Fen bilimleri öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerine etki eden değişkenlerin incelenmesi
Examination of variables affecting the level of professional burnout of science teachers
- Tez No: 955612
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM GÖK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Matematik ve Fen Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 156
Özet
Öğretmenler, meslek hayatları boyunca ağır iş yükü, sosyal ilişkilerde yaşanan zorluklar ve artan beklentiler gibi birçok stres kaynağıyla karşılaşmaktadır. COVID-19 salgını nedeniyle aniden başlayan uzaktan eğitim sürecinde ise dijital yeterlik eksiklikleri, teknik destek yetersizliği ve sağlık kaygıları gibi yeni sorunlar eklenmiş, stres ve tükenmişlik yaşanma riskini artırmıştır. Bu araştırmanın amacı fen bilimleri öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerine etki eden değişkenlerinin bir model çerçevesinde incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda karma yöntem araştırma desenlerinden açıklayıcı sıralı desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim öğretim yılında Hatay'da görev yapan 460 fen bilimleri öğretmenleri oluşturmaktadır. Verilerin analizinde Yapısal Eşitlik Modelinde kullanılan Yol Analizi uygulanmıştır. Göstergelerin örtük değişkenleri temsil etme oranının saptanması amacıyla öncelikle ölçme modeli daha sonra yapısal model test edilmiştir. Temel modelde, mesleki tükenmişlik, mesleki sosyal destek düzeyi, teknolojik ve pedagojik alan bilgisine dair öz yeterlik (TPAB) ve COVID-19'a yönelik kaygı değişkenleri arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Toplanan verilerin derinlemesine incelenmesi ve tükenmişliğe neden olan faktörlerin ortaya çıkarılması amacıyla 20 öğretmenden yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla veri toplanmış ve yanıtlar betimsel analiz ile incelenmiştir. Yol Analizi sonucunda fen bilimleri öğretmenlerinin mesleki tükenmişlikleri ile algıladıkları sosyal destek düzeyi arasında yüksek düzeyde negatif ilişki, COVID-19 kaygısı ile pozitif ilişki bulunurken TPAB yeterlikleri ile bir ilişki bulunamamıştır. Demografik değişkenlerden yaş ve mesleki kıdemin tükenmişlik düzeylerinde anlamlı bir farklılık yarattığı, cinsiyet ve medeni durum değişkenlerinin ise anlamlı bir etki göstermediği saptanmıştır. Nitel bulgular ise öğretmenlerin tükenmişliğini artıran başlıca faktörlerin artan iş yükü, belirsizlik, yönetsel destek eksikliği ve yaşanan teknik sorunlar olduğunu ortaya koymuştur. Bu bulgular ışığında, öğretmenlerin mesleki tükenmişliklerine yönelik eğitim politikalarının belirlenmesine ve ileriye yönelik araştırmalara dair bir takım önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Throughout their professional lives, teachers encounter numerous sources of stress such as heavy workloads, challenges in social relationships, and increasing expectations. During the sudden transition to remote education due to the COVID-19 pandemic, additional challenges such as a lack of digital competencies, insufficient technical support, and health-related concerns further heightened the risk of stress and burnout. The aim of this study is to examine the variables affecting the professional burnout levels of science teachers within a model framework. For this purpose, an explanatory sequential design, one of the mixed methods research approaches, was employed. The study group consisted of 460 science teachers working in Hatay during the 2020–2021 academic year. Path analysis, a technique used in Structural Equation Modeling, was conducted for data analysis. To determine the extent to which indicators represent latent variables, first the measurement model and then the structural model were tested. In the core model, the relationships among professional burnout, perceived level of professional social support, self-efficacy in technological pedagogical content knowledge (TPACK), and anxiety related to COVID-19 were investigated. To gain deeper insights into the collected data and identify the factors contributing to burnout, data were also obtained from semi-structured interviews with 20 teachers and analyzed using descriptive analysis. The results of the path analysis revealed a strong negative relationship between science teachers' professional burnout and their perceived level of social support, and a positive relationship with COVID-19-related anxiety, while no significant relationship was found with TPACK self-efficacy. Among demographic variables, age and professional seniority were found to significantly influence burnout levels, whereas gender and marital status had no significant effect. Qualitative findings indicated that the main factors contributing to teachers' burnout were increased workload, uncertainty, lack of administrative support, and technical issues. In light of these findings, several recommendations are presented regarding educational policies aimed at addressing teacher burnout and directions for future research.
Benzer Tezler
- Fen ve teknoloji öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (İstanbul ili Kadıköy , Ataşehir ve Sancaktepe ilçeleri Örneği)
Examination of science and technology teachers' levels of burnout in terms of specific variables
MÜRSEL YARIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimYeditepe ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUAT ANAR
- Fen bilimleri öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin ve nedenlerinin incelenmesi
Examination of the occupational burnout levels and burnout reasons of science teachers
FEVZİ ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimCumhuriyet Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN TATAR
- İlk ve orta öğretimde görevli fen bilimleri ve sosyal bilimler öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ?İstanbul ili Pendik ilçesi örneği?
Burnout level of science and social science teachers working at elementary and secondary education İstanbul city- Pendik district
IŞIL TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Eğitim ve ÖğretimMaltepe ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ TEMEL
- Bazı değişkenlere göre biyoloji öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi
The investigation of the biology teachers occupational burnout levels according to some variables
MUSTAFA ACUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
BiyolojiDicle ÜniversitesiBiyoloji Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT HEVEDANLI
- Fizik öğretmenlerinin zaman algıları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Başlık çevirisi yok
FİLİZ KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimDicle ÜniversitesiFen ve Matematik Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULKADİR MASKAN