Davul-zurna ile icra edilen ağır zeybeklerin müzikal çözümlemesi, transkripsiyonu ve bağlamaya uyarlanması: Saadettin Doğan örneği
Musical analysis, transcription, and bağlama adaptation of ağır zeybek performances with davul and zurna: The case of Saadettin Doğan
- Tez No: 954414
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ŞİMŞEK
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Ağır zeybek, Kaba zurna, Asma davul, Bağlama, Uyarlama, Zeibek, Kaba zurna, Asma davul, Bağlama, Adaptation
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: ANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çalgı Eğitimi Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Müzikte İcra Sanatta Yeterlik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 323
Özet
Ege Bölgesi'nin karakteristik müzik formlarından biri olan zeybekler, Anadolu'nun yerel müzik gelenekleri içerisinde özellikle çalgı repertuvarı ve müzikal yapı bakımından önemli bir yer tutar. Bu formun en özgün örneklerinden biri olan“ağır zeybek”müzikleri, Aydın ve çevresinde, kendine has stil ve orkestra düzeniyle öne çıkar. Aydın yöresi ağır zeybeklerinde temel belirleyici unsur olan ağır tempolu usûl yapısı, davul-zurna eşliğinde doğaçlamaya açık melodik yapılarla birleşerek, usta icracıların bireysel üslupları doğrultusunda bölgeye özgü bir müzik estetiği oluşturur. Bu çalışmanın temel amacı, Aydın yöresine özgü ağır zeybek müziklerini, Saadettin Doğan örneği üzerinden derinlemesine analiz ederek, bu geleneksel müzik formunun teorik bir düzleme oturtulması ve bağlamaya nasıl uyarlanabileceğine üzerine özgün bir model geliştirmektir. Bu tez çalışmasının araştırma kapsamı, Saadettin Doğan'ın albüm kayıtlarındaki ağır zeybek icraları temel alınarak belirlenmiştir. Araştırma, nitel araştırma modelini içermektedir. Araştırma sürecinde, hem literatür taramaları hem de alan araştırmaları gerçekleştirilmiş; ağır zeybek müzikleri ile Saadettin Doğan'ın müzikal yaşamına ilişkin bilgi edinilmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda, konuyla ilgili akademik tez, makale, kitap gibi yazılı kaynaklar incelenmiş; ayrıca yöre müziği konusunda uzmanlaşmış yerel icracılar ve alan uzmanlarıyla birebir görüşmeler yapılmıştır. Literatür taramaları, nitel veri toplama teknikleri ve yerel müzik kültürü bağlamında yürütülen alan araştırmalarının bulguları doğrultusunda, araştırmanın izleyeceği yöntemsel çerçeve oluşturulmuştur. Bu çalışmanın merkezinde, Aydın'da yaşamış ve 'usta icracı' kimliğiyle yöresel müzik kültürünün önemli temsilcilerinden biri olan Saadettin Doğan'ın albüm ses kayıtlarına dayanan ağır zeybek icraları yer almaktadır. Literatür taramaları ve alan araştırmaları neticesinde, ağır zeybek müziğinin bölgesel bağlamda halen canlı bir şekilde varlığını sürdürdüğü; özellikle Saadettin Doğan'ın bu gelenekte belirleyici bir icra kimliği taşıdığı tespit edilmiştir. Çalışmada, Doğan'ın icralarından derlenen repertuvar temel alınarak, ağır zeybeklerin müzikal yapısı teorik ve pratik yönleriyle değerlendirilmiştir. Müzikal analizler, alfabetik sıraya göre sistemli bir biçimde ele alınmış; her bir zeybek ezgisi için müzikal yapı çözümlemeleri, çalgısal teknikler, form şemaları ve icra özellikleri ayrıntılı biçimde sunulmuştur. Özellikle davul-zurna takımlarının çalgılama teknikleri, ritmik kalıplar, süslemeler, duraklar ve geçiş biçimleri, bağlamaya hangi yöntem ve müzikal malzemelerle uyarlanabileceğinin sorusu üzerinden ele alınarak analiz edilmiştir. Ayrıca, ağır zeybek müziğinde literatürde henüz olgunlaşmamış kuramsal tartışmalar ele alınarak, mevcut yaklaşımlara karşı alternatif bakış açıları geliştirilmiştir. Sonuç bölümünde ise yapılan analiz ve uyarlamaların bağlama icrasına kazandırdığı teknik, estetik ve repertuvar yönlü katkılar kapsamlı biçimde tartışılmıştır. Bu yönüyle tez, hem mahalli müzik geleneklerinin belgelenmesi hem de çağdaş icralarla buluşturulması açısından özgün bir katkı sunmayı amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında incelenen eserlerin nota transkripsiyonları“Ekler”bölümünde detaylı biçimde sunulmuş, ayrıca analiz edilen müziklere ait ses ve görüntü kayıtlarına karekodlar aracılığıyla erişim sağlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Zeybeks, one of the characteristic musical forms of the Aegean Region, hold a significant place within the local musical traditions of Anatolia, particularly in terms of instrumental repertoire and musical structure. Among the most distinctive examples of this musical form are the“ağır zeybek”(literally slow zeibek or slow-tempo zeibek) pieces, which stand out in the Aydın region and its surroundings with their unique stylistic features and instrumental ensemble settings. The defining element in Aydın's ağır zeybeks is their slow-tempo rhythmic structure, which, combined with improvisatory melodic lines performed with davul and zurna, forms a regionally rooted musical aesthetic shaped by the individual styles of master performers. The primary aim of this study is to conduct an in-depth analysis of the ağır zeybek music specific to the Aydın region through the example of Saadettin Doğan, with the goal of establishing a theoretical framework for this traditional musical form and developing an original model for its adaptation to the bağlama. The scope of this thesis is based on the ağır zeybek performances featured in Saadettin Doğan's album recordings. The research employs a qualitative methodology. Throughout the research process, both literature reviews and field studies were conducted to gather information on ağır zeybek music and Saadettin Doğan's musical life. In this context, academic sources such as theses, articles, and books were examined, and one-on- one interviews were conducted with local performers and field experts who specialize in regional music. Based on the findings of the literature review, qualitative data collection techniques, and field research carried out within the framework of local musical culture, a methodological framework for the study was established. This study focuses on the slow zeybek performances of Saadettin Doğan, a prominent figure of local musical culture in Aydın, based on his audio album recordings. Through literature review and field research, it has been established that the ağır zeybek tradition remains a living musical practice in the region, with Saadettin Doğan representing a pivotal performance identity within this tradition. The study evaluates the musical structure of the selected repertoire from both theoretical and practical perspectives. Musical analyses were conducted systematically in alphabetical order, and each zeybek piece was examined in terms of musical structure, instrumental techniques, formal schemes, and performance characteristics. Particular attention was paid to the playing techniques of davul-zurna ensembles, rhythmic patterns, ornamentations, pauses, and transitions, all analyzed with reference to how these elements can be adapted to the bağlama instrument. Furthermore, the study addresses certain theoretical discussions on ağır zeybek music that remain underdeveloped in the existing literature and proposes alternative perspectives. In the conclusion, the technical, aesthetic, and repertoire-based contributions of the analyses and adaptations to bağlama performance are comprehensively discussed. In this context, the thesis aims to make an original contribution by both documenting local musical traditions and integrating them into contemporary performance practices. Transcriptions of the analyzed pieces are presented in detail in the“Appendices”section, and QR codes provide direct access to corresponding audio and video recordings.
Benzer Tezler
- Burdur ili Tefenni ilçesindeki 1970'li yıllara ait düğün gelenek-görenekleri ve müzik pratikleri
Wedding traditions and music practices in Tefenni county of Burdur province in 1970s
CEM SAVAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Akdeniz ÜniversitesiMüzik Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. SEVİLAY GÖK
- Kırıkkale yöresi halaylarının zurna ile icrası üzerine bir inceleme (Keskin Halayı örneği)
A study on the executi̇on of halay regi̇on wi̇th zurna of Kirikkale(Example of Keski̇n Halay)
MUSTAFA KÜRŞAT SEVİMLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Kırıkkale ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
DOÇ. HAMİT ÖNAL
- Gümüşhane ilinde tespit edilen ortak oyun havalarının asma davul çalım tekniğine göre notasyon yazılımı
Notating of common of folk dance music detected in Gümüşhane province in terms of hanging drumming technique
ÜNSAL YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Haliç ÜniversitesiTürk Müziği Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLDENİZ EKMEN
- Doğu Trabzon yöresi müzik kültürü ve kemençe sanatçısı Bahattin Çamurali
East Trabzon region music culture and kemence artist Bahattin Camurali
CANAN HAZAL ERKEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MüzikAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Müziği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET GÖNÜL
- Türkiye'de 1 Mayısların düzenlenmesi ve yönetilmesi
The organization and governance of May days in Turkey / L'organisation et l'administration des 1er Mai en Turquie
ERHAN ÖZŞEKER
Doktora
Türkçe
2021
Siyasal BilimlerGalatasaray ÜniversitesiSiyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİROL CAYMAZ