Şatberdi Manastırı ve atölyesinde üretilen el yazmaları
Manuscripts produced in the Monastery and scriptorium of Shatberdi
- Tez No: 955414
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BÜLENT İŞLER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sanat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 832
Özet
Bu doktora tezi, Türkiye'nin kuzeydoğusunda, tarihsel Tao-Klarceti bölgesinde yer alan Şatberdi Manastırı ve bu manastıra bağlı skriptoriumda (yazı atölyesi) 9. ve 14. yüzyıllar arasında üretilmiş el yazmalarını konu edinmektedir. Tez başlığının“Şatberdi Manastırı ve Atölyesinde Üretilen El Yazmaları”olarak seçilmesinin temel nedeni, Gürcü yazı geleneğinde önemli bir yere sahip olan bu üretim merkezinin, Türkiye akademisinde şimdiye kadar detaylı ve disiplinlerarası bir yaklaşımla ele alınmamış olmasıdır. Matbaanın yaygınlaşmasından önce bilginin korunması ve aktarımı açısından el yazmaları en temel araçlar arasında yer almakta olup, bu yönüyle kültürel mirasın taşıyıcısıdır. Şatberdi Manastırı, yalnızca bir dini merkez değil, aynı zamanda edebi, bilimsel ve sanatsal üretimin gerçekleştiği önemli bir entelektüel merkez olarak faaliyet göstermiştir. Bu bağlamda, manastırda üretilmiş olan el yazmaları, Gürcü Ortodoks geleneğinin, litürjik pratiklerin ve dilbilimsel özelliklerin izlerini taşımaktadır. Tezde, söz konusu el yazmaları Sanat Tarihi metodolojisi doğrultusunda paleografik, ikonografik, ikonolojik ve kodikolojik açılardan değerlendirilmiştir. Her bir el yazması, yazı karakteri, süsleme anlayışı, malzeme özellikleri ve içerdiği metinler açısından detaylı biçimde incelenmiş; böylece Tao-Klarceti Okulu olarak tanımlanan yerel yazı ve sanat anlayışının temel nitelikleri ortaya konmuştur. Bu çalışma, Gürcü el yazmaları alanında Türkiye'de yapılan ilk sistematik araştırma olma özelliği taşıyarak hem alan yazınına katkı sağlamayı hem de ileride yapılacak çalışmalara öncülük etmeyi hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
This doctoral thesis focuses on the Shatberdi Monastery, located in the historical Tao-Klarjeti region in northeastern Türkiye, and the manuscripts produced in its scriptorium between the 9th and 14th centuries. The title“Manuscripts Produced in the Monastery and Scriptorium of Shatberdi”was chosen because this production center, which holds an important place in the Georgian writing tradition, has not yet been examined in detail with an interdisciplinary approach in Turkish academia. Before the advent of the printing press, manuscripts were among the most fundamental tools for preserving and transmitting knowledge; in this sense, they are carriers of cultural heritage. The Shatberdi Monastery was a religious and intellectual center where literary, scientific, and artistic production occurred. In this context, the manuscripts produced at the monastery bear traces of the Georgian Orthodox tradition, liturgical practices, and linguistic features. The manuscripts were evaluated in terms of paleography, iconography, iconology, and codicology, according to art history methodology. Each manuscript was examined in detail based on its writing, decoration style, material characteristics, and texts. This revealed the fundamental characteristics of the local writing and art style, which is defined as the Tao-Klarjeti School. This study aims to contribute to the field of Georgian manuscripts in Türkiye as the first systematic research of its kind and to pave the way for future studies.
Benzer Tezler
- Tao-Klardjeti bölgesindeki Yeni Rabat Manastırı Kilisesi
Yeni Rabat Monastery Church in Tao-Klardjeti region
SELDA UYGUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. SACİT PEKAK
- Artvin ve Erzurum illerindeki Bagratlı dönemi Hıristiyan dini mimarisinde taş bezeme
The stone ornament in Christian religious at the period of Bagratlı, which are in the cities of Erzurum and Artvin
TAHSİN KORKUT
Doktora
Türkçe
2016
Sanat TarihiYüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. OSMAN AYTEKİN
- Bir 10. yüzyıl elyazmasına göre rahip Grigol Handzta'nın gezi güzergahındaki manastırların mimarisi
Architecture of the monasteries along the itinerary of Grigol Handzta mentioned in the tenth century manuscript
FAHRİYE BAYRAM