Üstün zeka ve üstün yetenek kavramları kullanılarak hazırlanan tezlere yönelik bır metasentez çalışması
A meta synthesis study on theses prepared using the concepts of giftedness and talent
- Tez No: 954756
- Danışmanlar: PROF. DR. BAYRAM ÖZER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
Bu çalışma, 2014–2024 yılları arasında YÖK Ulusal Tez Merkezi'nde başlıklarında üstün zeka veya üstün yetenek kavramlarını içeren lisansüstü tezlerin metasentezini gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın temel problemi, bu tezlerin demografik özellikleri (tez yılı, üniversite, enstitü, ana bilim dalı, eğitim düzeyi), kullanılan araştırma yöntemleri (araştırma deseni, örneklem türü, veri toplama aracı, veri analiz tekniği) açısında nasıl bir dağılım ve eğilim gösterdiği aynı zamanda raporlanan bulguları alt ve ana temalar düzeyinde kategorize etmek ve elde edilen sonuçların analiz etmektir. Çalışma için YÖK Tez veri tabanından 371 tez tespit edilmiş, tam metnine erişilebilen 367'si değerlendirilmiş, uzmanlık tezi bir çalışma dışında bırakılarak toplam 366 lisansüstü tez (269 yüksek lisans, 97 doktora) metasenteze dahil edilmiştir. Veri toplama sürecinde betimsel analizle öncelikle her tezin metodolojik ve demografik özellikleri sistematik olarak sınıflandırılmış; daha sonra tematik analizle araştırmaların bulguları kodlanarak alt ve ana temalara dönüştürülmüştür. Bulgular tez üretiminin 2018, 2019 ve özellikle 2024'te yükseldiğini, 2020'de ise COVID-19 etkisiyle bir düşüş yaşandığını göstermiştir. Araştırma, alanda nitel ve karma yöntemlerin sınırlı kullanıldığını ve doktora düzeyinde gerçekleştirilen derinlemesine çalışmaların sayısının yüksek lisans çalışmalarına kıyasla daha az olduğunu göstermiştir. Tematik sentez sonucunda altı ana tema belirlenmiştir: (1) Duygusal ve Sosyal Gelişim, (2) Eğitim-Öğretim Programlarının Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesi, (3) Öğretmen Çalışmaları, (4) Üstün Yetenekli Öğrenci Özellikleri, (5) Velilerle İlgili İncelemeler ve (6) Araştırma Yöntemleri ile Analiz Yaklaşımları. Bu bağlamda tanı ölçütlerinin standartlaştırılması, öğretmen eğitiminin güçlendirilmesi ve politika uygulama bütünlüğünün sağlanması öncelikli ihtiyaçlar olarak öne çıkmaktadır. Bu metasentez, alandaki yöntemsel dağılımı ve tematik eğilimleri göstererek, gelecekteki araştırmalar için yöntemsel boşlukları ve yoğunlaşılması gereken konuları ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to conduct a meta-synthesis of graduate theses in the YÖK TEZ database from 2014 to 2024 whose titles include the concepts“gifted”or“talented”. The primary research problem examines how these theses are distributed and what trends they exhibit in terms of their demographic characteristics (year, university, institute, department, degree level) and research methods used (research design, sample type, data-collection instrument, data-analysis technique), while also categorizing the reported findings at both subtheme and main-theme levels and analyzing the resulting data. A total of 371 theses were initially identified in the YÖK database; of these, 367 whose full texts were accessible were evaluated, and one professional specialization thesis was excluded, yielding a final sample of 366 graduate theses (269 master's and 97 doctoral) for the meta-synthesis. In the data-collection phase, a descriptive analysis was first used to systematically classify each thesis's methodological and demographic characteristics; next, thematic analysis was applied to code the studies' findings into subthemes and aggregate them into main themes. The findings revealed that thesis production increased notably in 2018, 2019, and especially 2024, while a decline occurred in 2020 due to the impact of COVID-19. The research showed that qualitative and mixed-methods approaches remain limited in use and that in-depth doctoral studies are fewer in number compared to master's studies. The thematic synthesis identified six main themes: (1) Affective and Social Development; (2) Evaluation and Enhancement of Educational Programs; (3) Teacher-Centered Studies; (4) Characteristics of Gifted Students; (5) Parent-Related Investigations; and (6) Research Methods and Analytical Approaches. In light of these findings, priorities include standardizing diagnostic criteria, strengthening teacher training, and ensuring coherence in policy implementation. This meta-synthesis thus maps the methodological distribution and thematic tendencies in the field, highlighting both gaps and areas for future research focus.
Benzer Tezler
- Üstün yetenek, eğitim ve müzik: Bilsem örneği
Giftedness, education and music: Bilsem example
ELVAN EROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikDokuz Eylül ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYHAN EROL
- Üstün yetenekli tanısı konulan öğrenciler ile tanı konulmamış öğrencilerin üçlü zekâ kuramına göre matematiksel yeteneklerinin incelenmesi
Investigation of mathematical abilities of students diagnosed as gifted and undiagnosed according to the triarchic intelligence theory
YASİN KURAK
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimTrabzon Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT GÜVEN
- Ai-powered web application security mechanisms
Yapay zeka destekli ağ uygulaması güvenliği düzenekleri
DİLEK YILMAZER DEMİREL
Doktora
İngilizce
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET TAHİR SANDIKKAYA
- Üstün zekâlı-üstün yetenekli çocukların eğitiminde okulun, öğretmenin ve ailenin yeri
The role of school, teacher and family on superior intelligence childrens education
NAZAN ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Eğitim ve ÖğretimBeykent ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
YRD. DOÇ. DR. KAMİL USLU
- Üstün yetenekli/zekalı çocuklarda somut ve soyut anlamsal ulamların Türkçe ve İngilizce öntürleri
Prototypes of concrete and abstract semantic categories in Turkish and English in highly able/gifted children
FATMA CAN AGAOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DilbilimAnkara ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEDA GÜLSÜM GÖKMEN