Yaylı dörtlülerde modalite: Firanghiz Ali-Zadeh String Quartet No.3 'Muğamsayağı' eserinin modalite kapsamında incelenmesi
Modality in string quartets: An analysis of Firanghiz Ali-Zadeh's String Quartet No.3 'Mugamsayagi' in terms of modality
- Tez No: 954413
- Danışmanlar: PROF. ŞENOL AYDIN
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: ANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çalgı Eğitimi Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Müzikte İcra Sanatta Yeterlik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 122
Özet
Müzik tarihinde modalite ve tonalite kavramları, bestecilerin ifade arayışlarında ve besteleme tekniklerinin gelişiminde her zaman önemli bir yer tutmuştur. Özellikle modalite, yalnızca Batı müziğine özgü bir unsur olarak değil, dünyanın farklı bölgelerinde çeşitli geleneksel müzik sistemler içerisinde özgün biçimlerde ortaya çıkan evrensel bir müzikal olgu olarak değerlendirilmelidir. Tarihsel süreçte Antik Yunan'dan başlayarak Orta Çağ kilise müziği, Rönesans ve Romantik dönem gibi birçok evrede dönüşerek gelen modal sistemler, zamanla modern müzik anlayışı içinde yeni anlamlar kazanmış ve çağdaş bestecilerin eserlerinde yeniden yorumlanmaya başlamıştır. Modlar, yalnızca ezgisel ve armonik yapıların inşasında kullanılan teorik kalıplar değil, aynı zamanda müzikal anlatının özüne hitap eden bir kavramdır. Her bir modun kendine özgü karakteristik özellikleri, kültürel kökenleri ve estetik etkileri bulunmaktadır. Bu kapsamda modalite hem evrensel müzik dili içerisinde hem de yerel müzik kültürlerinin korunması ve yeniden inşasında önemli bir rol üstlenmektedir. Bu tarihsel ve kültürel zemin üzerinde yaylı çalgılar dörtlüsü gibi klasik müzik formları, modal yapıların çok yönlü kullanımlarına olanak tanıyan en verimli zeminlerden biri olarak görülmüştür. 18. yüzyıldan itibaren klasik müzik repertuvarında gelişmiş bir ifade biçimiyle öne çıkan yaylı dörtlü formu zamanla sadece tonal anlayışla sınırlı kalmayarak, modların da etkin biçimde yer bulduğu bir alan haline gelmiştir. Özellikle geleneksel tınılara eserlerinde yer vermek isteyen besteciler için modal unsurların kullanımı en mühim araçlardan biri olmuştur. Azerbaycanlı besteci Firanghiz Ali-Zadeh eserlerinin karakteristik yapısı bakımından modal unsurları yoğun şekilde kullanan çağdaş besteciler arasında öne çıkmaktadır. Bu araştırmada, bestecinin String Quartet No. 3 – Muğamsayağı başlıklı yaylı çalgılar dörtlüsü merkezî bir inceleme nesnesi olarak ele alınmış ve eser modalite perspektifinden kapsamlı biçimde analiz edilmiştir. Eserin adından da anlaşıldığı üzere Ali-Zadeh bu yapıtında Azerbaycan'ın geleneksel müzik türlerinden biri olan muğam geleneğinden ilham almıştır. Melodik yapısı, ifade biçimi gereği muğamlar modlara büyük ölçüde benzemekte olup, bu yönüyle modal müzik kapsamında değerledirilebilmektedir. Bu bağlamda, araştırma çerçevesinde Muğamsayağı adlı eserde yer alan modal yapıların çözümlemesi yapılmış, analiz sürecinde hem nota örneklerine hem de ilgili müzik kayıtlarına yer verilerek eserin modalite açısından taşıdığı anlam çok boyutlu bir yaklaşımla ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
In music history, the concepts of modality and tonality have always played an important role in composers' search for expression and in the development of compositional techniques. Modality, in particular, should be considered not only as an element unique to Western music, but also as a universal musical phenomenon that has emerged in various forms in traditional music systems around the world. Modal systems, which have evolved through many stages, from Ancient Greece to Medieval church music, the Renaissance and the Romantic period, have acquired new meanings within the modern understanding of music and have begun to be reinterpreted in the works of contemporary composers. Modes are not only theoretical patterns used in the construction of melodic and harmonic structures, but also a concept that addresses the essence of musical narrative. Each mode has its own distinctive characteristics, cultural origins and aesthetic effects. In this context, modality plays an important role both in the universal language of music and in the preservation and reconstruction of local music cultures. Against this historical and cultural backdrop, classical music forms such as string quartets have been seen as one of the most fertile grounds for the multifaceted use of modal structures. The string quartet form, which has come to the fore in the classical music repertoire since the 18th century with a developed form of expression, has gradually become a field where modes have found an active place, not limited to tonal understanding. The use of modal elements has been one of the most important tools for composers who want to include traditional sounds in their works. Azerbaijani composer Firanghiz Ali-Zadeh stands out among contemporary composers who make intensive use of modal elements in the characteristic structure of their works. In this study, the composer's String Quartet No. 3 – Muğamsayağı is taken as the central object of analysis and the work is comprehensively analysed from the perspective of modality. As the title of the work suggests, Ali-Zadeh drew inspiration from the muğam tradition, one of Azerbaijan's traditional music genres. The melodic structure of muğams closely resembles modes in terms of their form of expression, and in this respect, they can be considered modal music. In this context, the modal structures in the work Muğamsayağı were analysed within the framework of the research, and the meaning of the work in terms of modality was revealed through a multidimensional approach, using both musical examples and relevant recordings in the analysis process.
Benzer Tezler
- Klasik ve romantik dönemin başlıca 3 oda müziği yapıtında kornonun kullanılış özellikleri (Mozart'ın Kv.407, Beethoven'in Op. 20 nolu yedilisi, Brahms'ın Op. 40 nolu üçlüsü)
Characteristics of use of the horn in the major 3 chamber music works of the classic and romantic period
ŞİRİN BEGÜM BİROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
MüzikMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMüzik Ana Sanat Dalı
ÖĞR. GÖR. SEZAİ TARAKÇI
- Johannes Brahms'ın yaylı dörtlülerinde viyolanın konumu: Op.51 No:1-Op.52 No:2-Op.67
The role of viola in Johannes Brahms string quartets
BANU YİNAL
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2012
MüzikMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMüzik Ana Sanat Dalı
PROF. ÇİĞDEM İYİCİL
- Aleksander Borodin'in Beşler Grubundaki yeri ve önemi
Aleksander Boradin's place and importance in Fives
AYLA ULUDERE
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
MüzikMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMüzik Ana Sanat Dalı
DOÇ. MEHMET ALİ BOĞUÇ
- F. Liszt'in piyanoya uyarlama sanatı ve buna bir örnek olarak L. Van Beethoven'in 5. Senfonisi'nin analizi
The art of piano transcription by F. Liszt and in that manner the analysis of L. Van Beethoven's 5'th symphony
CAN OKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
MüzikMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
PROF. METİN ÜLKÜ