Embodied spatial perception in immersive virtual reality: Investigating the effect of single modal and multimodal architectural VR representations
Kapsayıcı sanal gerçeklikte bedensel mekânsal algı: Tek modlu ve çok modlu mimari VR temsillerinin etkisinin incelenmesi
- Tez No: 958084
- Danışmanlar: PROF. DR. FEHMİ DOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 195
Özet
Bu tez, mimari mekân algısının şekillenmesinde tek modlu ve çok modlu arayüzlerin kullanıcıların mekânı anlama biçimleri üzerindeki etkisini araştırarak, kapsayıcı sanal gerçeklik (VR) deneyiminin rolünü incelemektedir. Geleneksel mimari sunum yöntemleri çoğunlukla plan, kesit ve maket gibi diğer-merkezli (allocentric) temsillere dayanırken, VR ortamları kullanıcıya egosantrik, bedensel bir deneyim sunarak mekânsal bilişi geliştirme potansiyeli taşır. Ancak, VR'ın bu ben-merkezli (egocentric) yapısı, özellikle karmaşık ve çok hacimli mekânlarda bütüncül bir mekân anlayışını zorlaştırabilir. Bu sorunsalı ele almak amacıyla çalışma, Klavye-Ekran-Fare (KSM) temelli sistemler ile VR sistemlerini ve tek modlu ile çok modlu arayüzleri karşılaştırmalı olarak değerlendirmiştir. Mimarlık öğrencilerinden oluşan 81 katılımcı, tek hacimli bir oda (Z11) ve çok hacimli Barcelona Pavyonu'nun sanal modellerinde mesafe tahmini, hatırlama ve tanıma görevlerini içeren deneysel bir çalışmaya katılmıştır. Katılımcılar, kullanılan temsil sistemi ve arayüz türünün kombinasyonuna göre dört gruba ayrılmıştır. Sonuçlar, VR'ın özellikle tek hacimli ortamlarda bedensel etkileşim ve artan mekânsal mevcudiyet sayesinde mekânı anlama düzeyini belirgin şekilde artırdığını ortaya koymaktadır. Öte yandan, çok hacimli ortamlarda, egosantrik ve allosantrik görünümler arasında geçiş yapılmasına olanak tanıyan çok modlu arayüzler, daha bütüncül bir mekânsal kavrayış için daha etkili bulunmuştur. Geleneksel KSM sistemleri güvenilirliğini korumakla birlikte, VR'ın bedensel temsilleri çok modlu gezinme imkânlarıyla birleştirildiğinde, mimarlık eğitimi ve mesleki uygulamalar açısından büyük bir potansiyel sunmaktadır. Bu bulgular, tasarım bilişinde temsilin rolüne dair süregelen tartışmalara katkı sunmakta ve tasarım değerlendirme süreçleri ile müşteri iletişimini desteklemek adına, bedensel katılımı geleneksel uzamsal soyutlamalarla birleştiren hibrit sistemlerin önemine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis investigates the influence of immersive virtual reality (VR) on architectural spatial perception, focusing on how single-modal and multi-modal interfaces affect users' understanding of space. While traditional architectural representations rely mostly on allocentric perspectives, VR environments offer egocentric, embodied experiences that can potentially improve spatial cognition. However, egocentric constraints of VR can impair holistic comprehension in complex, multi-volumed spaces. To address this, the research compares spatial perception across different representation systems: Keyboard-Screen-Mouse (KSM) versus VR, and single-modal versus multi-modal interfaces. A series of experiments were conducted involving 81 participants, with architecture students, who engaged in distance estimation, recall, and recognition tasks within two virtual environments: a single-volum e room (Z11) and a multi-volumed model of the Barcelona Pavilion. Participants were divided into four groups based on the combination of representation system and modality type. Results indicate that VR significantly enhances spatial understanding in single-volume environments, primarily due to embodied interaction and heightened presence. In contrast, in multi-volumed settings, multi-modal interfaces that allow switching between egocentric and allocentric views proved more effective for creating a holistic understanding. While traditional KSM systems remain reliable, VR's embodied experiences, when coupled with multimodal navigation, offer considerable promise for both architectural education and practice. The findings contribute to ongoing discussions on the role of representation in design cognition, emphasizing the need for hybrid systems that integrate immersive, bodily engagement with conventional spatial abstraction to support design evaluation and client communication.
Benzer Tezler
- Müzik performans mekanlarının mimari kurgusunun müzikal performans ile ilişkisine bir bakış : İstanbul'daki müzik performans mekanlarından örnekler
A perspective on the relationship between the architectural organization of music performance venues and musical performance: Examples of music performance venues in Istanbul
MEHMET GÜREN
- An exploration of urban soundscape in Ulus, Ankara
Ankara Ulus'ta bir kentsel ses peyzajı incelemesi
NEHİR BERA BİÇER
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA CÂNÂ BİLSEL
- Hızlı servis restoranlarında kurumsal kimliğin mekan tasarımına etkileri ve değişimi
Effects of corporate identity on the spatial design and changes in fast food restaurants
HALİDE GÜLİZ TAVUKÇUOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLÇİN PULAT GÖKMEN
- Mimarlık ve sinema arakesitinde bir yönetmenin analizi: Wes Anderson
Analysis of a director in between architecture and cinema: Wes Anderson
SERENAY İNCEOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGE GÜNDEM
- Mediating eversion: An analysis of virtual reality in bodily experience
Dışa dönük (Eversion) ortamlar: Beden üzerinden sanal gerçekliğin analizi
ATANUR ANDIÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
İletişim BilimleriKadir Has Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ESER SELEN