Gavsî'nin Necâtü'l-Hâlikîn isimli mesnevisi
The mesnevi titled Necâtü'l-Hâlikîn by Gavsî
- Tez No: 954357
- Danışmanlar: PROF. DR. MELİKE GÖKCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 267
Özet
Bu çalışmada, Gavsî mahlasını taşıyan müellife ait Necâtü'l-Hâlikîn adlı mesnevî, şekil ve muhteva açısından incelenmiştir. Eserin, Millet Kütüphanesi A.E. Manzum Koleksiyonu'nda yer alan tek nüshası esas alınarak metnin yapısı ve tertibi değerlendirilmiştir. Müellifin bağlılıkla andığı Şeyh Üveys aracılığıyla Halvetîyye tarîkatının, literatürde görece daha az işlenen kollarından biri olan Asâliyye şubesine mensubiyeti tespit edilmiştir. Tez kapsamında, başta şair tezkireleri olmak üzere dönemin kaynaklarında kapsamlı bir tarama yapılmış; müellifin daha önce kayda geçmemiş özgün bir şahsiyet olduğu anlaşılmıştır. Eserin daha önce herhangi bir çalışmaya konu olmamış olması, hem metnin hem de müellifin değerlendirilmesini gerekli kılmıştır. Çalışmada metin merkezli çözümleme yöntemi benimsenmiş; eser şekil, yapı ve içerik yönünden bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmiştir. Mesnevî, Halvetîyye tarîkatına mensup otuz kutbun manevî vasıflarının sırasıyla anlatıldığı tasavvufî bir yapı arz etmektedir. Ayrıca eserde, tasavvufî seyrin aşamaları, müridin kemale eriş süreci ve tarîkata bağlılığın anlamı gibi temalar ön plana çıkmaktadır. Çalışmamızda ele alınan Necâtü'l-Hâlikîn, sadece bireysel tasvirlere değil, aynı zamanda Halvetîyye geleneğinin düşünce yapısına, manevî hiyerarşisine ve tarîkat terminolojisine de ışık tutan çok katmanlı bir yapı sunmaktadır. Bu bağlamda, klasik Türk edebiyatında tasavvufî mesnevîlerin işlevi, anlam katmanları ve tarîkat yapısıyla kurduğu ilişki üzerine yapılacak yeni değerlendirmelere katkı sunulması amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
This study examines the mesnevi titled Necâtü'l-Hâlikîn, authored by a poet bearing the pen name Gavsî, in terms of its form and content. The analysis is based on the single manuscript copy held in the A.E. Manzum Collection of Millet Library. It has been determined that the author, who frequently mentions Şeyh Üveys with reverence, belonged to the Asâliyye branch of the Halvetîyye order—one of its lesser-known sub-branches in the literature. Extensive research was conducted across period sources, including major biographical dictionaries, and it was concluded that the author is an original figure not previously recorded. The fact that this work has not been previously studied necessitated a comprehensive evaluation of both the text and its author. A text-based analytical method was adopted and the work was examined through an integrative approach in terms of form, structure, and content. The mesnevi presents a Sufi structure in which the spiritual attributes of thirty prominent figures affiliated with the Halvetîyye order are conveyed in sequence. Furthermore, themes such as the stages of the spiritual journey, the disciple's path to perfection, and devotion to the order are prominently featured. The work provides insight not only into individual portrayals but also into the intellectual framework, spiritual hierarchy, and terminology of the Halvetîyye tradition. In this regard, it aims to contribute to new evaluations on the function, layers of meaning, and structural reflections of Sufi mesnevis within classical Turkish literature.
Benzer Tezler
- Türk romanında Osmanlı Devleti'nin kuruluş sürecine yaklaşım
The Foundation of Ottoman Empire in contemprary Turkish novels
CENGİZ KARATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURULLAH ÇETİN
- Dânişmendzâde Şevket Gavsî'nin Gülzâr-ı Şebâb'ının transkripsiyonu ve incelemesi
Dânişmendzâde Şevket Gavsî and one of his works: Gülzâr-i Şebâb
TUĞBA BİRDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OZAN YILMAZ
- Gavsi Baykara'nın hayatı, eserleri ve eserlerinin makamsal analizi
The life and works of Gavsi Baykara and a maqam analysis of his compositions
BAYRAM AKBULUT
- The impact of less carbon emission on the brand image of Tesla and Hyundai in the UK
Daha az karbon emisyonunun Birleşik Krallık'ta Tesla ve Hyundai marka imajına etkisi
AHMAD SHEKIB GAVSİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
İşletmeİstanbul Gelişim Üniversitesiİşletme (İngilizce) Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERTAN GÜNDÜZ
- Olanlar Şeyhi İbrahim Efendi Külliyatı
Sheikh of Olanlar İbrahim Efendi's collection
NURİ YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TURGUT KARABEY