Türk mutfağının gastrodiplomasi aracı olarak kullanılması: Kültürel etkileşim ve uluslararası ilişkilerdeki rolü
The use of Turkish cuisine as an intermediary for gastrodiplomacy: Its role in cultural interaction and international relations
- Tez No: 955592
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MUZAFFER ÇAKMAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Gastronomy and Culinary Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Gelişim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gastronomi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 178
Özet
Bu çalışma, Türk mutfağının uluslararası ilişkiler bağlamında gastrodiplomasi aracı olarak taşıdığı rolü incelemektedir. Temel amaç, Türk mutfağının yalnızca gastronomik bir değer olarak değil, aynı zamanda kültürel diplomasi ve yumuşak güç stratejilerinin bir bileşeni olarak nasıl kullanılabileceğini analiz etmektir. Araştırmada, Türk mutfağının kültürel temsil potansiyeli, uluslararası algısı ve mevcut uygulamaların yeterliliği değerlendirilmektedir. Türkiye'nin mutfak mirasının kültürel aktarım ve ulusal imaj inşası açısından taşıdığı işlev ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Araştırma, kuramsal temelini Nye'ın yumuşak güç yaklaşımından almaktadır. Bunun yanı sıra kamu diplomasisi, kültürel diplomasi, gastromilliyetçilik ve ulus markalaşması gibi kavramlar da değerlendirilmiştir. Tezde,“Turquality”,“Home Turkey”, uluslararası etkinlikler ve Türk mutfağı tanıtım projeleri örnek olay incelemeleriyle analiz edilmiştir. Bu bağlamda kuramsal çerçeve ile saha verileri arasında bütüncül bir ilişki kurulmuştur. Araştırmada nitel yöntem tercih edilmiştir. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmış; alanında uzman 15 katılımcı ile görüşmeler yapılmıştır. Katılımcıların tamamı akademisyenler, şefler, STK temsilcileri ve meslek örgütü üyelerinden oluşmaktadır. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiş, tematik kodlama ve kelime frekansı analizleriyle desteklenmiştir. Bu yöntemle hem teorik hem de uygulamalı düzeyde kapsamlı ve çok katmanlı bir veri seti oluşturulmuştur. Katılımcıların %80'i, Türk mutfağının uluslararası düzeyde yeterince temsil edilmediğini ifade etmiştir. %86,6'si, tanıtım çalışmalarının kebap ve döner gibi sınırlı sayıda simge yemekle özdeşleştirildiğini ve bunun yetersiz bir temsil biçimi olduğunu belirtmiştir. %73,3'ü, uluslararası alanda daha güçlü bir görünürlük elde edilebilmesi için yerel yemeklerin ve bu yemeklere ait kültürel anlatıların ön plana çıkarılması gerektiğini vurgulamıştır. %66,6'sı ise, şef temelli diplomatik girişimlerin, diaspora etkinliklerinin ve anlatı merkezli tanıtım stratejilerinin daha sistematik biçimde kullanılmasının gerekli olduğunu ifade etmiştir. Sonuçlara göre Türk mutfağı yalnızca ekonomik bir kaynak değil, aynı zamanda kültürel değerlerin uluslararası kamuoyuna aktarılmasında etkili bir araçtır. Ancak bu potansiyelin etkili biçimde kullanılabilmesi için kamu kurumları, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasında iş birliği gerekmektedir. Tanıtım stratejilerinin anlatı odaklı, süreklilik arz eden ve kültürel özgünlüğü ön plana çıkaran bir yapı kazanması önerilmektedir. Ayrıca bu çalışma Türk mutfağının diplomatik kapasitesini derinlemesine ele alarak literatüre özgün katkı sunmakta ve uygulayıcılara stratejik öneriler sunmaktadır. Özellikle gastronomi alanında politika üreten ve uygulama geliştiren kurumlar, profesyonel mutfak aktörleri, STK ve dernek temsilcilerine yönelik rehberlik eden bir yapıya sahiptir. Bulgular, anlatı odaklı temsiliyetin önemini vurgulamakta ve daha koordineli, kapsayıcı ve kültürel olarak anlamlı bir gastrodiplomasi yaklaşımının benimsenmesi gerektiğine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
This study examines the role of Turkish cuisine as a tool of gastrodiplomacy in the context of international relations. The main objective is to analyze how Turkish cuisine can be utilized not only as a gastronomic value but also as a component of cultural diplomacy and soft power strategies. The research evaluates the cultural representation capacity of Turkish cuisine, its international perception, and the effectiveness of current practices. It aims to reveal the function of Turkey's culinary heritage in terms of cultural transmission and national image building. The theoretical framework of the research is based on Joseph Nye's soft power approach. Additionally, concepts such as public diplomacy, cultural diplomacy, gastropolitics, and nation branding are also addressed. The thesis analyzes sample cases such as“Turquality”,“Home Turkey”, international events, and Turkish cuisine promotion projects. In this context, a holistic connection is established between the conceptual framework and field data. A qualitative research method was adopted. Semi-structured interviews were conducted with 15 experts, including academics, chefs, NGO representatives, and members of professional associations. The data were analyzed through content analysis and supported by thematic coding and word frequency analysis. This method enabled the formation of a comprehensive and multilayered data set with both theoretical and practical dimensions. According to the findings, 80% of participants stated that Turkish cuisine is not sufficiently represented at the international level. 86,6% indicated that current promotion efforts are overly associated with a limited number of symbolic dishes such as kebab and döner, which they considered an inadequate form of representation. 73,3% emphasized that local dishes and their cultural narratives should be highlighted to enhance global visibility. Moreover, 66,6% stated that chef-led diplomatic initiatives, diaspora events, and narrative-based promotion strategies should be employed more systematically. The results indicate that Turkish cuisine is not only an economic resource but also an effective means of transmitting cultural values to the international public. However, utilizing this potential effectively requires collaboration among public institutions, the private sector, and civil society organizations. Promotion strategies should be redesigned to focus on storytelling, continuity, and cultural authenticity. Furthermore, this study provides an in-depth exploration of the diplomatic capacity of Turkish cuisine and offers original contributions to the literature, along with strategic recommendations for practitioners. It serves as a guide particularly for institutions that formulate gastronomy-related policies, professional culinary actors, NGO and association representatives. The findings underscore the importance of narrative-based representation and point to the need for a more coordinated, inclusive, and culturally meaningful approach to gastrodiplomacy.
Benzer Tezler
- Gastrodiplomasi uygulamaları: Türk aşçılık federasyonlarının gastrodiplomatik rolü üzerine bir araştırma
Gastrodiplomacy practices: A research on the gastrodiplomatic role of turkish culinary federations
MEHTAP KIRÇİÇEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıSakarya Uygulamalı Bilimler ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLÇİN ÖZBAY
- Türkiye Cumhuriyeti Devleti gastrodiplomasi faaliyetleri incelemesi: Amerika Birleşik Devletleri örneği
Gastrodiplomacy of the Republic of Turkey activities review: The example of the United America States
SÜLEYMAN EMRE KÜÇÜKYAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıBaşkent ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN TURGUT
- Gastronomi uzmanlarının bakış açısıyla Türk mutfağının uluslararasılaşma sorunları ve çözüm önerilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma
A research to determine the internationalization problems and solution offers of Turkish cuisine from the point of view of gastronomy specialists
FİRDEVS YÖNET EREN
Doktora
Türkçe
2022
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞULE AYDIN
- Kültürlerarası iletişim ve gastrodiplomasi: İstanbul'daki uluslararası öğrencilerin Türk mutfağı algısı
Intercultural communication and gastrodiplomacy: The perceptions of Turkish cuisine among the international students in İstanbul
MEHMET SALİ
Doktora
Türkçe
2023
Sosyolojiİstanbul ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH ÖZKAN
- Türk Mutfağının uluslararasılaştırılmasına yönelik gastrodiplomasi girişimleri ve kampanya önerisi
Gastrodiplomacy initiatives and campaign proposal for internationalizing Turkish Cuisine
İSMAİL ÜSTÜNEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Gastronomi ve Mutfak Sanatlarıİstanbul Okan ÜniversitesiGastronomi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLKAY GÖK