Yapay zekada anlam sorunu: Hubert L. Dreyfus'un eleştirileri
The problem of meaning in artificial intelligence: Hubert L. Dreyfus' criticisms
- Tez No: 957495
- Danışmanlar: PROF. DR. CELAL TÜRER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 182
Özet
Yapay zekanın (YZ) günümüzdeki başarıları makinelerin gerçek anlamda“anladıkları”iddiasını gündeme getirmiştir. Bu iddialar köklü felsefi sorunları beraberinde taşımaktadır; anlamın veya insan benzeri bir anlamın ne olduğu, makinenin bu tür bir anlama sahip olup olamayacağı bu türden sorunlardır. Bu anlamda insan-makine ayrımının ne olduğu sorusu da anlam sorunuyla açıklık kazanır. Hubert L. Dreyfus'un fenomenolojik eleştirileri bu sorunu merkeze alarak, YZ'deki anlam koşulunun yalnızca teknik bir mesele olup olmadığını sorgulatır. Böylece makinelerin Dreyfus'un bahsettiği türde varoluşsal bir anlama sahip olma koşullarındaki ontolojik farklılıklara dikkat çekilir. Bu ontolojik farklılıklardan yola çıkarak şu soruyu sormak mümkündür: Makineler, insan deneyiminin bedenlenmiş ve durumsal karakteri olmaksızın bir anlamlandırma yapabilir mi, yapabilirse ortaya çıkan anlam ne kadar anlamlı olabilir? Dreyfus'a göre, sembolik işleme ve hesaplamalı süreçlerin anlamı yakalayabileceği varsayımı, kartezyen düalizmin modern bir tezahürü olarak problemli bir varsayımdır. Peki klasik YZ'nin zamanındaki başarısızlıklarına yönelen bu eleştiriler, günümüzdeki YZ'nin pratik başarıları göz önüne alındığında ne derecede geçerli olabilir? İnsan anlamlandırmasının yönelimsellik ve arka plan yapıları üzerinden açıklanması, makinelerin farklı bir anlamlandırma kapasitesine sahip olabileceği ihtimalini tamamen dışlar mı? Bu çalışma, Dreyfus'un fenomenolojik yaklaşımı ile işlevselci YZ paradigmaları arasındaki gerilimi inceleyerek, anlam sorununun ve anlamsal temellendirmenin çağdaş YZ tartışmalarındaki konumunu sorgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
Contemporary achievements in artificial intelligence (AI) have brought forth the claim that machines truly“understand”in a genuine sense. These claims carry with them fundamental philosophical problems; what meaning or human-like meaning is, and whether machines can possess such understanding are questions of this nature. In this regard, the question of what constitutes the human-machine distinction also gains clarity through the problem of meaning. Hubert L. Dreyfus's phenomenological critiques place this problem at the center, questioning whether the condition of meaning in AI is merely a technical matter. Thus, attention is drawn to the ontological differences in the conditions for machines to possess the kind of existential understanding that Dreyfus refers to. Based on these ontological differences, it becomes possible to ask the following question: Can machines engage in meaning-making without the embodied and situated character of human experience, and if so, how meaningful can the resulting meaning be? According to Dreyfus, the assumption that symbolic processing and computational processes can capture meaning is a problematic assumption as a modern manifestation of Cartesian dualism. But to what extent can these critiques, which were directed at the failures of classical AI in its time, remain valid in light of contemporary AI's practical successes? Does the explanation of human meaning-making through intentionality and background structures completely exclude the possibility that machines might possess a different capacity for meaning-making? This study examines the tension between Dreyfus's phenomenological approach and functionalist AI paradigms, questioning the position of the problem of meaning and semantic grounding in contemporary AI debates.
Benzer Tezler
- Yapay zekâ bağlamında bilincin olanaklılığına dair bir inceleme
An inquiry into the possibility of consciousness in the context of artificial intelligence
GÜLBAHAR RENÇBER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
FelsefeVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET EYİM
- Fıtrî zekâ ile yapay zekânın karşılaştırılması üzerine bir değerlendirme
A comparison: Between natural intelligence and artificial intelligence
AHMET NUMAN DENİZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN YASA
- Determinizm ve indeterminizm tartışmaları bağlamında yapay zeka ve insanın özgürlüğü
Artificial intelligence and human freedom in the context of determinism and indeterminism discussions
İSMAİL ŞENGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeBalıkesir ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMRA TÜFENKCİ
- İnsangücü seçiminde bulanık uzman sistemler yardımıyla iş başvuru formlarının değerlendirilmesi
Evaluation of job application forms by the help of fuzzy ezpert systems in the selection of human power
ESRA KAHYA