Diyetisyen desteği alan kilolu genç yetişkinlerin diyetlerine uyumlarının planlı davranış teorisi çerçevesinde incelenmesi
An examination of overweight young adults' adherence to their diets within the framework of the theory of planned behavior in the context of receiving dietitian support
- Tez No: 956796
- Danışmanlar: DOÇ. DR. LALE SARİYE AKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Beslenme ve Diyetetik, Nutrition and Dietetics
- Anahtar Kelimeler: Agılanan davranışsal kontrol, davranış, davranışa yönelik tutum, diyetisyen, planlı davranış teorisi, subjektif norm, Attitude toward behavior, behavior, dietitian, perceived behavioral control, subjective norm, theory of planned behavior
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Beslenme ve Diyetetik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 164
Özet
Bu çalışma diyetisyen desteği alan kilolu genç yetişkinlerin diyetlerine uyumlarının planlı davranış teorisi çerçevesinde incelenmesi amacıyla 30 kişiyle yürütülmüştür. Çalışmaya Ankara'da yaşayan, BKİ'si 25-34,99 kg/m2 olan, hayatının bir döneminde diyetisyen desteği almış bireyler dahil edilmiştir. Katılımcılarla yüz yüze yarı yapılandırılmış sorular içeren görüşmeler yapılmış, katılımcılara tanımlayıcı anket formu, antropometrik ölçüm formu, planlı davranış teorisi ölçeği sağlıklı beslenme ve kilo verme alt boyutları uygulanmıştır. Çalışmanın nicel bölümü tanımlayıcı istatistiksel yöntemler ve OLS REGRESYON testiyle, nitel bölümü temalar ve alt kodlar belirlenerek analiz edilmiştir. Sağlıklı beslenmeye yönelik pozitif tutum ile niyet arasında anlamlı pozitif ilişki bulunmuştur (p=0,048). Subjektif normlar ile niyet arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p=0,83). Algılanan davranışsal kontrol ile niyet arasında pozitif ancak anlamlı olmayan bir ilişki gözlenmiştir (p=0,62). Tutum, öznel norm ve kontrol algısının birlikte niyeti açıklama gücü sınırlı bulunmuştur. Pozitif tutum ile kilo verme niyeti arasında pozitif ancak istatistiksel olarak anlamsız bir ilişki bulunmuştur (p=0,413). Subjektif normlar ile niyet arasında pozitif ancak anlamsız bir ilişki gözlenmiştir (p=0,901). Algılanan davranışsal kontrol ile niyet arasında anlamlı pozitif bir ilişki görülmüştür (p=0.020). Tutum, subjektif norm ve kontrol algısının birlikte niyeti açıklama gücü sınırlı bulunmuştur. Sağlıksal ve estetiksel kaygılarla ortaya çıkan tutumlar, sosyal çevrenin etkileriyle biçimlenen subjektif normlar ve uzman desteğiyle güçlenen algılanan davranışsal kontrol, niyetin oluşmasını ve davranışın sürdürülebilir olmasını sağlamıştır. Subjektif normlar davranışa yönelik tutum ve algılanan davranışsal kontrol seviyelerini etkilemiştir. Sosyal desteğin algılanan davranışsal kontrolü arttırdığı, zorlayıcı sosyal ortamların algılanan davranışsal kontrolün etkisini azalttığı görülmüştür. Çalışmaya katılan bireylerin yüksek özyeterlilik algısına sahip olması, artan bilgi düzeyleri, içsel motivasyonların hedefleri şekillendirmesi, bireylerin davranışsal niyetlerini arttırmıştır. Diyetisyenlerin yaklaşımları, danışanların diyetisyenlerinden beklentileri, diyetisyenin deneyimi ve cinsiyeti gibi dışsal unsurların katılımcıların diyet davranışını sürdürmelerine etki eden önemli unsurlar oldukları görülmüştür. Davranışa yönelik tutumun pozitif, subjektif normların motive edici ve algılanan davranışsal kontrolün güçlü olması davranışsal niyeti arttırmakta dolayısıyla da davranışın gerçekleşme ihtimali artmaktadır.
Özet (Çeviri)
Data were collected through face-to-face semi-structured interviews, alongside the administration of a demographic questionnaire, anthropometric measurement form, and a TPB-based scale assessing healthy eating and weight loss subdimensions. Quantitative data were analyzed using descriptive statistics and Ordinary Least Squares (OLS) regression; qualitative data were examined through thematic analysis. A statistically significant positive relationship was identified between positive attitudes toward healthy eating and behavioral intention (p = 0.048). No significant association was observed between subjective norms and intention (p = 0.83), and the relationship between perceived behavioral control and intention was positive yet not statistically significant (p = 0.62). Collectively, attitude, subjective norm, and perceived control demonstrated limited explanatory power for intention. In the weight loss subdimension, neither attitude nor subjective norm showed statistically significant associations with intention (p = 0.413; p = 0.901), while perceived behavioral control was found to be a significant positive predictor (p = 0.020). Thematic findings suggest that attitudes shaped by health concerns and body image, subjective norms influenced by social expectations, and perceived behavioral control strengthened through professional support played critical roles in the formation and maintenance of intention. Subjective norms were found to influence both attitude and perceived control. While social support enhanced perceived behavioral control, unsupportive environments diminished it. Participants' high self-efficacy, increased nutritional knowledge, and intrinsic motivation positively impacted their behavioral intentions. Additionally, dietitians' professional approach, experience, and gender, along with client expectations, emerged as influential external factors in sustaining dietary behavior. Overall, strong positive attitudes, motivating subjective norms, and high perceived behavioral control were associated with increased behavioral intention, thereby enhancing the likelihood of behavioral execution.
Benzer Tezler
- Diyetisyenden destek alan bireylerin antioksidanlar konusundaki bilgi durumları ve antioksidan içeriği zengin gıdaların tüketilme durumlarının değerlendirilmesi
Evaluation of antioxidant rich food consumption and knowledge status about antioxidants of the individuals who receive counseling from dietitians
FİGEN ŞANLI BARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Beslenme ve DiyetetikGazi ÜniversitesiAile ve Tüketici Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADVİYE GÜLÇİN SAĞDIÇOĞLU CELEP
- Eskişehir ilinde yaşayan ve diyetisyen desteği alan yetişkin kişilerde COVID-19 pandemisi ile birlikte kullanımı artan bazı doğal ürünlerin ve takviyelerin değerlendirilmesi
Evaluation of some natural products and supplements that are increasing in use with the COVID-19 pandemic in adults living in Eskişehir and receiving dietitian support
ÖZNUR SELEK BÜYÜKKÖSE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eczacılık ve FarmakolojiEge ÜniversitesiFarmakognozi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSNİYE KAYALAR
- İstanbul'da bir sağlıklı hayat merkezinde diyetisyen desteği alan kadınların çocukluk çağı ruhsal travmasının yeme tutumu ve psikolojik iyi oluş üzerindeki etkisinin incelenmesi
Investigation of the effect of childhood mental trauma on eating attitude and psychological well-being of the women who receive dietician support in a healty life centre i̇n Istanbul
GÜLSEREN GÜL ANIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Beslenme ve Diyetetikİstanbul Arel ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUZAFFER ŞAHİN
- Kiloya bağlı yaşam kalitesini yordayan değişkenler ve cerrahi tedaviye başvuran obezite hastalarının ebeveyn psikolojik kontrolü, yeme davranışı ve psikopatoloji açısından diyetisyen desteği alan obezite hastalarıyla karşılaştırılması
Predictors of weight related quality of life and a comparison between bariatric surgery patients and patients who get a dietary treatment in terms of parental psychological control, eating behaviors and psychopathology
ELDEM ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Beslenme ve DiyetetikMaltepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYŞE ALTAN ATALAY
- Yetişkin bireylerin beslenme okuryazarlığı düzeyini etkileyen faktörlerin belirlenmesi
Determining of factors influencing nutritional literacy levels in adult individuals
HANDE KEDİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Beslenme ve DiyetetikBaşkent ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHTAP AKÇİL OK