Plotinos ve İbn Arabî'de varlık mertebeleri
The levels of being in Plotinus and Ibn Arabi
- Tez No: 958133
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÖNAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 60
Özet
Yeni-Platonculuk, Antik Yunan felsefesinin son büyük sistemi olarak kabul edilir ve kurucusu Plotinos, sadece döneminin değil, sonraki yüzyılların düşünce dünyasını da derinden etkilemiştir. Bu anlayışla birlikte felsefe, bireysel erdemlerden çok varlık, Tanrı ve ruh gibi metafizik konulara yönelmiştir. Plotinos'un felsefesi, yalnızca akılla değil, sezgi ve mistik tecrübeyle de şekillenir. Onun“Bir”den başlayarak Akıl, Ruh ve Madde'ye doğru ilerleyen sudûr düzeni, evrenin tek bir kaynaktan nasıl türediğini açıklayan özgün bir model sunar. İbn Arabî ise İslam düşüncesi içinde hem tasavvufi hem de felsefi yönüyle öne çıkan en önemli isimlerden biridir. O da evreni katmanlı bir varlık düzeni içinde değerlendirir; ancak bu düzende varlık yalnızca Allah'a aittir. Görünen âlem, O'nun farklı düzeylerdeki tecellilerinden ibarettir. Bu yönüyle İbn Arabî'nin düşüncesi ile Plotinos arasında bazı benzerlikler bulunsa da, İbn Arabî'nin özellikle Hakk'ın irade sahibi olduğunu ve evreni bilinçli olarak yarattığını vurgulaması, önemli bir ayrım oluşturur. Bu çalışmanın amacı, Plotinos ve İbn Arabî'nin varlık mertebeleri anlayışlarını karşılaştırmalı olarak incelemektir. Her iki düşünür, varlığı aşkın bir kaynaktan başlayarak aşamalı bir yapıda açıklamaktadır. Ancak bu mertebelerin nasıl işlediği, nasıl bir ontolojik anlam taşıdığı konusunda aralarında önemli farklar bulunmaktadır. Tezde, hem iki düşünürün varlık sistemi ayrı ayrı ele alınmakta hem de her mertebede benzerlikler ve farklılıklar belirlenerek yorumlanmaktadır. Özellikle“Bir”ile“Lâ-taayyün”,“Akıl”ile“A'yân-ı Sâbite”gibi kavramlar üzerinden yapılan analizler, bu benzerliğin yüzeyde mi kaldığını, yoksa yapısal bir ortaklık mı taşıdığını göstermeyi amaçlamaktadır. Bu karşılaştırmanın önemi, iki farklı düşünürün, varlık anlayışı üzerinden nasıl bir ontoloji kurduğunu ortaya koymasında yatmaktadır. Çalışma, bu iki büyük düşünce sisteminin benzer sorulara nasıl cevaplar verdiğini görmek, ortak kavramları nerede buluşturup nerede ayırdıklarını incelemek açısından anlamlı bir katkı sunmayı hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
Neoplatonism is regarded as the last great system of Ancient Greek philosophy, and its founder, Plotinus, profoundly influenced not only his own era but also the intellectual landscape of later centuries. With this approach, philosophy shifted its focus from individual virtues to metaphysical topics such as being, God, and the soul. Plotinus's philosophy is shaped not only by reason but also by intuition and mystical experience. His original model of emanation, which proceeds from the One through Intellect (Nous), Soul, and finally to Matter, offers an explanation of how the universe derives from a single source. Ibn Arabi, on the other hand, is one of the most prominent figures in Islamic thought, notable for both his mystical and philosophical contributions. He also considers the universe to consist of a layered ontological order; however, in his view, true being belongs solely to God. The visible world is nothing but the manifestations (tajalli) of Him at different levels. Although there are some similarities between Ibn Arabi's thought and that of Plotinus in this respect, Ibn Arabi's emphasis on the Divine Will and the conscious act of creation marks a significant distinction. The purpose of this study is to comparatively examine the conceptions of the degrees of existence in the philosophies of Plotinus and Ibn Arabi. Both thinkers explain being through a hierarchical structure beginning with a transcendent source. However, there are key differences in how these levels function and what ontological significance they bear. The thesis addresses each thinker's metaphysical system separately and then analyzes the similarities and differences at each level. Special attention is given to the parallels between concepts such as the One and La-taayyün (non-delimited Being), or Nous (Intellect) and A'yān al-thābita (immutable archetypes), in order to determine whether the resemblance between their ideas is merely superficial or structurally substantial. The importance of this comparison lies in its ability to reveal how these two distinct thinkers construct an ontology based on their understanding of being. The study aims to provide a meaningful contribution by examining how these major metaphysical systems respond to similar questions and where they converge or diverge in their use of key concepts.
Benzer Tezler
- Molla Sadrâ'da tanrı-âlem ilişkisi
The relationship between God and the Universe in Mulla Sadrâ
KASIM ÇAZIM
Doktora
Türkçe
2025
DinAnkara Sosyal Bilimler ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ÖZALP
- Plotinus'un Esûlûciya üzerinden Fârâbî'ye etkisi
The effect of Plotinus to al Farabi via Esulucia
MEHMET MURAT KARAKAYA
Doktora
Türkçe
2016
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜRBÜZ DENİZ
- İslam filozoflarında bilim sınıflaması ve sosyoloji anlayışı
Understanding of sociology and classification of sciences in Islamic philosophers
NURAL SAVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
SosyolojiMarmara ÜniversitesiSosyoloji ve Antropoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEKİ ARSLANTÜRK
- 'The unity of existence' in Ibn ʿArabī's seals of Wisdom and Plotinus' Enneads
'Varlığın birliği' İbn-i Arabi'nin Fusûsü-l- Hikem ve Plotinus'un Enneadlar'ında
RASOUL RAHBARI GHAZANI
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
DinBoğaziçi ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CHRYSI SIDIROPOULOU