Etik liderlik ve örgütsel dedikodunun akademisyenlerin psikolojik iyi oluşuna etkisi: Bir aracılık modeli
The effect of ethical leadership and organizational gossip on the psychological well-being of academicians: A mediation model
- Tez No: 957851
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AYSEL ATEŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Etik liderlik, örgütsel dedikodu, psikolojik iyi oluş, yükseköğretim, Ethical leadership, organizational gossip, psychological well-being, higher education
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 198
Özet
Bu araştırma, yükseköğretim örgütlerinde etik liderlik olgusunun, akademisyenlerin psikolojik iyi oluşu üzerindeki etkisini ve bu etkileşimde örgütsel dedikodunun aracılık rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, etik liderliğin yalnızca bireysel düzeyde bir değer değil, aynı zamanda örgütsel iklimi dönüştürebilen yapısal bir unsur olduğunu temel almaktadır. Etik liderlik davranışlarının, çalışanlar arasında güvene dayalı ilişkiler geliştirerek örgütsel dedikoduyu sınırlayıcı bir işlev üstlenebileceği; bu sayede psikolojik iyi oluşu doğrudan ve dolaylı yollarla destekleyebileceği kuramsal olarak öngörülmüştür. Araştırmanın kuramsal zemini, Treviño vd.,'nin (2000) geliştirdiği Etik Liderlik Modeli çerçevesinde yapılandırılmış; bu model, sosyal öğrenme kuramı (Bandura, 1977) ile ilişkilendirilmiştir. Bireylerin liderin tutarlı ve görünür davranışlarını gözlemleyerek içselleştirmeleri ve buna bağlı olarak tutum geliştirmeleri, etik liderliğin çalışan davranışları üzerindeki etkisini anlamada önemli bir kuramsal zemin sunmaktadır. Etik liderliğin, örgütsel dedikodu gibi olumsuz iletişim örüntülerini sınırlayarak güven temelli bir iklim oluşturabileceği ve bunun da çalışanların psikolojik dayanıklılığına olumlu katkılar sağlayabileceği kuramsal olarak öngörülmektedir. Araştırma hipotezleri de bu kuramsal temellendirme doğrultusunda oluşturulmuştur. Araştırma, değişkenler arası neden-sonuç ilişkilerini ortaya koymayı amaçlayan nicel araştırma yaklaşımı doğrultusunda, nedensel araştırma modeli temelinde yürütülmüştür. Türkiye'deki devlet ve vakıf üniversitelerinde görev yapan 419 akademisyenden elde edilen veriler, SPSS 25.0 ve PROCESS Macro (Model 4) kullanılarak analiz edilmiştir. Etik Liderlik Ölçeği, Örgütsel Dedikodu Ölçeği ve Psikolojik İyi Oluş Ölçeği kullanılarak toplanan veriler, normallik, güvenilirlik ve geçerlik analizlerinden geçirilmiştir. Elde edilen bulgular, etik liderliğin psikolojik iyi oluş üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkisi olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca etik liderliğin örgütsel dedikodu ile negatif yönlü bir ilişki sergilediği ve örgütsel dedikodunun psikolojik iyi oluşu olumsuz etkilediği görülmüştür. Bootstrap temelli aracılık analizleri sonucunda, örgütsel dedikodunun, etik liderlik ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide kısmi aracı bir rol üstlendiği belirlenmiştir. Bu sonuçlar, yükseköğretim örgütlerinde etik liderliğin yalnızca yönetsel bir tercih değil, aynı zamanda psikolojik iyi oluşu destekleyen bir örgütsel iklimin inşasında merkezi bir unsur olduğunu göstermektedir. Etik liderlik uygulamalarının, akademik ortamda güven temelli iletişim yapılarının kurulmasına ve bireysel esenliğin güçlendirilmesine katkı sağlayabileceği değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the impact of ethical leadership on the psychological well-being of academics working in higher education institutions and to investigate the mediating role of organizational gossip in this relationship. The study is based on the premise that ethical leadership is not only a personal attribute but also a structural element capable of transforming organizational climate. It is theoretically anticipated that ethical leadership behaviors may help develop trust-based relationships among employees, restrict the spread of organizational gossip, and thereby support psychological well-being both directly and indirectly. The theoretical foundation of the research is structured within the Ethical Leadership Model developed by Treviño et al. (2000) and is conceptually linked to Bandura's (1977) Social Learning Theory. The notion that individuals internalize consistent and visible leader behaviors through observation, and develop corresponding attitudes, provides a conceptual basis for understanding the influence of ethical leadership on employee behavior. It is thus proposed that ethical leadership can help create a trust-based organizational climate by limiting negative communication patterns such as gossip, which in turn may contribute positively to the psychological resilience of employees. The research hypotheses have been formulated in line with this theoretical framework. The study was conducted within the scope of a quantitative causal research design aimed at uncovering cause-and-effect relationships between variables. Data were collected from 419 academics employed in public and foundation universities in Turkey and analyzed using SPSS 25.0 and PROCESS Macro (Model 4). Data were gathered through the Ethical Leadership Scale, Organizational Gossip Scale, and Psychological Well-Being Scale, and subjected to normality, reliability, and validity analyses. The findings reveal that ethical leadership has a significant and positive effect on psychological well-being. Furthermore, a negative relationship was found between ethical leadership and organizational gossip, while organizational gossip was negatively associated with psychological well-being. Mediation analysis conducted using the bootstrap method showed that organizational gossip plays a partial mediating role in the relationship between ethical leadership and psychological well-being. These results indicate that ethical leadership is not merely a managerial preference in higher education organizations but also a key component in building an organizational climate that supports psychological well-being. Ethical leadership practices are considered to contribute to the development of trust-based communication structures in academic settings and to the strengthening of individual well-being.
Benzer Tezler
- Etik liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisinde örgütsel özdeşleşmenin aracılık etkisi ve bir uygulama
A study investigating the mediating role of organizational identification between ethical leadership and organizational citizenship behavior
DENİZ PALALAR ALKAN
- Etik liderlik ve örgütsel bağlılık ilişkisinde ahlaki gelişim düzeyinin etkisi
The effect of the moral development level in the relationshipbetween ethical leadership and organizational commitment
AHMET FÜRKAN ÇETİN
- Etik liderlik ve örgütsel etik değerlerin algılanan örgütsel destek ve özdeşleşmeye etkisi: Karşılaştırmalı bir çalışma
Ethical leadership and effect of organizational ethical values upon perceived organizational support and identification: A comparative study
SİBEL GÖZÜM
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İşletmeTürk Hava Kurumu Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEM HARUN MEYDAN
- Relationship between ethical leadership and organizational commitment: A case study at Charmo University, Iraq
Etik liderlik ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Irak Charmo Üniversitesi'nde bir vaka çalışması
HIWA RAFIQ NAMIQ NAMIQ
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
İşletmeFırat Üniversitesiİşletme (İngilizce) Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İZZET TAŞAR
- Etik liderlik ve örgütsel adalet ilişkisi: Bir araştırma
The relationship between ethical leadership and organizational justica: A research
SERHAT KESKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
İşletmeİstanbul Arel Üniversitesiİşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEM CÜNEYT ARSLANTAŞ