Modern dönem konut mimarlığı bağlamında çok boyutlu bir koruma yaklaşımı önerisi ve kültürel miras ölçütlerinin belirlenmesi: Antalya örneği (1923-1980)
Identification of cultural heritage criteria for modern residential architecture in the framework of a proposal for a multidimensional conservation approach: Antalya (1923–1980)
- Tez No: 956010
- Danışmanlar: PROF. DR. KEMAL REHA KAVAS
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 302
Özet
Koruma düşüncesinin sınırları somut ve tekil olanı ele alan bir yaklaşımdan somut olmayan değerleri, çevresel, kültürel verileri vurgulayan kapsayıcı bir alana evrilmiştir. Korumanın sınırlarının genişlemesi ile birlikte 20. yüzyıl sonunda modern dönem yapılarının korunması fikri gündeme gelmiştir. Bu doğrultuda geleneksel mimarlık ürünlerinin korumasında kullanılan değerlendirme ve ölçüt belirleme sistemlerine yeni açılımlar getirilmiş ve modern mimarlık mirası için yeni değerlendirme sistemi önerileri geliştirilmiştir. Kapsayıcı, çeşitlilikleri içeren bir yaklaşım oluşturulmaya çalışılsa da modern mimarlık ürünlerinin korunmasında önemli bir mimarın yapısı olma, teknolojik/teknik çerçevede öncü olma, özgün tasarım fikri ürünü olma gibi nitelikler taşıyan kanonik örneklere odaklanıldığı görülmektedir. Seçmeci tutuma ek olarak koruma mevzuatı da modern mimarlık ürünlerinin tanımlanması ve değerlendirilmesi konularına açıklık getirmekten, miras niteliğini vurgulamaktan uzaktır. Tez çalışması yukarıda özetlenen seçmeci bakış açısının, modern konut mimarlığının kültürel miras olarak korunması ile ilgili mevzuat boşlukları ve ölçüt eksikliğinin nasıl aşılacağı sorunlarından hareket etmektedir. Öncelikle modern mimarlık mirasının öneminin belirlenmesi için kullanılan değer ve ölçüt sistemleri ulusal ve uluslararası ölçekte tartışılmıştır. Mevcut sistemlerin eleştirel okuması yapılmış modern konut mirası için var olan potansiyelleri açığa çıkarılmış ve boşluklar tespit edilmiştir. Bu doğrultuda tez estetik ve deneyim kavramlarını temel alan yeni bir bakış açısı geliştirmeyi ve modern konut mimarlığını kapsayan bir ölçüt sistemi önermeyi hedeflemektedir. Çalışma modern konut mimarlığının kültürel miras olarak korunması ile ilgili sorunları aşabilmek için insan-yapı-çevre birlikteliğini vurgulayan duyu-düşünce-duygu-anlam-zaman-mekân niteliklerini birbirine bağlayan bir öneri ölçüt sisteminin değerlendirme aracı olarak kullanılabileceğini savunur. Perifer kentlerde yer alan, anonim ya da sıradan olarak görülen konut mekânlarının yerin özgün koşulları ile beraber ele alınmasının; insan ve çevre arasındaki bütüncül kurgunun kavranmasının koşulu olarak estetik deneyim vurgulanır. Estetik deneyim aracılığıyla yerin fiziksel, duygusal, düşünsel, zamansal, kültürel değerleri ile birlikte insan ve mekânın karşılıklı iletişimi ve birbirini ortaya çıkarma potansiyeli çözümlenmektedir. Çalışma kapsamında Antalya kent merkezinde 1923-1980 tarihleri arasında inşa edilmiş az katlı konut yapıları örneklem alanını oluşturmuştur. Modern dönem konut yapılarının ancak kentli/kullanıcı tarafından içselleştirilmesi ve özgün niteliklerinin kavranması ile korunacağı düşünülmektedir. Bu sebeple, öncelikle kent ölçeğinde modern dönem katmanına dair özgün veriler ortaya çıkarılmış, deneyim rotaları önerilmiştir. Az katlı konut yapılarının mimari karakteri analiz edilerek sundukları deneyim ortamları açığa çıkarılmıştır. İnsanın var olduğu ortamı biçimlendiren, yaşantıyı şekillendiren, kentsel ve yapısal karakterin özgün bileşenleri olan söz konusu yapılar önerilen“Estetik Deneyim Ölçütü”bağlamında değerlendirilmiştir. Kültürel önemleri ve miras değerleri tartışılmıştır. Nitelik ve nicelik olarak çeşitlilik gösteren; kültür, tarih, coğrafya ve yaşam biçimine göre farklılaşan modern tasarım yaklaşımına sahip az katlı konut örnekleri yerin fiziksel, kavramsal, düşünsel ve duygusal ögeleri ile ele alınarak değerlendirilmelidir. Tez çalışması seçmeci bir bakış açısı yerine modern dönem konut yapılarını var olduğu bağlamın maddi ve tinsel değerleri ile birlikte ele alacak, farklı modern konut yapıları için de uygulanabilir bir koruma yaklaşımı önermektedir. ANAHTAR KELİMELER: Antalya konut mimarlığı, Estetik deneyim, Fenomenoloji, Koruma değer sistemi, Modern konut mimarlığı, Modern miras
Özet (Çeviri)
The conceptual boundaries of heritage conservation have evolved from a narrowly defined, tangible-focused framework toward a more inclusive paradigm that incorporates intangible values and broader environmental and cultural data. This expansion has brought modern architectural heritage into the purview of conservation practices, especially since the late 20th century. Conventional assessment systems developed for traditional architecture have been reviewed, and new evaluation frameworks specifically adapted to the characteristics of modern cultural heritage have been proposed. Despite efforts aiming for a more inclusive and diversified approach, current conservation practices tend to prioritize canonical examples—structures associated with prominent architects, technological or technical innovation, or distinctive design ideologies. Beyond this selective orientation, existing conservation legislation often lacks the clarity and specificity needed to define and evaluate modern architectural works as heritage, failing to adequately articulate their quality of heritage. This thesis departs from the question of how to overcome the above-mentioned selective perspective, the legislative gaps and the lack of criteria regarding the protection of modern residential architecture as cultural heritage. Firstly, it examines existing value and criterion systems employed in assessing modern architectural heritage at both national and international scales. Accordingly, the thesis emphasizes the development of a new perspective based on the concepts of aesthetics and experience, and focuses on the proposal of a criteria system that encompasses modern residential architecture. This study argues that the conservation challenges of modern residential architecture can be overcome by employing an evaluation framework that integrates the tangible and intangible qualities of human-building-environment interaction—uniting sensory, cognitive, emotional, semantic, temporal, and spatial dimensions. This approach emphasizes aesthetic experience as a prerequisite for understanding the holistic relationship between inhabitants and the environment, particularly for residential buildings in peripheral urban areas that are often perceived as anonymous or ordinary. Through aesthetic experience, the reciprocal relationship between people and place is analyzed, revealing the physical, cultural, and affective values embedded within the built environment. The low-rise residential buildings constructed in the city centre of Antalya (Türkiye) between 1923 and 1980 constitute the case study of this thesis. The thesis is based on the idea that the conservation of modern residential architecture depends on its recognition and internalization by residents and the public. Therefore, the study first identifies distinct urban data reflective of the modern layer and proposes experiential routes. The architectural character of these low-rise buildings is then analyzed to articulate the experiential qualities they afford. These structures, as integral components that shape both the lived environment and urban identity, are subsequently assessed through the proposed“Aesthetic Experience Criterion”to discuss their cultural significance and heritage value. Low-rise residential examples with modern design approaches, which exhibit diversity in terms of quality and quantity and vary by culture, history, geography, and lifestyle, should be evaluated in relation to the physical, conceptual, intellectual, and emotional elements of the place. Instead of a selective perspective, this study addresses modern residential buildings within the context of their tangible and intangible values and presents a conservation approach applicable to varied instances of modern residential architecture. KEYWORDS: Aesthetic experience, Conservation value system, Modern Heritage, Modern housing architecture, Phenomenology, Residential architecture of Antalya
Benzer Tezler
- Fake news classification using machine learning and deep learning approaches
Makine öğrenimi ve derin öğrenme yaklaşımlarını kullanarak sahte haber sınıflandırması
SAJA ABDULHALEEM MAHMOOD AL-OBAIDI
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolGazi ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUBA ÇAĞLIKANTAR
- Sanat mekânı deneyiminde ses manzaraları ve işitsel unsurların rolü: Arter Modern Sanat Müzesi örneği
The role of soundscapes and auditory elements in art space experience: The case of Arter Museum of Modern Art
ECE ELMAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İletişim BilimleriGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖNDER MURAD ÖZDEMİR
- Kentsel dönüşüm-kentsel mekanın yeniden üretilmesi sürecinde yönetişim ve uygulama araçları
Urban transportation-the governance and practice tools in process of reproduction of urban spaces
İBRAHİM ALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLŞEN ÖZAYDIN
- La problématique de l'espace et du temps dans l'écriture d'Assia Djebar et de Nedim Gürsel
Assia Djebar'ın ve Nedim Gürsel'in yazınında zaman ve mekan sorunsalı
CANSU GÜMÜŞTAŞ ŞEN
Yüksek Lisans
Fransızca
2014
Fransız Dili ve EdebiyatıGalatasaray ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SIDIKA SEZA YILANCIOĞLU