Anlatıbilim yöntemiyle Huzur, Sevincini Bulmak ve Benim Adım Kırmızı
A narratological approach to Huzur, Sevincini Bulmak and Benim Adım Kırmızı
- Tez No: 953949
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET KOÇAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 418
Özet
Çalışma, Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Huzur, Mustafa Kutlu'nun Sevincini Bulmak, Orhan Pamuk'un Benim Adım Kırmızı anlatılarını; anlatıcı, odaklanma, karakter ve karakterleştirme düzlemlerinde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Gerard Genette'in anlatıcı tipolojisi ve odaklanma modelleri çalışmanın yapısal, metodolojik temelini oluştururken anlatıların temsil düzeyine ilişkin değerlendirmelerde Wolf Schmid'in ideolojik bakış açısı kavramı ile Mihail Bahtin'in çok seslilik ve diyalojik yapı kuramlarından yararlanılmıştır. Karakter çözümlemelerinde E.M. Forster'ın düz ve yuvarlak karakter ayrımı yanında post-klasik anlatı kuramcıları olan Monika Fludernik ve Uri Margolin'in temsil ve bilişsellik temelli yaklaşımları da kullanılmıştır. Anlatı birimleri arasındaki ilişkiler, yazarın epistemolojik duruşu ve anlatı stratejileri bağlamında değerlendirilmiş; odaklanma biçimleri ile karakter sunumu arasındaki korelatif bağlar ortaya konmuştur. Böylece klasik ve post-klasik anlatıbilimsel kavramların harmanlandığı bütüncül bir anlatı çözümleme modeli geliştirilmiştir. Anlatıbilim ile ilgili önceki çalışmalara bakıldığında alanla alakalı az sayıda çalışmanın yapıldığı görülür. Bu çalışmalar içerisinde de teorinin pratikte kullanılması açısından, farklı eserlerin karşılaştırılarak anlatıbilim kuramının kullanılmadığı görülür. Bu durum, doğrudan farklı noktaları ciddi bir şekilde ön planda olan anlatılar üzerinden anlatının dehlizlerinin bütüncül bir şekilde aydınlatılamamasına, anlatının ne denli farklılıklarla ortaya çıkabilen bir organizma olduğu gerçeğini pratikte gösterememeye neden olmuştur. Anlatı pek çok varlık gibi çok katmanlıdır ve her bir katman diğerleri ile korelatif bir ilişki içerisinde kendi biricik durumunu saklar. Bu noktada tek bir katmana yahut rahat görünen katmana bakıp anlatının doğasına dair genel yargılarda bulunmak hatalı olacaktır. Bu çalışmada, aynı gibi gözüken anlatı birimi (odaklanma, anlatıcı tipolojisi, karakterleştirme vb.) unsurlarının, derin planda ne denli farklı göndergeleri olabileceği vurgulanıp aynılık-farklılık kavramlarına dair yenilikçi bakış açıları getirilmiştir. Odaklanma biçimleri, anlatıcı tipleri, karakterleştirme teknikleri arasındaki korelatif ilişkiler klasik anlatıbilim araçları kullanılarak bazı noktalarda eleştirel kuramlar ve postklasik yaklaşımlar ışığında incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
This study analyzes Huzur by Ahmet Hamdi Tanpınar, Sevincini Bulmak by Mustafa Kutlu, and My Name is Red by Orhan Pamuk in terms of narrator, focalization, character, and characterization. The structural framework is built on Gérard Genette's typology of narrators and focalization models, while the representational dimension draws on Mikhail Bakhtin's theories of dialogism and polyphony, as well as Wolf Schmid's notion of ideological perspective. For character analysis, the study integrates E.M. Forster's flat/round character distinction with postclassical approaches by Monika Fludernik and Uri Margolin, emphasizing cognitive and representational dynamics. The relationships among narrative units are explored with regard to the authors' epistemological positions and narrative strategies. The analysis reveals how different focalization modes and character constructions interact, demonstrating that similar narrative elements can signify divergent ideological or structural functions depending on context. Thus, a model of analysis emerges that bridges classical and postclassical narratology. A survey of existing research shows that comparative, theory-driven analyses remain scarce, particularly those capable of uncovering the deep, multilayered nature of narrative. As narrative consists of interconnected layers, reducing it to a single or superficial dimension risks overlooking its complexity. This study argues that concepts like narrator type, focalization, character and characterization—though often treated as fixed categories—can signal fundamentally different narrative intentions when studied comparatively. In doing so, it contributes new insights into how narratives function as dynamic, heterogeneous organisms and offers fresh perspectives on the tension between similarity and difference through an integrated narratological approach.
Benzer Tezler
- Türk sinemasında kadın yönetmenlerin ana akım dışı filmlerinde kadının mekanda temsili: Özne(s)neleştirilmiş kadınların feminist film kuramı çerçevesinde çözümlenmesi (2000-2012)
Başlık çevirisi yok
BERCESTE GÜLÇİN ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2016
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT İRİ
- Kurmaca anlatıda anlatabilirlik'in stilistik tezahürü olarak anlatıcı özne üzerine bir mukayese: Küçük Ağa ve Yorgun Savaşçı
To make an analogy: A comparison on the narrative subject in terms of tellability regarding fiction narrative: Küçük Ağa ve Yorgun Savaşçı
AYSUN ASLANER
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN SAĞLIK
- Peyami Safa'nın romanlarında doğu-batı dikotomisi çerçevesinde ötekilik
In the novels of Peyami Safa otherness in the framework of east-west dichotomy
FEYZA NUR BİÇEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NURSELİ GAMZE KORKMAZ
- Tîpolojîya vegêrana çîrvanokên Kurdî/Kurmancî
Kürtçe (Kurmanci) masalların anlatı tipolojisi Narration typology of Kurdish (Kurmanci) folktales
KENAN SUBAŞI
Doktora
Türkçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıDicle ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAYREDDİN KIZIL
- Şerbanu Beysenova'nın 'Kızıl Kırgın'ın Kadınları – Marguva' adlı romanının yapı–izlek yöntemiyle incelenmesi
In the novel Kızıl Kırgın's Women structure-tracts
FEYZA TUĞÇE FIRAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıKastamonu ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN SÖYLEMEZ