Sırât-ı Müstakîm tabirinin Kur'ân'daki anlam alanı
The Semantic Field of the expression 'Sırât al-Mustaqîm in the Qur'an
- Tez No: 954764
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FATİH TOK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Tefsir, Kur'ân-ı Kerîm, Sırât, Müstakîm, Hidâyet, Tafsir, The Qur'ān, Ṣirāṭ, Mustaqīm, Guidance
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Bu çalışma, Kur'ân literatüründe müstesna bir yere sahip olan“Sırât-ı Müstakîm”(dosdoğru yol) tabirini kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. İnsanlık tarihiyle eş zamanlı olarak gündeme gelen bu tabir, şeytanın (İblis) insanları bu yoldan saptırma çabaları, onları günaha teşvik etme stratejileri ve günahları süsleyerek cazip gösterme yöntemleri bağlamında da incelenmiştir. Bu çerçevede Kur'ân-ı Kerîm, inananları sırât-ı müstakîme yönlendiren ilahî bir rehber olarak öne çıkmaktadır. Tez kapsamında, öncelikle“sırât”ve“müstakîm”kelimelerinin anlam çerçevesi, klasik sözlükler ve dilbilimsel analizler ışığında değerlendirilmiş; bu kelimelerin eş ve yakın anlamlıları ile kurduğu ilişkiler irdelenmiştir. Ardından Kur'ân'da nüzul sırasına göre tespit edilen otuz üç âyette geçen sırât-ı müstakîm ifadesinin semantik bağlamı analiz edilmiştir. Özellikle Fâtiha Suresi'nde geçen“Bizi sırât-ı müstakîme ilet”duası üzerinden, bu tabirin inananlar için ne anlam ifade ettiği ortaya konulmuştur. Sırât-ı müstakîm üzere olmayı talep eden bireylerin kimler olduğu, bu yolun temel nitelikleri ve bu yolda ilerlemenin gerektirdiği ahlâkî ve toplumsal sorumluluklar, Kur'ân bütünlüğü içerisinde değerlendirilmiştir. Çalışmanın metodolojik yaklaşımı; dilbilimsel çözümlemeler, erken dönem sözlük verileri ile klasik ve modern dönem tefsir kaynaklarına dayalı olarak yapılandırılmıştır. Araştırma, tümevarım yöntemiyle sırât-ı müstakîm tabirinin Kur'ân'daki kullanım biçimlerini ve bu kullanımların içerdiği mesajları ayrıntılı biçimde açığa çıkarmayı hedeflemektedir. Sonuç olarak, sırât-ı müstakîm hem bireysel hem de toplumsal düzlemde bir ahlâk ve istikâmet yolu olarak temayüz etmektedir. Bu yol, bireyin Allah ile olan bağını güçlendirdiği gibi, onun toplumsal yaşamında da huzur ve mutluluk içinde yaşamasına katkı sağlamakta ve kişinin istikâmet üzere olduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
This study offers a comprehensive examination of the concept of Ṣirāṭ alMustaqīm (the Straight Path), which holds a distinguished place in Qur'ānic literature. Emerging alongside the history of humanity, this concept is also analyzed in relation to the efforts of Iblīs (Satan) to divert people from the straight path, including his strategies of leading astray and making sins appear attractive. Within this framework, the Qur'ān is presented as a divine guide that directs believers toward the ṣirāṭ almustaqīm. The thesis first explores the lexical meanings of the words ṣirāṭ and mustaqīm, examining their semantic relationships with synonymous and related terms based on classical dictionaries and linguistic analyses. Subsequently, the semantic scope of the expression ṣirāṭ al-mustaqīm is investigated through an analysis of thirtythree verses in which the phrase appears, following the chronological order of revelation. Particular attention is given to the supplication found in Sūrat al-Fātiḥa —“Guide us to the straight path”— which serves as a central reference point for understanding the significance of this concept for believers. The study further investigates the characteristics of those who seek to be on the straight path, and examines the moral and social responsibilities that this path entails, all within the holistic framework of the Qur'ān. Methodologically, the study employs linguistic analyses, early lexicographical sources, and both classical and modern exegetical works. Through an inductive approach, the research aims to elaborate on the various meanings attributed to ṣirāṭ al-mustaqīm in the Qur'ān and to uncover the underlying messages conveyed in each usage. In conclusion, ṣirāṭ al-mustaqīm emerges as a path of moral integrity and uprightness, both at the individual and societal levels. This path not only strengthens the believer's relationship with God but also contributes to a peaceful and fulfilling life, serving as a sign of being firmly grounded in divine guidance.
Benzer Tezler
- Hulefâ-yı Râşidîn'in yönetiminde sünnetin belirleyiciliği
Decisivinity of sunnah on the Rashid caliphs' administrative
ŞEHBA YAZICI
Doktora
Türkçe
2024
Dinİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN DEMİRCAN
- Arap edebiyatında peygambere (SAV) salavat metinleri yapı ve unsurlar
نصوص الصلاة على النبي صلى الله عليه وسلم في الأدب العربيالبنية والعناصر
MOULAY EL HASSAN EL HAFİDİ
Doktora
Arapça
2022
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULHADİ TİMURTAŞ
- Abdürrezzâk b. Hemmâm'ın Musannef'indeki 'Kitâbü'l-Megâzî' ile İbn Ebû Şeybe'nin Musannef'indeki 'Kitâbü'l-Megâzî'nin siyer açısından mukayeseli olarak incelenmesi
A comparative study across Kitab al-Mahgazi in Abd al Razzaq's Musannaf and another Kitab al-Maghazi in Ibn Abi Shayba's Musannaf related to sirah
MERVE RUKİYE DİLLİCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinMarmara Üniversitesiİslam Tarihi Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATIMATÜZ ZEHRA KAMACI PEKGEÇGİL
- Ka'nebî ve hadis kültüründeki yeri
Ka'nebî and its place in hadith culture
KÜBRA GÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinBitlis Eren ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET DİNÇOĞLU
- Sırat-ı Müstakim dergisindeki dil, edebiyat ve sosyal kavramların sistematik incelenmesi
The Research of the language, the literature and social subject in the magazine called Sırat-ı Müstakim
MUHARREM DAYANÇ
Doktora
Türkçe
1997
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiYeni Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECAT BİRİNCİ