements but also oral culture products, instrumental usage patterns, and performance techniques, forming a holistic process of musical interaction. Shaped by historical and socio-cultural processes, Cyprus's musical identity incorporates various traditional elements from both Turkish Cypriot and Greek Cypriot music traditions. These traditions reflect the cultural diversity that has historically prevailed on the island. Especially within Turkish Cypriot music, the influence of both Ottoman heritage and Anatolian music traditions introduced through migration from Turkey is clearly observable. Literature reviews have revealed the existence of numerous variants belonging to the Turkish Folk Music repertoire of Turkish origin found on the island. These variants sometimes appear in musical or lyrical forms, and in some cases, both simultaneously. These identified variants demonstrate that the musical culture in Cyprus has not been shaped solely by external influences but has also been reproduced through local interpretations, memory transmission, and performance practices. Moreover, the cultural transmission is not limited to musical variants; traditional dances and manis (a unique form of oral tradition) also play a vital role in this cultural continuity. The rhythmic patterns and dramatic elements transmitted through folk dances interact with the local musical repertoire, playing a key role in cultural identity construction and intergenerational transmission. Similarly, manis in Turkish Cypriot folk culture serve as poetic expressions of both individual emotions and societal events, keeping oral memory alive. Thus, both folk dances and manis function as effective tools in shaping and culturally contextualizing the variants of the Turkish Folk Music repertoire in Cyprus. From the perspective of compilation studies, the first systematic efforts to document folk culture in Cyprus largely began with the music accompanying folk dances. This highlights the central place of folk dances in cultural memory and their importance in identifying musical heritage. The compilation of these dance tunes enabled the recording of not only melodic structures but also oral narratives, performance practices, and local cultural elements. Similarly, manis were among the first elements addressed in compilations, offering crucial insights into daily life, belief systems, emotional expressions, and historical memory. Through these compilation activities, the music of folk dances and manis in Cyprus has been documented both orally and aurally, thereby allowing for academic monitoring of cultural interaction, transmission, and reproduction processes. The identified variants have been associated both with the deeply rooted written musical tradition in Turkey and with the newer folk music structures that developed in Cyprus following migration. In Turkey, folk melodies have been systematically recorded through long-standing compilation and notation efforts, resulting in a more stable and theoretically grounded musical memory. In contrast, in Cyprus, the transmission of folk music has largely relied on oral culture and social memory, leading to formal differences in musical variants, which is an expected outcome. When the Cypriot Folk Music repertoire is examined musically, it is evident that the works are predominantly transcribed using the Western music system. This preference is rooted not only in technical considerations but also in the local performance traditions and the historical structure of music education on the island. In Turkey's folk music tradition, the bağlama plays a central role in the transmission and performance of melodies, whereas in Cyprus, this role has largely been assumed by the violin. While the bağlama reflects the unique tonal systems and performance practices of Turkish folk music, the widespread use of the violin in Cyprus has brought musical expressions closer to Western tonal patterns. Consequently, the violin-based performance of folk melodies in Cyprus has led to their melodic structures gradually approaching Western tonality and being notated in harmony with the Western music system. This orientation has been reinforced not only by instrumental choices but also by the institutionalization of music education around Western music traditions on the island. Many music teachers and performers in Cyprus have a Western music-based background, which has naturally led to the use of Western notation in transcribing local melodies. Therefore, the documentation of Cypriot Folk Music is directly shaped by the structural characteristics of musical practice, instrumental culture, and the influence of music education. Evaluating Cyprus's musical structure reveals that the cultural interactions initiated during the Ottoman Empire and continuing to the present form the basis of its musical tradition. In the context of traditional dance music, the continuity with the Ottoman-Turkish musical tradition can be observed not only abstractly but also concretely through musical examples. Instrumental tunes such as sirto and mandıra included in this study are among the most prominent examples of this interaction; in terms of melodic structure, rhythmic patterns, and performance styles, they largely overlap in both geographies. The survival of such works in Cyprus demonstrates that the island's musical practice has not been confined to local production but has, in fact, intersected with Anatolian musical traditions throughout history. The traceable modal structures in these melodies are less a result of direct transmission of the makam system and more an outcome of specific pieces bearing its influence embedding themselves in the musical memory. In this context, Turkish Cypriot dance music serves as strong evidence of the cultural and musical interaction between Cyprus and Anatolia, even in the post-Ottoman period. In conclusion, the Cypriot Folk Music repertoire represents a multi-faceted cultural expression that draws from traditional Turkish folk music forms while being shaped by the island's own social, cultural, and musical dynamics. Based on the comparative analysis of shared works, this study demonstrates that Cypriot Folk Music is not merely an extension or regional variant of the Turkish folk music tradition, but rather a comprehensive and independent musical culture with its own performance styles, variation structures, instrumental preferences, and oral culture elements. Especially, folk dances and manis—key components of oral transmission on the island—have played crucial roles in preserving musical memory and ensuring intergenerational continuity. Manis serve as poetic expressions of personal and collective experiences, while folk dances provide a rhythmic and dramatic space where music and body merge. Both elements have directly contributed to the formation of musical variants. This thesis aims to analyze the musical transformations, similarities, and differences in the shared works identified in both Cypriot and Turkish Folk Music, while also examining their historical placement in the literature. The scores of the shared works identified in this study were initially transcribed in Cypriot sources using the Tampere system. For consistency in the analyses, these works have been re-notated according to the final pitches used in the Turkish Folk Music repertoire. The selected pieces were analyzed through the lens of Turkish music theory, and the variants from both regions were compared. Additionally, the study seeks to explore the role of music in cultural transmission and the formation of collective memory. The centuries-long historical and cultural interactions between Cyprus and Anatolia have created a foundation for the reciprocal shaping of musical forms. The analyzed works in this context provide concrete examples of such interactions, revealing the musical dimension of cultural continuity from past to present. This study aims to contribute both to the field of musicology and to cultural heritage research.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    310959

    Kemana uyarlanmış halk ezgilerinin keman eğitiminde kullanılması

    The use of folk tunes adapted for violin education

    ALEV MÜEZZİNOĞLU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    MüzikGazi Üniversitesi

    Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. FERDA GÜRGAN ÖZTÜRK

  2. Tez No

    107330

    Geçmişten günümüze Kıbrıs'ta Türk müziği

    Başlık çevirisi yok

    CEM KAFKAS

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    Müzikİstanbul Teknik Üniversitesi

    Temel Bilimler Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ. FATMA GÖKDEL

  3. Tez No

    802045

    TRT Türk Halk Müziği repertuvarının değerler eğitimi, müzikal boyutlar ve müzik derslerinde kullanılabilirliği açısından incelenmesi

    Examination of TRT Turkish Folk Music repertoire in terms of values education,musical dimensions and usage in music lessons

    SERAP YAĞMUR İLHAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve Öğretimİnönü Üniversitesi

    Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERSAN ÇİFTCİ

  4. Tez No

    965477

    Kıbrıs'ta yaşayan Türk ve Rum toplumlarında çokkültürlülüğün müziksel boyutu: 'Kıbrıs Havaları Derneği' örneği

    The musical dimension of multiculturalism in Turkish and Greek societies living in Cyprus: The example of 'Cyprus Songs Association'

    NERİMAN SUNİSİOĞLULARI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    MüzikEge Üniversitesi

    Türk Müziği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İLHAN ERSOY

  5. Tez No

    485408

    Kıbrıs Doğu Mesarya Bölgesi (Mesarga Ovası)kına gecesi geleneğinde müzik

    Musi̇c i̇n the Cyprus East Mesarya Regi̇on's (Mesarga Plai̇n)henna ni̇ght tradi̇ti̇on

    NERİMAN SUNİSİOĞLULARI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Halk Bilimi (Folklor)Ege Üniversitesi

    Temel Bilimler Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İLHAN ERSOY

Geri Dön