Dijital yetkinliğin emniyet davranışı ile ilişkisinde tekno stresin etkisinin incelenmesi: havacılık sektöründe uygulama
Examining the impact of technostress on the relationship between digital competence and safety behavior: an application in the aviation sector
- Tez No: 957642
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SULTAN GEDİK GÖÇER, DR. ÖĞR. ÜYESİ HARUN YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sivil Havacılık, Civil Aviation
- Anahtar Kelimeler: Tekno stres, Dijital yetkinlik, Emniyet davranışı, Emniyet, Havacılık sektörü, Dijitalleşme, Technostress, Digital competence, Safety behavior, Safety, Aviation industry, Digitalization
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Havacılık Çalışmaları ve Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Havacılık Çalışmaları ve Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
ÖZET Günümüzde sürekli gelişen yüksek teknolojilere ve küresel dinamiklere odaklı yapıya sahip havacılık sektörü; yer hizmetlerinden uçuş operasyonlarına kadar pek çok alanda dijital sistemlere entegre olmuştur. Bu entegrasyon verimlilik, rekabet ve özellikle emniyet açısından stratejik önem taşımaktadır. Söz konusu entegrasyonun başarısını belirleyen ve sağlayıcısı olan havacılık çalışanlarının dijital sistemleri kullanmadaki yetkinlik düzeyleri gün geçtikçe daha kritik hale gelmektedir. Dijital araçları etkin kullanabilme ve yeniliklere uyum sağlayabilme konusu yetersiz kaldıkça, teknolojik stres olarak adlandırılan tekno stres kavramı havacılık sektörü çalışanları üzerinde yük oluşturabilmektedir. Bu stres havacılığın en kritik ve vazgeçilmez unsurlarından olan emniyet kavramına etki edebilmekte ve çalışanların emniyet davranışlarını olumsuz etkileyebilmektedir. Özellikle yüksek riskli görevlerde teknolojik yetersizlik hissi, hata yapma olasılığını artırarak emniyet davranışını zayıflatabilmektedir. Dijital yetkinliğin geliştirilmesi ve tekno stresin azaltılması hem havacılık çalışanlarının psikososyal refahı hem de havacılık sektörünün temel unsurlarından biri olan emniyetin sürdürülebilirliği açısından kritik bir gereklilik olarak öne çıkmaktadır. Bu doğrultuda havacılık sektörü çalışanlarının yaşadığı tekno-stres düzeylerinin emniyet davranışları üzerindeki ilişikisinde dijital yetkinlik düzeylerinin bu ilişkideki rolü çalışmanın odağını oluşturmaktadır. Bu noktadan hareketle Türkiye'de havacılık sektörünün farklı kollarında görev yapan çalışanlar üzerine ampirik bir araştırma gerçekleştirilmiştir. 391 çalışandan anket aracılığı ile toplanan veriler, yapısal eşitlik modellemesi ile analiz edilerek araştırmanın hipotezleri test edilmiştir. Analizler sonucunda dijital yetkinliğin, tekno stres (olumsuz) ve emniyet davranışı (olumlu) üzerinde anlamlı etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmanın genellikle ayrı ayrı ele alınan dijital yetkinlik, tekno-stres ve emniyet davranışı kavramlarını bir arada değerlendirerek, havacılık sektörüne özgü bütüncül bir bakış sunması ile literatüre katkı sağladığı düşünülmektedir. Söz konusu kuramsal katkısının yanı sıra havacılık organizasyonlarındaki karar vericilerin havacılık çalışanlarının çalışma refahını iyileştirme, dijital eğitimlerin meslek gruplarına yaş ile deneyim faktörleri gözetilerek uyarlanması ve emniyet kültürünün sürdürülebilirliğinin sağlanmasına yardımcı olabilirliği açısından önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The aviation sector, which today has a structure focused on constantly developing advanced technologies and global dynamics, has become integrated with digital systems in many areas, from ground services to flight operations. This integration is of strategic importance in terms of efficiency, competitiveness, and especially safety. The level of competence of aviation personnel, who are the implementers and guarantors of this integration, in using digital systems has become increasingly critical. As the ability to use digital tools effectively and adapt to innovations remains insufficient, the concept of technostress — defined as technology-induced stress — can place an additional burden on aviation employees. This stress can affect the concept of safety, which is one of the most critical and indispensable elements of aviation, and may negatively influence employees' safety behaviors. Especially in high-risk tasks, the feeling of technological inadequacy can increase the likelihood of errors and weaken safety behavior. Enhancing digital competence and reducing technostress stand out as critical requirements both for the psychosocial well-being of aviation employees and for the sustainability of safety, which is a fundamental element of the aviation sector. In this context, the role of digital competence in the relationship between the level of technostress experienced by aviation employees and their safety behaviors constitutes the focus of this study. Based on this, an empirical research study was conducted on employees working in different branches of the aviation sector in Turkey. Data were collected from 391 employees through a survey and the hypotheses of the research were tested using structural equation modeling. The analyses revealed that digital competence has a significant negative effect on technostress and a significant positive effect on safety behavior. This study is thought to contribute to the literature by providing a holistic perspective specific to the aviation sector by examining the concepts of digital competence, technostress, and safety behavior — which are generally addressed separately — together. In addition to its theoretical contribution, it is also important in terms of its potential to guide decision-makers in aviation organizations to improve employees' work well-being, adapt digital training to occupational groups considering age and experience factors, and ensure the sustainability of the safety culture.
Benzer Tezler
- Kriminalistik açıdan yüz tanımı sistemlerinin analizi ve örnek bir sistem üzerinde çalışma
The analysis of face recognition systems from the criminalistic point of view and study on a sample system
HAKAN EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Savunma ve Savunma TeknolojileriKara Harp Okulu KomutanlığıTeknoloji Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. MUSTAFA DÖNMEZ
- Türkiye'de 1 Mayısların düzenlenmesi ve yönetilmesi
The organization and governance of May days in Turkey / L'organisation et l'administration des 1er Mai en Turquie
ERHAN ÖZŞEKER
Doktora
Türkçe
2021
Siyasal BilimlerGalatasaray ÜniversitesiSiyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİROL CAYMAZ
- Dijital yetkinliğin oluşmasında dijital liderlerin rolü üzerine Mersin ilinde bir araştırma
A research on the role of digital leaders in the formation of digital competence in Mersin province
HURİYE TUĞBA TAŞKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İşletmeTarsus Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ONUR BAŞAR ÖZBOZKURT
- Sınıf öğretmenlerinin ders uygulamalarının dijital yetkinlik açısından incelenmesi
Examining classroom teachers' lesson practices in terms of digital competence
ZELİHA ALPTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHU TANERİ
- A scaling/quantifying project for assessing digital skills in participatory culture: A Turkish case
Katılımcı kültürde dijital yetkinlikleri değerlendirmek için ölçek ve sayısallaştırma projesi: Türkiye vakası
UMUT KISA
Doktora
İngilizce
2019
İletişim Bilimleriİstanbul Bilgi Üniversitesiİletişim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERKAN SAKA