Çevresel sürdürülebilirliği etkileyen ekonomik faktörler: NIC ülkeleri üzerine panel veri analizi
Economic factors affecting environmental sustainability: Panel data analysis in NIC countries
- Tez No: 953998
- Danışmanlar: PROF. DR. FINDIK ÖZLEM ALPER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 186
Özet
Çevre, insan kaynaklı baskılara duyarlı bir sistemdir. Ekonomik büyümenin ön planda tutulması, doğal kaynak tüketimini ve çevresel baskıyı artırabilmektedir. Ancak kirlilik yalnızca büyümeden değil; enerji kullanımı, üretim yapısı ve çevre politikalarının yetersizliğinden de kaynaklanmaktadır. Bu nedenle ekonomi ve çevre ilişkisi çok boyutlu bir çerçevede ele alınmalıdır. Literatürde bu konuda iki temel görüş yer almaktadır: Birinci görüş, ekonomik büyümenin çevre kalitesini olumsuz etkilediğini savunurken; diğer görüş, çevre kirliliğinin önlenmesi için ekonomik büyümenin gerekli olduğunu ileri sürmektedir. Bu bağlamda ekonomi ve çevre arasındaki ilişkinin bir değiş-tokuş ilişkisi olduğu söylenebilir. Çevre kirliliğini azaltmaya yönelik önlemler ve akademik araştırmalar, konunun önemini ortaya koymaktadır. Bu çalışmada çevre kirliliğine neden olabilecek faktörler incelenmiştir. Çevresel bozulmanın göstergeleri olarak karbon monoksit (CO), karbondioksit (CO₂), kükürt dioksit (SO₂), metan (CH₄), diazot monoksit (N₂O) ve ozon (O₃) kullanılmakla birlikte, ekolojik ayak izi daha kapsamlı bir ölçüt olarak öne çıkmaktadır. Ekolojik ayak izi, insan faaliyetlerinin doğa üzerindeki tahribatını gösteren önemli bir göstergedir. Araştırmada ekolojik ayak izi ile ekonomik özgürlük, insani gelişme, küreselleşme ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki incelenmiştir. Yeni Sanayileşmiş Ülkeler (NIC-Newly Industrialized Countries-Türkiye, Tayland, Güney Afrika, Filipinler, Malezya, Endonezya, Hindistan, Çin, Brezilya, Meksika) kapsamında 2000-2021 dönemi ele alınarak statik panel veri analizi yapılmıştır. Sonuçlar, ekonomik özgürlüğün etkisinin anlamlı olmadığını; insani gelişme, küreselleşme ve ekonomik büyümenin ise anlamlı olduğunu göstermiştir. Küreselleşmenin ekolojik ayak izi üzerindeki etkisi negatifken, insani gelişme ve ekonomik büyümenin etkileri pozitiftir. Ayrıca, ekolojik ayak izi ile ekonomik özgürlük, insani gelişme ve küreselleşme arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Bu çalışma, literatürde sınırlı sayıdaki araştırmaya katkı sağlamayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
The environment is a system sensitive to human-induced pressures. Prioritizing economic growth may increase natural resource consumption and environmental stress. However, pollution does not arise solely from growth; it also results from energy use, production structures, and inadequate environmental policies. Therefore, the relationship between the economy and the environment should be addressed within a multidimensional framework. The literature presents two main perspectives: the first argues that economic growth adversely affects environmental quality, while the second claims that growth is necessary to prevent environmental pollution. In this context, the economy–environment relationship can be regarded as a trade-off. Measures to reduce pollution and academic studies underline the significance of this issue. This study examines factors that may cause environmental pollution. While carbon monoxide (CO), carbon dioxide (CO₂), sulfur dioxide (SO₂), methane (CH₄), nitrous oxide (N₂O), and ozone (O₃) are widely used as indicators of environmental degradation, the ecological footprint has emerged as a more comprehensive measure. The ecological footprint is a significant indicator reflecting the damage caused by human production and consumption activities on nature. This study investigates the relationship between the ecological footprint and economic freedom, human development, globalization, and economic growth. Within the scope of Newly Industrialized Countries (NIC – Türkiye, Thailand, South Africa, the Philippines, Malaysia, Indonesia, India, China, Brazil, Mexico), the period 2000–2021 was analyzed through static panel data methods. The results indicate that economic freedom has no significant effect, while human development, globalization, and economic growth are significant. Globalization negatively affects the ecological footprint, whereas human development and economic growth have positive effects. Moreover, a bidirectional causality is identified between the ecological footprint and economic freedom, human development, and globalization. This study aims to contribute to the limited body of literature in this field.
Benzer Tezler
- Sığır eti arz zinciri ve besi işletmelerinin ekonomik sosyal ve çevresel sürdürülebilirliği: Samsun ili örneği
Beef supply chain and economic social and environmental sustainability of cattle farms: A case study of Samsun
UĞUR BAŞER
Doktora
Türkçe
2021
ZiraatOndokuz Mayıs ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET BOZOĞLU
- Avrupa Birliği ve Türkiye'de yenilenebilir enerji üretimini etkileyen faktörlerin panel veri ile analizi
Analysis of factors affecting renewable energy production in the European Union and Türkiye with panel data
BÜŞRA ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EnerjiFırat ÜniversitesiTeknoloji ve Bilgi Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZÜLFÜKAR AYTAÇ KİŞMAN
- Lojistik sektörünün ve hava kargo taşımacılığının sürdürülebilirlik çerçevesinde incelenmesi
The examination of the logistics sector and air cargo transportation within the framework of sustainability
İREMNUR KESKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sivil HavacılıkKocaeli ÜniversitesiHavacılık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN RODOPLU
- Ağır hidrokarbonlardan dizel yakıt elde etmek için katalizörlü ortamda tübüler ve cstr reaktör tasarımının yapılması ve proses optimizasyonu
Design and process optimization of tubular and cstr reactor in catalytic environment for producing diesel fuel from heavy hydrocarbons
TAMER ÇINAR
Doktora
Türkçe
2025
KimyaSakarya ÜniversitesiYangın ve Yangın Güvenliği Anabilim Dalı
PROF. DR. HAKAN SERHAD SOYHAN
- Factors influencing shareholder farming system in tea production and its effects on sustainability in rize province
Çay tarımında yarıcılık sistemini etkileyen faktörler ve bu sistemin sürdürülebilir tarım üzerine etkileri
SHAMSHEER UL HAQ
Doktora
İngilizce
2019
ZiraatOndokuz Mayıs ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMET BOZ