Tükenmişliğin zorunlu vatandaşlık üzerine etkisinde çalışma arkadaşı desteğinin aracı rolü: Sağlık çalışanlarında bir araştırma
The mediating role of coworker support in the effect of burnout on compulsory citizenship: A research in healthcare professionals
- Tez No: 955022
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ DURMUŞ GÖKKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sağlık Yönetimi, Healthcare Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yozgat Bozok Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 89
Özet
Bu tez çalışmasında, sağlık çalışanlarının maruz kaldığı tükenmişlik düzeylerinin zorunlu vatandaşlık davranışları üzerindeki etkisi ile bu etkide çalışma arkadaşı desteğinin aracı rolü incelenmiştir. Sağlık sektörü, yüksek iş yükü, duygusal baskılar ve kurumsal taleplerin bir araya geldiği zorlayıcı bir çalışma ortamıdır. Bu durum, sağlık çalışanlarında tükenmişliği artırmakta ve bazı örgütsel vatandaşlık davranışlarının gönüllülükten çıkarak zorunlu bir hâl almasına neden olabilmektedir. Bu bağlamda, çalışmanın temel amacı, tükenmişlik ile zorunlu vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkide çalışma arkadaşlarından alınan desteğin nasıl bir rol oynadığını ortaya koymaktır. Araştırmanın evrenini, Yozgat Bozok Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi'nde görev yapan sağlık çalışanları oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu ile birlikte Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Zorunlu Vatandaşlık Davranışı Ölçeği ve Çalışma Arkadaşı Desteği Ölçeği kullanılmıştır. Veriler, SPSS 26.0 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre tükenmişlik düzeyi, sağlık çalışanlarının zorunlu vatandaşlık davranışlarını anlamlı düzeyde artırmaktadır. Buna karşın, çalışma arkadaşı desteği ile zorunlu vatandaşlık davranışı arasında anlamlı ve ters yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca, çalışma arkadaşı desteği, tükenmişliğin zorunlu vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinde kısmi aracı rol oynamaktadır. Demografik değişkenler incelendiğinde ise yaş, eğitim düzeyi ve mesleki deneyim gibi faktörlerin tükenmişlik üzerinde anlamlı farklılıklar oluşturduğu gözlemlenmiştir. Araştırma sonucunda, sağlık çalışanlarının tükenmişliğinin azaltılması ve zorunlu vatandaşlık davranışlarının önlenmesi adına sosyal destek sistemlerinin, özellikle çalışma arkadaşı desteğinin, kurumlarca güçlendirilmesi gerektiği önerilmektedir. Ayrıca araştırma, sosyal desteğin tükenmişlik üzerinde olumlu etkisi olduğunu da ortaya koymuştur. Sağlık çalışanları, iş arkadaşlarından aldıkları destek sayesinde tükenmişlikle daha iyi baş edebilmekte; bu destek, zorlayıcı çalışma koşullarının etkisini azaltmaktadır. Zorunlu vatandaşlık davranışları ise çalışanlar üzerinde baskı yaratarak tükenmişliği artırabilirken, sosyal destek bu etkiyi dengeleyici bir unsur olarak öne çıkmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis investigates the effect of burnout on compulsory citizenship behaviors among healthcare workers, with a particular focus on the mediating role of coworker support. The healthcare sector is characterized by a challenging work environment involving high workload, emotional pressures, and institutional demands. These conditions contribute significantly to employee burnout and may cause certain organizational citizenship behaviors to shift from voluntary to perceived obligation. In this context, the primary aim of the study is to explore how coworker support influences the relationship between burnout and compulsory citizenship behavior. The research population consists of healthcare professionals working at Yozgat Bozok University Research and Practice Hospital. Data were collected using a personal information form along with three validated instruments: the Maslach Burnout Inventory, the Compulsory Citizenship Behavior Scale, and the Coworker Support Scale. Data analysis was conducted using SPSS 26.0 software. The results indicate that higher levels of burnout significantly increase compulsory citizenship behaviors among healthcare workers. Conversely, coworker support has a significant negative relationship with compulsory citizenship behaviors. Furthermore, coworker support was found to have a partial mediating effect on the relationship between burnout and compulsory citizenship behavior. Demographic variables such as age, educational background, and years of professional experience were also found to significantly influence levels of burnout. Based on the findings, it is recommended that healthcare institutions strengthen social support mechanisms particularly coworker support in order to reduce burnout and mitigate the pressure leading to compulsory citizenship behaviors among staff. The study also revealed that social support has a positive effect on burnout. Healthcare workers are better able to cope with burnout thanks to the support they receive from their coworkers; this support reduces the impact of challenging working conditions. While compulsory citizenship behaviors may increase burnout by creating pressure on employees, social support stands out as a counterbalancing factor.
Benzer Tezler
- Sağlık çalışanlarının zorunlu örgütsel vatandaşlık davranışları ve tükenmişlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: bir hastane örneği
Investigation of the relationship between compulsory organizational citizenship behaviors and burnout of healthcare professionals: a hospital example
VİLDAN AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
HemşirelikBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NURHAN ÇİNGÖL
- Tükenmişliğin örgütsel bağlılık üzerine etkisi:Ankara'da mali müşavirler üzerinde bir uygulama
The effect of burnout on organizational commitment:An application on financial advisors in Ankara
ALİ CANER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İşletmeGazi Üniversitesiİşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BELGİN AYDINTAN
- Öğretmenlerde tükenmişlik: Çevrimiçi canlı görüşmelerin etkisi
Teachers' burnout: The impact of live online meetings
REYHAN CANTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimBalıkesir ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMİRAL ÖNCÜ
- Sağlık çalışanlarının tükenmişlik düzeyi ile bilişim sistemindeki değişimlere karşı gösterdikleri direnç arasındaki ilişki: Samsun ili örneği
The relationship between the level of burnout of healthcare professionals and their resistance to changes in the information system: The case of Samsun province
AHMET ALP ÖZBALCI
Doktora
Türkçe
2020
Sağlık Kurumları YönetimiKaramanoğlu Mehmetbey Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN ÇEVİK
- Tükenmişlik ve örgütsel bağlılık ilişkisinde demografik değişkenlerin rolü: Isparta sağlık çalışanlarında bir uygulama
Burnout and organizational commitment in relationships the role of demographic variables: In Isparta health care workers on an application
AYŞE ARIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriSüleyman Demirel ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER TURUNÇ