Max Horkheimer'ın yöntem eleştirisi ve maddeciliği üzerine inceleme
An examination of Max Horkheimer's method criticism and materialism
- Tez No: 957176
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BORA ERDAĞI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 119
Özet
Max Horkheimer'ın geleneksel düşünme biçimlerine yönelik eleştirisi ve bu biçimlere karşı geliştirdiği eleştirel kuram, çalışmanın temel inceleme konusunu oluşturur. Horkheimer'ın epistemolojideki yöntem eleştirisi, maddeci bir anlayış temelinde değerlendirilir ve bu doğrultuda bu çalışma Geleneksel ve Eleştirel Kuram, Akıl Tutulması ve Alacakaranlık gibi temel eserlerini nitel araştırma yöntemiyle analiz eder. Çalışma, Horkheimer'ın hem pozitivizme hem de metafiziğe yönelttiği eleştirileri diyalektik bir çerçevede nasıl temellendirdiğini ve tarihsel maddeci anlayışı nasıl yeniden kurduğunu açıklamayı amaçlar. Pozitivizm ve metafizik, Horkheimer'ın eleştirel felsefesinde karşıt kutuplar gibi görünse de diyalektik yöntem aracılığıyla birbirini tamamlayan yapılar olarak ele alınır. Aynı zamanda Horkheimer'ın Hegel'den esinle geliştirdiği Nesnel Akıl (Vernunft) ve onun karşısına konumlanan Öznel Akıl (Verstand) ayrımı ile bu iki kullanım biçiminin tarihsel izlerine eşlik eder. Aklın bu iki kullanımını yarattığı etkileri eleştirel analize tabi tutan Horkheimer'a göre tarihte büyük sorunlar yaratır. Bu sorunun kaynağı, ayrımın kendisinde değildir; asıl sorunu oluşturanın birinin diğeri üzerinde kurduğu mutlak egemenlik olduğu kanısıdır. Aklın bu ikili kullanımını“hangisi doğrudur?”sorusuyla değil,“nasıl anlaşılmalıdır?”sorusuyla ele alan Horkheimer'ın yöntemsel yaklaşımı, düşünme biçimlerine yaptığı vurgu ile ön plana çıkar. Horkheimer'ın yöntem anlayışı, felsefe tarihindeki önemli düşünce akımları ve filozoflarla karşılaştırmalı olarak değerlendirilir. Bu değerlendirme çerçevesinde diyalektik maddeciliğin yeri netleştirilir. Horkheimer'ın epistemolojik yöntemi, geleneksel düşünme biçimini ve yarattığı toplumsal karakteri hem felsefi hem de politik düzlemde ele alır. Sonuç olarak bu yöntemin akıl kavramına yüklediği anlam, yeniden düşünmeyi mümkün kılar ve çağdaş toplumsal krizler karşısında hâlâ geçerliliğini koruyan bir çerçeve sunar.
Özet (Çeviri)
Max Horkheimer's criticism of traditional ways of thinking and the critical theory he developed against these ways constitute the main object of study. Horkheimer's critique of method in epistemology is evaluated on the basis of a materialist understanding, and in this direction, this study analyses his main works such as Traditional and Critical Theory, Eclipse of Reason and Twilight with qualitative research method. The study aims to explain how Horkheimer grounds his criticisms of both positivism and metaphysics in a dialectical framework and how he reconstructs the historical materialist understanding. Although positivism and metaphysics seem to be opposite poles, in Horkheimer's critical philosophy, they are treated as complementary structures through the dialectical method. At the same time, Horkheimer's Hegel-inspired distinction between objective reason (Vernunft) and its opposite, subjective reason (Verstand), accompanies the historical traces of these two forms of use. According to Horkheimer, who critically analyses the effects of these two uses of reason, they create major problems in history. The source of this problem is not in the distinction itself; it is the belief that the absolute domination of one over the other that creates the real problem. Horkheimer's methodological approach, which deals with this dual use of reason not with the question 'which is true?' but with the question 'how should it be understood?', comes to the fore with its emphasis on ways of thinking. Horkheimer's understanding of method is evaluated in comparison with important movements of thought and philosophers in the history of philosophy. Within the framework of this evaluation, the place of dialectical materialism is clarified. Horkheimer's epistemological method deals with the traditional way of thinking and the social character it creates on both philosophical and political levels. As a result, the meaning that this method attributes to the concept of reason makes rethinking possible and offers a framework that is still valid in the face of contemporary social crises.
Benzer Tezler
- The critiques of the enlightenment by Max Horkheimer and Theodor Adorno and their understanding of a new method and philosophy
Max Horkheımer and Theodor Adorno'ın aydınlanma dönemi eleştirisi ve felsefe ve metod anlayışları
EYLEM YENİSOY
Yüksek Lisans
İngilizce
2006
FelsefeOrta Doğu Teknik ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİL ŞEREF TURAN
- Max Horkheimer ve Theodor W. Adorno'da modern insan düşüncesi ve tüketim toplumu analizi; Samsun örneği
Modern human thought and consumption society analysis in Max Horkheimer and Theodor W. Adorno; Example of Samsun
FATMA BEGÜM ÖZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
SosyolojiYozgat Bozok ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALPER MUMYAKMAZ
- Kültür endüstrisinin çağdaş Türk resim sanatına ve sanat eğitimine yansımaları
Reflection of culture industry on contemporary Turkish painting art and art education
UĞUR YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. REYHAN YÜKSEL GEMALMAYAN
- Kültür endüstrisi bağlamında dijital platformlar ve değişen izleyici: Türkiye örneği
Digital platforms and changing audiences in the context of the cultural industry: The case of Türkiye
MEHMET KADRİ AFACAN
Doktora
Türkçe
2025
İletişim BilimleriMarmara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE KOYUNCU
- Frankfurt Okulunun pozitivizm eleştirisi: Max Horkheimer ve Theodor W. Adorno bağlamında
The criticise of positivism in the Frankfurt School: In the context of Max Horkheimer and Theodor W. Adorno
BAHATTİN OLCAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
FelsefeMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ DURUSOY